Hệ thống di tích nói chung, di tích lịch sử – văn hóa nói riêng ở Bạc Liêu có ý nghĩa đặc biệt trong việc giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ hôm nay.
Hiểu biết, gìn giữ những bài học lịch sử truyền thống mà ông cha để lại, thông qua những di tích lịch sử – văn hóa là điều cần thiết, đồng nghĩa với việc Bạc Liêu phải chú trọng hơn nữa việc trùng tu, bảo tồn và gìn giữ những di tích này.
Trong hệ thống di tích lịch sử – văn hóa của Bạc Liêu, có khá nhiều công trình kiến trúc nhà cổ là những chứng tích lịch sử, nơi diễn ra những sự kiện lịch sử trọng đại của Bạc Liêu.
Nơi diễn ra sự kiện đặc biệt
Nhà cổ số 29, còn gọi là Tòa bố được xây dựng năm 1882, với kiến trúc công sở phương Tây. Không chỉ độc đáo về kiến trúc nghệ thuật, nơi đây còn là nơi diễn ra một sự kiện lịch sử đánh dấu mốc quan trọng trong lịch sử cách mạng tại Bạc Liêu. Ngày 23/8/1945, trước khí thế bão lửa cách mạng, Tỉnh trưởng ngụy – Trương Công Thiện đã đầu hàng vô điều kiện và trao chính quyền cho Nhân dân. Sự kiện này diễn ra tại Dinh Tỉnh trưởng Bạc Liêu, nay là Nhà cổ số 29, đường Trần Phú, Phường 3 – đối diện trụ sở HĐND – UBND TP. Bạc Liêu. Theo Thông báo 96, ngày 12/8/2005 của Tỉnh ủy Bạc Liêu, ngày 23/8/1945 đã được Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh xác định là Ngày truyền thống cách mạng của tỉnh Bạc Liêu.
Dù được UBND tỉnh công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật, song qua năm tháng, công trình đã xuống cấp nặng, có khả năng đổ sập, nên chính quyền phải quây tôn xung quanh ngăn không cho ai vào bên trong. Di tích cấp tỉnh giờ khác nào căn nhà hoang. Trung tâm Dịch vụ đô thị tỉnh phải cắt tỉa cây xanh, cỏ dại nhằm giảm bớt tác động xấu đến công trình cổ.
Hiện trạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh Tòa bố (số 29, đường Trần Phú, Phường 3, TP. Bạc Liêu). Ảnh: N.Q
Di tích… mất tích
Ngoài Nhà cổ số 29, Bạc Liêu còn một di tích kiến trúc tiêu biểu in đậm dấu ấn của những ngày tháng Tám lịch sử. Đó là Nhà cổ Carrie hay còn gọi Trụ sở Tỉnh ủy Bạc Liêu lâm thời năm 1945, nằm góc đường 30 tháng 4 và đường Lê Văn Duyệt (Phường 3, TP. Bạc Liêu ngày nay).
Di tích lịch sử Trụ sở của Tỉnh ủy Bạc Liêu lâm thời và Ủy ban Mặt trận Việt Minh có số phận bi đát hơn cả Nhà cổ số 29. Sau 10 năm được UBND tỉnh công nhận Di tích lịch sử, vào tháng 11/2023, chính quyền TP. Bạc Liêu đã tháo dỡ toàn bộ công trình rộng hơn 310m2 với lý do không còn khả năng bảo tồn nguyên trạng. Dấu tích công trình theo kiến trúc Pháp đầu thế kỷ XX chỉ còn lại nền gạch bông, vài viên gạch đỏ, để lại niềm tiếc nuối cho người dân địa phương, du khách và những ai yêu mến lịch sử, kiến trúc. Mai sau, mọi người chỉ còn biết đến dấu xưa này qua bia tưởng niệm và bức phù điêu sẽ được chính quyền dựng lên ngay trên nền di tích.
Cần có kế hoạch trùng tu
Bạc Liêu hiện có 15 ngôi nhà cổ (đều trên địa bàn TP. Bạc Liêu) đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh. Những năm qua, công tác đầu tư, tu bổ, bảo tồn di tích tại Bạc Liêu được chính quyền địa phương và ngành Văn hóa thực hiện, song phải thừa nhận là chưa đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh 2 ngôi nhà cổ được trùng tu (nhà ông Cao Triều Trực, số 59, đường Thống Nhất, khóm 2, Phường 5, kinh phí trùng tu 2,5 tỷ đồng) và nhà Công tử Bạc Liêu (xã hội hóa), các di tích kiến trúc cổ còn lại đã và đang xuống cấp, biến dạng, mất đi vẻ đẹp cổ kính vốn có và có cái thậm chí đã không còn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng buồn này, trong đó nguyên nhân lớn nhất là do thiếu kinh phí, bên cạnh đó còn do cơ chế và cả việc chưa làm tròn trách nhiệm của cá nhân, tổ chức có liên quan.
Theo ông Nguyễn Văn Quang – Trưởng Ban quản lý di tích (Sở VH-TT&DL), để bảo tồn và phát huy giá trị những ngôi nhà cổ đã được xếp hạng theo phân cấp di tích cấp tỉnh, UBND cấp huyện cần có kế hoạch trùng tu, tôn tạo các ngôi nhà cổ đã xuống cấp. Đồng thời, rà soát, đề xuất các ngôi nhà cổ có giá trị trên địa bàn để lập hồ sơ di tích.
“Lối xưa xe ngựa hồn thu thả / Nền cũ lâu đài bóng tịch dương”. Câu thơ nuối tiếc về Thăng Long xưa của Bà Huyện Thanh Quan ngày trước có lẽ cũng đúng với tâm trạng của người Bạc Liêu hôm nay khi chứng kiến hiện trạng các di tích nhà cổ, nhất là các di tích gắn với những sự kiện cách mạng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay.
Nguyễn Quốc
Nguồn: https://www.baobaclieu.vn/van-hoa-nghe-thuat/gin-giu-di-tich-lich-su-%E2%80%8B-khong-the-cham-tre!-96680.html
