Gìn giữ bản sắc văn hóa – nghệ thuật Khmer

Trong những bộ trang phục đậm sắc màu dân tộc, với động tác múa uyển chuyển và đặc biệt là những hình tượng nhân vật quen thuộc như chằn, khỉ Hanuman…, tiết mục múa Rô-băm “Chuyện tình nàng Xê-Đa” của Bạc Liêu đã đoạt Huy chương Vàng tại Liên hoan Ca múa nhạc toàn quốc năm 2024 vừa mới diễn ra.

Góp tinh hoa nghệ thuật

Tuy không đoạt giải thưởng toàn chương trình, nhưng những gì đem đến sân chơi hội tụ tinh hoa nghệ thuật cả nước này vẫn chứng minh sự nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ nghệ sĩ, diễn viên Khmer Bạc Liêu trong nhiệm vụ bảo tồn và quảng bá bản sắc văn hóa – nghệ thuật (VH-NT) của đồng bào dân tộc Khmer.

Nhìn lại một sân chơi nghệ thuật quy tụ gần 1.500 nghệ sĩ trên toàn quốc với sự đầu tư hơn 200 tiết mục đủ thể loại như ca múa nhạc, nhạc kịch, nhạc vũ kịch…, cho thấy độ rộng và sâu của tinh hoa âm nhạc và nền nghệ thuật biểu diễn Việt Nam – nơi tạo ra không gian vui chơi, giải trí đậm chất nghệ thuật lại còn bao hàm nhiều giá trị lịch sử, văn hóa quý báu của dân tộc, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Thật khó và cũng rất áp lực để Bạc Liêu có thể “cân sức” ở một sân chơi lớn, nhất là khi chúng ta nhìn vào những chương trình đoạt Huy chương Vàng lần này. Đó là thành quả xứng đáng cho những đơn vị đã mạnh dạn chọn, xây dựng những chương trình ở thể loại thanh xướng kịch, nhạc kịch, nhạc vũ kịch… để biểu diễn. Đâu chỉ ở tầm “cầm cân nảy mực” của Ban giám khảo, mà ở vị trí của khán giả cũng có thể nhận ra, đây là những thể loại đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ từ tất cả các khâu sáng tạo đến năng lực nguồn nhân sự của đơn vị, và dĩ nhiên còn là vấn đề “chịu chi” – nguồn kinh phí phải đáp ứng.

Múa Rô-băm “Chuyện tình nàng Xê-Đa” – tiết mục đoạt Huy chương Vàng của Bạc Liêu tại Liên hoan Ca múa nhạc toàn quốc năm 2024. Ảnh: C.T

Tôn vinh nghệ thuật truyền thống

“Không đặt nặng thành tích, nhưng khi đã góp mặt, các nghệ sĩ, diễn viên đều cống hiến tài năng, tâm huyết vào mỗi tiết mục”, đó là suy nghĩ của hầu hết nghệ sĩ, diễn viên trong đoàn Bạc Liêu khi thử sức ở sân chơi này. Nói đúng hơn, qua mỗi mùa liên hoan, niềm mong mỏi lớn nhất của tập thể đoàn là làm sao để góp phần bảo tồn những loại hình VH-NT độc đáo của đồng bào dân tộc Khmer trong kho tàng phong phú các loại hình VH-NT của Việt Nam. “Khát khao sáng tạo, cống hiến, đồng thời được giao lưu, trau dồi kinh nghiệm, nâng cao trình độ nghề nghiệp là điều mà mỗi anh em đều tâm nguyện khi góp mặt vào Liên hoan”, Giám đốc Nhà hát Cao Văn Lầu – Văn Công Diệp khẳng định.

Khai thác kết hợp với phát triển giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại, giữa các hình thái sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng với lối trình diễn của sân khấu đương đại, nội dung tất cả các tiết mục của Bạc Liêu đều hướng tới thông điệp tôn vinh nghệ thuật truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer, trong đó có nhiều loại hình đã được công nhận là di sản quốc gia! Đó là múa Rô-băm (tiết mục “Chuyện tình nàng Xê-Đa”), loại hình nghệ thuật múa dân gian Khmer được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019. Là hát đối đáp À-dây (tiết mục “Hương Sắc Bạc Liêu”), loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian đặc sắc có từ lâu đời, một hình thức hát đối đáp của nam, nữ Khmer Nam Bộ, thường diễn ra tại lễ hội cộng đồng, nghi lễ gia đình hay các cuộc vui trong phum sóc – cũng là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ VH-TT&DL công nhận. Hay múa trống Chhay-dăm (tiết mục “Chhay-dăm vào hội”), điệu múa dân gian thường được biểu diễn trong các lễ hội như tết Chôl-chnăm-thmây, Sen Đôn-ta, Oóc-om-bóc… đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cuối năm 2014…

Đồng bào Khmer có nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc đóng vai trò quan trọng, gắn bó sâu sắc trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân. Các loại hình nghệ thuật truyền thống này cần được bảo tồn, phát huy giá trị, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, nghệ thuật của đồng bào. Và dù thành tích chưa cao (1 Huy chương Vàng, 2 Huy chương Bạc) nhưng nhiệm vụ ấy đã được Bạc Liêu chứng minh bằng cả tâm huyết, nỗ lực.

Cẩm Thúy