Dù kê và những​ “bữa ăn tinh thần” độc đáo

Bốn mươi suất diễn phục vụ đồng bào dân tộc Khmer trong tỉnh năm 2024 với nhiều chương trình văn nghệ tổng hợp và đặc biệt là các vở dù kê đã được dàn dựng, biểu diễn… Tất cả đã mang đến những “bữa ăn tinh thần” vui vẻ, phấn khởi, nhất là những ngày lễ, tết truyền thống của đồng bào mình.

“Lời nguyền Chằn Khaynây” là vở dù kê mới nhất vừa được dàn dựng và phúc khảo chuẩn bị sẵn sàng cho kế hoạch phục vụ bà con trước, trong và sau tết Nguyên đán này. Phó Giám đốc Nhà hát Cao Văn Lầu – Nghệ sĩ ưu tú Mỹ Hạnh cho biết: “Năm 2025, dự kiến Đoàn nghệ thuật tổng hợp Khmer sẽ biểu diễn phục vụ người dân trong tỉnh khoảng 35 suất và khoảng 20 suất tại Nhà hát Cao Văn Lầu. Ngoài các vở dù kê còn có các chương trình văn nghệ tổng hợp mang đậm sắc thái văn hóa – văn nghệ của đồng bào Khmer Nam Bộ, đặc biệt sẽ có những sáng tác ca ngợi về quê hương Bạc Liêu, góp phần khẳng định niềm tự hào về một Bạc Liêu đang phát triển cũng như quảng bá nét đẹp văn hóa, du lịch Bạc Liêu qua các chương trình. Ngoài ra, đoàn cũng luôn trong tư thế sẵn sàng tham gia các hội diễn, giao lưu ở các tỉnh bạn như Sóc Trăng, Trà Vinh… khi có lời mời”.

Một cảnh trong vở dù kê “Lời nguyền Chằn Khaynây”. Ảnh: C.T

Xây dựng đều đặn những vở dù kê hằng năm là động thái tích cực trong công tác gìn giữ, bảo tồn loại hình sân khấu Dù kê – một di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Từ năm 2007 đến nay, Đoàn nghệ thuật tổng hợp Khmer Bạc Liêu đã lần lượt dàn dựng trên 10 vở dù kê để phục vụ người dân, đặc biệt nhiều vở đã được Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP. Cần Thơ phát sóng trên phạm vi cả nước. Những chương trình nghệ thuật tổng hợp, vừa ca múa, vừa biểu diễn dù kê, Đoàn nghệ thuật tổng hợp Khmer Bạc Liêu không chỉ làm hài lòng khán giả trong tỉnh, mà còn được đón chào nồng nhiệt khi đi biểu diễn ở các tỉnh bạn như Trà Vinh, Sóc Trăng, An Giang…

Vẫn là mô-típ thiện thắng ác, cái ác dù có mưu mô xảo quyệt đến mấy cuối cùng cũng thua sự lương thiện. Sức sống mãnh liệt của loại hình nghệ thuật sân khấu Dù kê tiềm tàng trong tâm thức của người dân đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ từ chân lý cuộc sống như thế. Như trong vở dù kê “Lời nguyền Chằn Khaynây”, dù bị bùa phép của Chằn Khaynây (Thạch Thị Ngọc Phượng đóng) làm cho bị bệnh toàn thân, cuối cùng công chúa Keo Rách Cha Na (do Lâm Thị Thal đóng) cũng hóa giải được lời nguyền bởi tình yêu chân thành của hoàng tử Chhay Vy Riêt (do Kim Pin Na Ri đóng). Và cảnh cuối cùng của vở là tiệc vui mừng cho cái kết có hậu này, cũng như cái kết chung của nhiều vở dù kê! 

Dù trong bối cảnh nhiều phương tiện giải trí chiếm lĩnh nhưng đồng bào Khmer vẫn luôn say mê những vở dù kê và những chương trình văn nghệ đậm đà bản sắc dân tộc mình. Đó là động lực để những người dàn dựng và biểu diễn luôn miệt mài! Những vở dù kê chém chằn, những cuộc chiến giữa cái thiện với cái ác còn mang đến cho bà con những bài học ý nghĩa trong cuộc sống. Cho nên, dù đối mặt với những trở ngại trên con đường bảo tồn và phát triển, nghệ thuật Dù kê vẫn được Bạc Liêu quan tâm bảo tồn và phát huy bằng nguồn lực của mình.

Đoàn nghệ thuật tổng hợp Khmer Bạc Liêu hiện có trên 30 diễn viên, nhạc công, đây là nguồn nhân lực góp phần bảo tồn, phát triển nghệ thuật Dù kê nói riêng, những loại hình văn nghệ Khmer nói chung ở Bạc Liêu. Và câu chuyện cần được quan tâm nhiều hơn nữa là làm sao để đội ngũ này sống được với nghề, vì họ là những người trực tiếp gìn giữ và phát huy giá trị một loại hình nghệ thuật đã trở thành di sản quốc gia, cung cấp cho người dân những “bữa ăn tinh thần” độc đáo…

CẨM THÚY