Tháng 8/2024, bộ phim “Muối ơi” do nghệ sĩ Quyền Linh thủ vai chính ra mắt khán giả cả nước. Không đánh giá luận bàn gì về khía cạnh nghệ thuật, tôi chú ý bộ phim bởi những điều khác: sự kham khổ của nghề muối, ân tình của người làm muối và hạt muối tuy mặn mà luôn ngọt tình ẩn sâu trong giá trị của nó, đã được phim ảnh chú ý đến.
Ngọt lịm với “Muối ơi”
“Tay nâng chén muối, đĩa gừng. Gừng cay muối mặn, xin đừng quên nhau. Muối ơi thấm vào thịt da. Thân cha mặn đắng bán lưng cho trời. Muối nuôi kiếp người cần lao. Bao năm nặng gánh để con nên người…”. Cô gái Bạc Liêu cover lại ca khúc “Muối ơi” (nhạc sĩ Phạm Hồng Biển – OST phim “Hai Muối”) đã làm “chết lặng hàng triệu trái tim” – là nhận định của khá đông khán giả khi nghe em hát. “Em gái Bạc Liêu hát về quê biển, nghe xong rất trân quý công sức, nỗi nhọc nhằn, gian khó của người làm muối quê em!”. “Giọng ca quá đặc biệt, rất tự nhiên, buồn da diết sâu thẳm tận tâm can, xuất phát từ chân tâm đạo hiếu kính với cha mẹ, cái tự nhiên xuất phát từ tâm là đỉnh nhất. Cảm ơn Biện Thuy, cô bé quê gốc Bạc Liêu, xứ sở là cái nôi của vọng cổ và cũng là xứ muối”… Tất cả là cảm tình khán giả dành cho một giọng ca Bạc Liêu đã và đang chiếm nhiều cảm tình của khán giả mộ điệu – Biện Thị Kim Thuy (quê gốc huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu, Quán quân Học viện Cải lương năm 2024, hiện đang học tập tại TP. Hồ Chí Minh). Với chất giọng ngọt lịm, làn hơi dài và thanh thoát, khi cover “Muối ơi” (trước đó ca khúc do ca sĩ Tố My thể hiện trong phim “Hai Muối”), Biện Thuy đã chinh phục được người nghe.
Bản thân tôi, nghe đi nghe lại “Muối ơi”, lại nghĩ, trong Festival nghề Muối Việt Nam – Bạc Liêu 2025 sắp diễn ra, những giọng ca đặc biệt, đầy xúc cảm như thế này, mà lại hát về muối nữa, chắc sẽ góp phần tạo nên một chương trình văn nghệ ấn tượng hát về hạt muối và nghề muối xứ mình!
Hình ảnh hạt muối và nghề muối được trình diễn trong một chương trình nghệ thuật tại Nhà hát Cao Văn Lầu. Ảnh: C.T
Thủy chung “muối mặn gừng cay”
“Muối ba năm muối đang còn mặn. Gừng chín tháng gừng hãy còn cay. Đôi ta nghĩa nặng tình đầy. Có xa nhau đi nữa, cũng phải ba vạn sáu ngàn ngày mới xa”. “Muối mặn – gừng cay” từ xưa trong ca dao, đã là biểu trưng cho tấm lòng son sắt thủy chung. Cũng từ cấu tứ này mà soạn giả Ngô Hồng Khanh đã viết thành bản vọng cổ “Biển cạn” cho Bạc Liêu: “Thương lắm em tôi, dáng nhỏ thân thương dầm mưa dãi nắng, nắng rám tay em nâng hạt muối trắng ngần. Muối mặn gừng cay cho mình lại thêm gần. Bữa cơm giữa đồng từng hạt muối em đưa: “Ăn đi anh, muối quê mình ngọt lắm”. Đất thấm mồ hôi muôn đời biển mặn, hạt muối quê nghèo càng sâu nặng tình quê…”.
Trước khi Nghề làm muối truyền thống của Bạc Liêu được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (cuối năm 2022), “Biển cạn” từ hơn chục năm trước đã là một sáng tác đặc biệt của soạn giả Ngô Hồng Khanh dành riêng cho xứ muối Ba Thắc – Bạc Liêu này. Cho thấy hạt muối, nghề muối và tình muối đã thấm vào tình cảm, suy nghĩ và tạo nên rung cảm cho biết bao trái tim và gửi vào ngòi bút của nhiều văn nghệ sĩ.
Nếu nói muối mặn, gừng cay là biểu trưng cho sự thủy chung thì có lẽ một phần là do cái vị mặn mòi chưng cất từ nước biển tạo thành muối là một nghề vất vả nhưng con người luôn thủy chung với nó! Những nhọc nhằn của nghề muối được đưa lên sân khấu, vào lời ca rất rành rọt thế này: “Chuyện làm muối với bao khó nhọc, từ việc bừa đất, đến việc phơi sân. Rồi nước chạt được lấy từ biển Đông, chờ nắng gió kết tinh đọng hạt mặn nồng. Muối được cào, gom chất đống vung, đậy kín chờ một ngày ghe thương lái vào mua”. Đây là một đoạn trong bản vọng cổ “Ngọt tình hạt muối Kinh Tư” của tác giả Vưu Long Vĩ từng đoạt Huy chương Vàng tại hội diễn “Tiếng hát hẹn hò 9 dòng sông” lần thứ XVIII tại tỉnh Bến Tre năm 2022.
Nhiều sáng tác về vị mặn – ngọt của muối thường chiếm cảm tình ban giám khảo các cuộc thi chính vì những nhọc nhằn, vất vả để có nên hạt muối mặn mà ngọt ân tình! Sau bản vọng cổ này, ca khúc “Trăm năm hạt ngọc quê mình” của nhạc sĩ Nguyễn Quốc (Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Bạc Liêu) cũng tiếp tục đoạt giải A tại liên hoan Âm nhạc toàn quốc năm 2023…
Trước thềm Festival nghề Muối Việt Nam – Bạc Liêu 2025, nhắc lại những sáng tác nghệ thuật về hạt muối, về ân tình muối mặn – gừng cay để thấy rằng hạt muối đâu chỉ mang lại giá trị kinh tế mà thẩm thấu trong đó còn bao nhiêu nét đẹp văn hóa của xứ sở này, đã được chắt chiu gìn giữ bấy lâu…
CẨM THÚY
Nguồn: https://www.baobaclieu.vn/van-hoa-nghe-thuat/an-tinh-hat-muoi-99271.html
