Phụ nữ Khmer rạng rỡ trong trang phục truyền thống

Dù cộng cư lâu đời với dân tộc Kinh, Hoa và các dân tộc khác tại vùng đất Bạc Liêu, nhưng đồng bào dân tộc Khmer vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc, bao gồm trang phục. Đặc biệt, sự độc đáo trong trang phục phụ nữ Khmer truyền thống đã góp phần làm phong phú nền văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Chị Thạch Thị Hoa cùng con gái mặc trang phục truyền thống tham gia hội thi.

Biểu trưng văn hóa Khmer

Trang phục truyền thống luôn là biểu tượng thể hiện bản sắc văn hóa và lối sống của một dân tộc. Đối với đồng bào Khmer Bạc Liêu, nhất là phụ nữ Khmer, trang phục không chỉ đơn thuần là vật dụng che thân, giữ ấm, làm đẹp mà còn phản ánh vẻ đẹp, sự tinh tế và tính cách của người phụ nữ. Những bộ trang phục truyền thống, từ chiếc áo tầm vông, xà rông đến chiếc khăn “sbay” mềm mại đã tôn lên nét dịu dàng và duyên dáng của người phụ nữ Khmer. Chúng không chỉ có giá trị về mặt thẩm mỹ mà còn là biểu tượng cho sự hòa hợp giữa vẻ đẹp cá nhân và sự gắn kết với nền văn hóa dân tộc.

Phụ nữ Khmer thường chọn cho mình những bộ trang phục làm từ tơ lụa, với màu sắc rực rỡ và họa tiết tinh xảo. Áo tầm vông, hay còn gọi là áo cổ vòng, được dệt từ tơ tằm hoặc chỉ kim tuyến với nhiều hoa văn khác nhau. Khi kết hợp cùng với xà rông, một mảnh thổ cẩm dài khoảng 3,5m được quấn quanh phần dưới cơ thể, người phụ nữ Khmer trở nên duyên dáng và thanh thoát hơn bao giờ hết. Đặc biệt, chiếc khăn “sbay” – một dải lụa mỏng quấn chéo từ vai trái xuống sườn phải là điểm nhấn không thể thiếu, mang lại sự mềm mại, nữ tính và uyển chuyển cho người phụ nữ.

Sự độc đáo của trang phục phụ nữ Khmer không chỉ dừng lại ở kiểu dáng mà còn ở cách trang trí tinh tế. Những hạt cườm, kim sa và các họa tiết, hoa văn được đính kèm trên trang phục làm cho màu sắc thêm phần rực rỡ, nổi bật. Dù là trong sinh hoạt hằng ngày hay trong các dịp Tết, lễ cưới, khi đi chùa, người phụ nữ Khmer luôn ý thức rõ ràng về việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc mình thông qua trang phục.

Chị Thạch Thị Hoa – Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu chia sẻ: “Khi có dự chương trình văn hóa, hội nghị, tôi thường xuyên lựa chọn, tự hào mặc lên người bộ trang phục truyền thống dân tộc mình như một cách khẳng định, cơ hội quảng bá văn hóa”.

Phụ nữ Khmer mặc trang phục truyền thống biểu diễn văn nghệ tại chùa Buppharam (xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi).

Giao hòa yếu tố hiện đại và truyền thống

Ngày nay, mặc dù trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer đã có những cải tiến nhất định để phù hợp với thời đại, nhưng nó vẫn giữ nguyên được nét đặc trưng và giá trị văn hóa của dân tộc. Những bộ áo tầm vông hay xà rông có thể được cách tân bằng nhiều màu sắc và kiểu dáng mới lạ, bắt mắt hơn, nhưng tất cả đều được duy trì trong khuôn khổ truyền thống, hài hòa giữa yếu tố hiện đại và cổ điển.

Trong lễ cưới, trang phục của cô dâu Khmer thể hiện sự trang trọng và tinh tế. Áo cưới của phụ nữ Khmer thường có màu vàng, được thêu kim tuyến lấp lánh và đính hạt cườm ở phía trước, tạo nên vẻ lộng lẫy nhưng vẫn giữ được nét thanh nhã. Đi kèm với trang phục là các loại trang sức độc đáo, chủ yếu làm từ hạt cườm và đồng. Đôi khi, các phụ kiện như: hoa tai bằng vàng, bạc hay hoa tươi cũng được sử dụng để tôn lên vẻ đẹp trang trọng và cao quý của cô dâu trong ngày trọng đại. Điều đặc biệt ở trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer là mỗi chi tiết trên trang phục đều mang một ý nghĩa riêng, phản ánh văn hóa, tín ngưỡng và sự tôn trọng dành cho lễ nghi truyền thống.

Bên cạnh đó, việc sử dụng các loại vải từ tơ tằm, chỉ kim tuyến và các họa tiết thổ cẩm đã thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ của các thợ thủ công Khmer trong việc tạo ra những bộ trang phục hoàn mỹ, tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ. Sự hiện diện của trang phục truyền thống Khmer trong đời sống hằng ngày, cũng như trong các dịp lễ hội lớn nhỏ, không chỉ làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc mà còn là cách để người Khmer thể hiện lòng tự hào và gìn giữ truyền thống của mình. Trong xã hội hiện đại, khi mà sự giao thoa văn hóa diễn ra mạnh mẽ, việc gìn giữ và phát triển các yếu tố truyền thống là vô cùng quan trọng. Trang phục của phụ nữ Khmer, dù đã có những biến đổi để phù hợp với thị hiếu thẩm mỹ hiện đại, vẫn giữ được giá trị cốt lõi, vừa phản ánh sự tinh tế của dân tộc, vừa góp phần vào bức tranh đa dạng của văn hóa Việt Nam.

Việc giữ gìn những giá trị này không chỉ giúp bảo tồn bản sắc dân tộc mà còn đóng góp vào việc xây dựng nền văn hóa đa dạng, thống nhất của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Ngày nay, khi thời trang và xu hướng thay đổi liên tục, việc kết hợp giữa trang phục truyền thống với các yếu tố hiện đại không chỉ là một thử thách mà còn là cơ hội để phụ nữ Khmer có thể thể hiện cá tính riêng và phong cách độc đáo của mình. Dù vậy, yếu tố cốt lõi là sự giữ gìn và bảo vệ bản sắc văn hóa vẫn luôn được đặt lên hàng đầu. Đây chính là điều giúp trang phục truyền thống Khmer không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn có giá trị tinh thần sâu sắc.

Bài, ảnh: Thanh Mai