Hồ Ba Bể thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, cách Hà Nội khoảng 230km về hướng Bắc. Với diện tích mặt nước 650ha, hồ Ba Bể hợp thành từ 03 hồ có tên gọi theo tiếng địa phương là Pé Lầm, Pé Lù, Pé Lèng, được bao bọc bởi những dãy núi đá vôi hùng vĩ và những cánh rừng nguyên sinh xanh ngút mắt. Không khí quanh năm mát mẻ, sự giao hòa giữa núi, rừng, mây, nước đã biến nơi đây thành một điểm đến không thể thiếu trong bản đồ du lịch của nhiều người.
Hồ Ba Bể như một chiếc gương khổng lồ soi bóng non xanh. Để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của hồ, du khách sẽ du ngoạn trên xuồng máy, hoặc trải nghiệm kỳ thú bằng cách chèo thuyền kayak. Giữa mênh mông sông nước, bốn bề núi non bao phủ, lắng nghe sự tích về hồ Ba Bể, đắm mình trong làn điệu hát Then, đàn Tính của những cô gái Tày mộc mạc, chắc chắn sẽ là một trải nghiệm thú vị.
Ghé thăm đảo Bà Góa
Đảo Bà Góa (tiếng địa phương là Pò Giả Mải) là một hòn đảo nhỏ xinh xắn nằm giữa hồ Ba Bể, tạo thành bởi những phiến đá to nhỏ, xếp chồng lên nhau, cây cối xanh tốt quanh năm. Tích xưa kể lại, đảo Bà Góa xưa kia là nơi sinh sống của hai mẹ con bà goá tốt bụng. Cái tên như để tưởng nhớ công lao cứu giúp dân làng và ngợi ca tấm lòng thiện lương của hai mẹ con bà góa.
Đảo Bà Góa là điểm nhấn rất riêng in bóng giữa lòng hồ, lưu giữ sự tích về hồ Ba Bể.
Đền An Mã linh thiêng
Đền An Mã (hay An Mạ) tọa lạc trên đảo An Mã giữa hồ Ba Bể. Đây là ngôi đền cổ được trùng tu xây dựng lại vào năm 2006.
Ngôi đền là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương, khách thập phương và là nơi dâng lễ trước giờ khai mạc Hội xuân Ba Bể, tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng hằng năm.
Tương truyền, đền An Mã là nơi thờ các vị trung thần nhà Mạc trong cuộc chiến tranh phong kiến thời Lê – Mạc. Sau khi thua trận, các vị trung thần đã chạy đến động Puông rồi tuẫn tiết tại đó. Để tưởng nhớ các vị trung thần, người dân nơi xây dựng đền thờ họ Mạc, song sợ bị quan quân nhà Lê phát hiện, trả thù nên đổi tên thành đền thờ họ Ma. An Mạ theo tiếng dân tộc Tày có nghĩa là “mồ yên mả đẹp”.
Động Puông huyền ảo
Động Puông là một trong những biểu tượng của hồ Ba Bể. Hang động này được tạo nên bởi dòng sông Năng chảy xuyên qua bên dưới dãy núi đá vôi Lũng Nham.
Để tham quan động Puông, du khách phải đi thuyền trên sông Năng. Từ bến xuồng Buốc Lốm ở ngay cửa ngõ Vườn Quốc gia Ba Bể, xuôi theo dòng sông khoảng 1km sẽ đến động Puông. Qua động Puông khoảng 8km là vào đến hồ Ba Bể.
Thác Đầu Đẳng hùng vĩ
Bên cạnh vẻ đẹp thanh tịnh, nên thơ của hồ Ba Bể, thác Đầu Đẳng lại là một nét chấm phá sinh động với dòng nước chảy ầm ào, bọt tung trắng xóa. Thác Đầu Đẳng bắt nguồn từ dòng sông Năng, len qua các vạt rừng và những tảng đá vôi khổng lồ xếp chồng lên nhau như thạch trận, tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình giữa Khu du lịch Ba Bể.
Tháng 3, tháng 4, sau những trận mưa đầu mùa là thời điểm lý tưởng để du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp của dòng thác tuôn trào giữa những cánh rừng nguyên sinh hoang sơ và kỳ bí.
Động Hua Mạ kỳ vĩ
Động Hua Mạ là di sản thiên nhiên quý giá trong hệ thống quần thể các điểm du lịch của Vườn Quốc gia Ba Bể. Trong số nhiều hang động đẹp ở Bắc Kạn, động Hua Mạ được mệnh danh là “Kỳ quan đệ nhất động”.
Động Hua Mạ còn được gọi là “động treo” bởi động nằm ở lưng chừng núi với độ cao 350m. Khi đứng ở cửa động, du khách sẽ ngắm trọn một vùng non xanh nước biếc nên thơ của hồ Ba Bể.
Trầm tích thời gian tạo nên những khối nhũ đá, măng đá, rèm đá với nhiều hình thù sống động và những cột đá sừng sững giữa hang được bàn tay thiên nhiên chạm trổ hết sức tinh tế và không kém phần kỳ bí.
Từ năm 2007, động Hua Mạ được đưa vào khai thác du lịch, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế.
Các điểm du lịch cộng đồng
Điểm đặc biệt ở Khu du lịch Ba Bể là những nếp nhà sàn của đồng bào dân tộc Tày sinh sống xung quanh hồ. Pác Ngòi, Bản Cám, Bó Lù hiện trở thành những điểm du lịch cộng đồng, là điểm nhấn ấn tượng của du lịch Ba Bể. Gần đây, rất nhiều khách phương xa đã lựa chọn dừng chân ở các bản ven hồ để trải nghiệm và hòa mình vào cuộc sống sinh hoạt của bà con dân bản.
Nghỉ ngơi tại những căn homestay rộng rãi và thoáng mát, du khách được thưởng thức các món ăn truyền thống của đồng bào vùng cao, nhấp chén rượu men lá đượm nồng, hòa mình vào điệu Then, câu sli, lượn…
Là trái tim của Vườn Quốc gia Ba Bể, không giống bất cứ địa điểm du lịch nào khác có sự tác động của bàn tay con người, hồ Ba Bể là vẻ đẹp của thiên nhiên hoang sơ, kỳ vĩ và yên bình. Mỗi mùa trong năm, hồ Ba Bể đều có những nét đẹp riêng. Song, tựu chung đều là khung cảnh thiên nhiên mê hoặc, trời xanh ngắt màu lam, hồ xanh thẳm màu lục, cỏ cây hoa lá đua chen… sẽ đem đến cho du khách cảm nhận khó quên với những giây phút lắng đọng tận hưởng sự tĩnh lặng giữa vẻ đẹp yên bình của đại ngàn./.