Bắc Giang là một tỉnh trung du thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Đây là tỉnh nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội. Bắc Giang chiếm phần lớn diện tích của vùng Kinh Bắc xưa và có nền văn hoá phong phú, đặc trưng của Kinh Bắc, là một trong những cái nôi của Dân ca Quan họ với 23 làng quan họ cổ được UNESCO công nhận. Bắc Giang có diện tích tự nhiên 3.895,5,4 km², chiếm 1,2% diện tích tự nhiên của Việt Nam.
Bắc Giang nằm ở vị trí chiến lược quan trọng, là phên dậu trọng yếu của đất nước, nơi diễn ra nhiều chiến sự ác liệt chống các thế lực phản động và ngoại bang xâm lược. Trong thời gian từ năm 1939 đến năm 1945, Trung ương chọn Hiệp Hòa của Bắc Giang cùng với Phú Bình, Phổ Yên (Thái Nguyên) để xây dựng An toàn khu II và tổ chức nhiều hội nghị quan trọng. Bắc Giang cũng là một trong những địa phương tiến hành cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công sớm nhất toàn quốc, góp phần đập tan ách thống trị của thực dân Pháp.
Tỉnh Bắc Giang được thành lập ngày 10 tháng 10 năm 1895, tách từ tỉnh Bắc Ninh, bao gồm phủ Lạng Giang, phủ Đa Phúc và các huyện Kim Anh, Yên Dũng, Phượng Nhỡn, Việt Yên, Hiệp Hòa, Yên Thế và một số tổng nằm ở phía nam sông Lục Nam. Tỉnh lỵ là Phủ Lạng Thương (nay là thành phố Bắc Giang). Năm 1896, phủ Đa Phúc và huyện Kim Anh được trả lại cho tỉnh Bắc Ninh.
Ngày 27 tháng 10 năm 1962, Bắc Giang nhập với Bắc Ninh thành tỉnh Hà Bắc và đến ngày 1 tháng 1 năm 1997 lại tách ra như cũ.
Từ khi tỉnh Bắc Giang được tái lập năm 1997, Bắc Giang có 10 đơn vị hành chính cấp tinh gồm: Thành phố Bắc Giang và 9 huyện, trong đó có 6 huyện miền núi: Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế, Lạng Giang, Yên Dũng, Tân Yên. 1 huyện vùng cao Sơn Động và 2 huyện trung du, đồng bằng: Hiệp Hòa, Việt Yên. Toàn tỉnh có 230 xã, phường, thị trấn; dân số khoảng 1,6 triệu người và có 21 dân tộc cùng sinh sống. Những năm qua kinh tế – xã hội của tỉnh có bước phát triển khá toàn diện. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực (tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Kểt cấu hạ tầng được cải tạo, nâng cấp; lĩnh vực văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ; chất lượng giáo dục, đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày một nâng cao…
Bắc Giang còn có hệ thống di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật đặc sắc với khoảng trên 2.200 di tích; nhiều công trình văn hóa và kiến trúc nghệ thuật đặc sắc, nổi tiếng và là niềm từ hào của Bẳc Giang.
Nguyễn Thị Vân Anh – CCVHXH (tổng hợp)
