Cuộc thi khoa học kỹ thuật: Tạo động lực cho học sinh nghiên cứu, sáng tạo

BẮC GIANG – Cuộc thi khoa học kỹ thuật là sân chơi dành cho học sinh THCS và THPT (gọi tắt là học sinh trung học) nhằm thúc đẩy sự khám phá, đam mê nghiên cứu khoa học; nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng đa dạng các hoạt động trải nghiệm, thực hành.

Tính ứng dụng cao

Đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy phẩm chất, năng lực của học sinh, đáp ứng yêu của chương trình giáo dục phổ thông mới, các trường học trên địa bàn tỉnh luôn khuyến khích học sinh tham gia nghiên cứu khoa học, ứng dụng kiến thức vào cuộc sống. Hằng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học, sau đó chọn ra những dự án tham dự cuộc thi cấp quốc gia. Phong trào thi đua sáng tạo khoa học đã góp phần giúp giáo viên tự bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ, khích lệ tinh thần hăng say học tập, nghiên cứu, thực hành của học sinh.

Học sinh Trường THPT Chuyên Bắc Giang thực hiện dự án khoa học kỹ thuật tại phòng thí nghiệm.

Nhiều năm học liên tiếp, Trường THPT Ngô Sĩ Liên (TP Bắc Giang) là cơ sở giáo dục dẫn đầu toàn tỉnh về số lượng đề tài và có nhiều học sinh đoạt giải cao trong cuộc thi khoa học kỹ thuật. Thầy giáo Lưu Văn Xuân, Hiệu trưởng cho biết: “Nhà trường luôn chú trọng bồi đắp tình yêu khoa học, tạo điều kiện tốt nhất cho các em nghiên cứu khoa học. Ngay từ đầu năm học, nhà trường đã khuyến khích học sinh đăng ký đề tài, hướng dẫn các em phương pháp nghiên cứu”.

Em Trịnh Đức Minh, học sinh lớp 11, Trường THPT Ngô Sĩ Liên cho biết: “Khi được thầy, cô khích lệ, em và các bạn đã vận dụng kiến thức được học để đăng ký đề tài “Xây dựng bộ chỉ số đánh giá sự ảnh hưởng của các nền tảng mạng xã hội đến lối sống, học tập và định hướng nghề nghiệp của học sinh THPT”. Trong quá trình triển khai ý tưởng, nhóm gặp không ít khó khăn do thiếu kinh nghiệm, chưa có phương pháp nghiên cứu. 

Nhờ sự hướng dẫn của thầy, cô cùng việc ứng dụng thực tế và vận dụng kiến thức liên môn, nhóm đã hoàn thiện sản phẩm. Dự án này đã đoạt giải Nhất tại cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2023-2024 và được hội đồng giám khảo lựa chọn tham dự cấp quốc gia. Đây là động lực để học sinh tiếp tục thực hiện những ý tưởng sáng tạo.

Thông qua nghiên cứu, sáng tạo khoa học kỹ thuật, học sinh biết vận dụng kiến thức đã học, làm quen với phương pháp làm việc chuyên sâu, sáng chế ra những sản phẩm, đề xuất giải pháp hữu ích trong cuộc sống. Nhiều mô hình, sản phẩm ứng dụng thuật toán, trí tuệ nhân tạo (AI) được đánh giá phù hợp với xu hướng phát triển khoa học công nghệ hiện nay. 

Năm học 2023-2024, học sinh các trường THCS, THPT trên toàn tỉnh thực hiện 100 sản phẩm thuộc các lĩnh vực: Khoa học xã hội và hành vi, hóa học, hóa sinh, vi sinh, khoa học thực vật, rô bốt và máy thông minh, phần mềm hệ thống, năng lượng vật lý, kỹ thuật cơ khí, kỹ thuật môi trường, vật lý và thiên văn, khoa học vật liệu… để tham dự cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học.

Để khơi dậy tinh thần đam mê sáng tạo khoa học kỹ thuật của học sinh thì đội ngũ giáo viên là người khích lệ, đồng hành cùng các em. Cô giáo Phan Thị Hồng Hà, giáo viên Trường THCS Trần Phú (TP Bắc Giang) thường xuyên hướng dẫn học sinh hoàn thiện các dự án khoa học kỹ thuật cho biết: “Quá trình thực hiện, các em cần miệt mài học tập, nghiên cứu, dành thời gian bổ trợ kiến thức, xây dựng ý tưởng, đưa ra các phương án giải quyết; biết rút kinh nghiệm từ những thất bại để hoàn thiện sản phẩm”.

Sân chơi trí tuệ

Theo đánh giá của Sở GD&ĐT, hoạt động sáng tạo khoa học là một trong những phương thức đổi mới giáo dục để giảng dạy tích hợp liên môn, góp phần thúc đẩy giáo dục STEM trong nhà trường, tạo hứng thú cho học sinh tham gia thực hành, trải nghiệm, có cơ hội phát huy năng lực, rèn tư duy sáng tạo, hoạt động nhóm để chủ động khám phá kiến thức mới. Khích lệ học sinh mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập và giao tiếp.

Nhiều năm liên tục, học sinh Bắc Giang đều đoạt giải cao tại cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia. Bắc Giang được Bộ GD&ĐT đánh giá là địa phương có thành tích xuất sắc trong hoạt động sáng tạo khoa học và được chọn là đơn vị đăng cai tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia năm 2024, diễn ra từ ngày 20-22/3 tại Trung tâm hội nghị tỉnh. Dự kiến có 74 đoàn tham gia với 150 dự án khoa học kỹ thuật của học sinh trung học ở 62/63 tỉnh, TP trên cả nước và 12 đơn vị THPT thuộc các trường đại học, viện khoa học giáo dục tham gia. 

Trong đó, học sinh tỉnh Bắc Giang có 4 dự án tham gia là: Giải pháp chống cướp cho tiệm kinh doanh vàng bạc đá quý; Hệ thống hỗ trợ dự đoán sớm đột quỵ của nhóm học sinh Trường THPT Chuyên Bắc Giang; Xây dựng bộ chỉ số đánh giá sự ảnh hưởng của các nền tảng mạng xã hội đến lối sống, học tập và định hướng nghề nghiệp của học sinh THPT; Xây dựng hệ thống thông tin địa lý tỉnh Bắc Giang nhằm phát triển du lịch gắn với giáo dục địa phương của nhóm học sinh Trường THPT Ngô Sĩ Liên.

Trong khuôn khổ cuộc thi, Bộ GD&ĐT còn tổ chức hội thảo giáo dục STEM với chủ đề “Nâng cao chất lượng triển khai Giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông”. Đây là cơ hội để cán bộ, giáo viên, học sinh trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị như: Nghe thuyết trình nội dung bài giảng theo phương thức STEM của giáo viên; trưng bày sản phẩm STEM của học sinh; cùng học sinh thực hành một số sản phẩm STEM dựa vào kiến thức khoa học, công nghệ. Tại đây sẽ có các gian trưng bày, khu vực dành cho học sinh thực hành thí nghiệm khoa học, chế tạo robot, đồ chơi thông minh từ các vật liệu gần gũi trong đời sống.

Ông Bạch Đăng Khoa, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT cho biết: Là địa phương đăng cai tổ chức, từ tháng 2/2024, UBND tỉnh đã xây dựng kế hoạch tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học tại tỉnh Bắc Giang. Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang thành lập Ban tổ chức cuộc thi, trong đó, giám đốc Sở GD&ĐT là trưởng ban, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể tỉnh liên quan là thành viên. 

Thời điểm này, công tác chuẩn bị cho cuộc thi đã hoàn tất, Bắc Giang sẵn sàng chào đón thí sinh từ các tỉnh, TP trên cả nước đến tham dự cuộc thi. Cuộc thi là sân chơi bổ ích nhằm khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức giải quyết những vấn đề của thực tiễn cuộc sống, tạo cơ hội cho các em giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm, giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật đến thầy, cô, bạn bè trên toàn quốc.

Bài, ảnh: Minh Thu

Hành trình chinh phục khát vọng khoa học

BẮC GIANG – Từ chàng trai “nhà quê” ở xã Song Vân (Tân Yên), bằng nỗ lực không ngừng, anh trở thành Tiến sĩ khoa học, Nghiên cứu viên cao cấp, giao tiếp thành thạo hai ngoại ngữ (Anh, Đức); chủ trì hàng chục đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc tế, nhà nước và tỉnh. Đó là Tiến sĩ Nguyễn Văn Đại (SN 1975), Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển chăn nuôi miền núi – Viện Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và PTNT).