Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 trên vùng đất Hiệp Hòa”

Hiệp Hòa là huyện nằm ở phía Tây của tỉnh Bắc Giang. Diện tích tự nhiên gần 206 km2, tiếp giáp thành phố Hà Nội, tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Bắc Ninh. Huyện có bề dày truyền thống lịch sử – văn hóa lâu đời; là vùng đất địa linh nhân kiệt với nhiều văn nhân, võ tướng thành danh trong chiều dài lịch sử dân tộc. Huyện có nhiều tiến sĩ nhất tỉnh Bắc Giang thời kỳ phong kiến; vùng quê nổi tiếng có truyền thống yêu nước, cách mạng kiên cường, bất khuất, là chiến địa, chiến lũy của quân dân nhà Lý chống quân xâm lược Tống thế kỷ thứ XI…

Năm 1076, trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược, Thái úy Lý Thường Kiệt đã chọn xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt với trọng điểm phòng tuyến thuộc các xã Yên Phụ, Tam Đa, Tam Giang bên bờ Nam của huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh và bên bờ Bắc của chiến tuyến là huyện Hiệp Hòa, Việt Yên của tỉnh Bắc Giang, nơi hàng vạn quân Tống đóng doanh trại.

Với vị trí đặc biệt trong cuộc chiến chống quân xâm lược Tống và ý nghĩa lịch sử to lớn, hội thảo khoa học được tổ chức nhằm nghiên cứu, làm rõ vai trò, ý nghĩa và công lao của người dân huyện Hiệp Hòa trong Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077; nghiên cứu giá trị lịch sử, văn hóa các công trình tín ngưỡng, tôn giáo, các địa danh, địa điểm trên địa bàn huyện có liên quan đến Chiến thắng Như Nguyệt; đề xuất định hướng, giải pháp trong bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 trên vùng đất Hiệp Hòa”

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận, phân tích truyền thống lịch sử, văn hóa, vùng đất Hiệp Hòa xưa và nay; ý nghĩa của Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 và vai trò, công lao của người dân huyện Hiệp Hòa đối với chiến thắng đó trong lịch sử chiến tranh chống quân xâm lược Tống thế kỷ XI; giải pháp phát huy giá trị lịch sử chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 trên vùng đất Hiệp Hòa và liên kết hai tỉnh Bắc Ninh – Bắc Giang trong việc phát huy giá trị chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 bên phòng tuyến sông Cầu.

TS. Ngô Văn Cường – Viện Nghiên cứu Kinh Thành, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho biết từ sau cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Tống đến nay, Bắc Giang nói chung, Hiệp Hòa nói riêng luôn là vùng địa chiến lược quan trọng, được các triều đại coi là “phên dậu” bảo vệ Kinh thành Thăng Long. Thái úy Lý Thường Kiệt chọn địa bàn chiến lược lộ Bắc Giang, nhất là vùng thượng Lộ Bắc Giang bởi địa hình núi rừng hiểm trở kết hợp với chiến lũy sông Cầu để ngăn chặn và tập kích quân địch, có thể tiến đánh địch từ phía trước, phía sau và cả bằng đường thủy phía bên cạnh.

Đại tá Lý Hồng Lương – Phó Chính ủy, Bộ CHQS tỉnh Bắc Giang cho biết chiến thắng của quân dân Đại Việt trước quân Tống có sự đóng góp không nhỏ của quân và nhân dân huyện Hiệp Hòa trong việc tham gia lập phòng tuyến Như Nguyệt và đảm bảo công tác hậu cần; thực hiện hiệu quả “vườn không nhà trống”; triệt phá nguồn cung cấp của địch. Không chỉ vậy, Nhân dân Hiệp Hòa còn trực tiếp tham chiến, phối hợp với quân đội triều đình phản công giặc Tống, kết thúc chiến tranh.

Để phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 trên vùng đất Hiệp Hòa, Bắc Giang, Thạc sỹ Mai Hồng Luận – Chủ nhiệm bộ môn Công tác Đảng, Công tác Chính trị, Trường Đại học Văn Lang TP.HCM đề xuất tăng cường nâng cao nhận thức, giáo dục và thúc đẩy nghiên cứu về giá trị lịch sử của Chiến thắng Như Nguyệt; đẩy mạnh truyền thông, quảng bá về Chiến thắng Như Nguyệt; đẩy mạnh bảo tồn và phát huy giá trị di tích liên quan đến Chiến thắng Như Nguyệt, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và huy động nguồn lực tài chính; tổ chức các hoạt động văn hóa và sự kiện lịch sử về Chiến thắng Như Nguyệt, phát triển các sản phẩm văn hóa đặc trưng như tour du lịch trải nghiệm, các hoạt động văn hóa truyền thống như: Hát quan họ, làm gốm Thổ Hà, thưởng thức ẩm thực địa phương gắn với giá trị lịch sử của chiến thắng…

Đồng chí Lê Viết Nga – Hội Sử học tỉnh Bắc Ninh, Nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh cho biết, để phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 bên phòng tuyến sông Cầu cần có sự liên kết chặt chẽ giữa hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh trong công tác nghiên cứu tìm hiểu sâu sắc thêm về ý nghĩa, giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt; những địa danh in đậm những chiến công của quân dân nhà Lý và sự thất bại thảm hại của giặc Tống xâm lược ở hai bên bờ sông Như Nguyệt; truyền thuyết – tục thờ Thánh Tam Giang của Nhân dân đôi bờ sông Cầu.

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Mai Sơn đánh giá cao lãnh đạo huyện Hiệp Hòa chủ động phối hợp với Sở VHTTDL tổ chức thành công hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt năm 1077 trên vùng đất Hiệp Hòa”.

Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử đã có nhiều ý kiến, tham luận có giá trị làm sáng tỏ ý nghĩa, giá trị của trận chiến Như Nguyệt trên địa bàn huyện Hiệp Hòa; làm rõ đóng góp của người dân Hiệp Hòa với chiến thắng; đề ra định hướng phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt trên vùng đất Hiệp Hòa trong tương lai.

Trong thời gian tới, đồng chí Mai Sơn đề nghị Sở VHTTDL lên kế hoạch thăm dò, tiến hành khai quật khảo cổ tại các di tích Chiến thắng Như Nguyệt trên địa bàn huyện Hiệp Hòa. Phối hợp chặt chẽ với Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh bổ sung các địa điểm, di tích chiến thắng Như Nguyệt trên địa bàn huyện Hiệp Hòa vào hồ sơ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cùng cụm di tích phòng tuyến sông Như Nguyệt tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh; phát triển du lịch, kết nối với tour du lịch của tỉnh Bắc Ninh khai thác địa điểm, di tích Chiến thắng Như Nguyệt trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

Đề nghị huyện Hiệp Hòa khẩn trương hoàn thiện quy hoạch của khu vực có địa điểm, di tích Chiến thắng Như Nguyệt. Tích cực vận động xã hội hóa để tôn tạo, xây dựng các di tích liên quan, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử của Chiến thắng Như Nguyệt; sưu tầm các câu chuyện dân gian nói về chiến thắng lịch sử này. Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông trên nền tảng mạng xã hội để giới thiệu, quảng bá về lịch sử chiến thắng, đóng góp của người dân Hiệp Hòa trong chiến thắng của quân dân nhà Lý trước giặc Tống xâm lược….

Kết thúc hội thảo, Chủ tịch UBND huyện Hiệp Hòa Hoàng Công Bộ cảm ơn các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử, lãnh đạo tỉnh quan tâm, giúp đỡ, đóng góp cho thành công hội thảo.

Qua hội thảo giúp lãnh đạo huyện Hiệp Hòa thu nhận nhiều kiến thức lịch sử quý báu, làm rõ giá trị lịch sử của Chiến thắng Như Nguyệt trên vùng đất Hiệp Hoà. Từ đó giúp huyện có thêm căn cứ khoa học góp phần định hướng trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử Chiến thắng Như Nguyệt trên vùng đất Hiệp Hòa./.

Trần Khiêm