Ý kiến trái chiều về đề xuất áp thuế 5% với phân bón

Tiếp tục Chương trình Phiên họp chuyên đề pháp luật, sáng 14/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi).

Nội dung nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu là đề xuất chuyển phân bón và các máy móc thiết bị nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang diện áp dụng thuế suất 5%.

2 quan điểm về áp thuế suất 5% với phân bón

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, ý kiến đề nghị không chuyển phân bón và các máy móc thiết bị nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang diện áp dụng thuế suất 5%, trong Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách có 2 luồng quan điểm.

Toàn cảnh phiên họp.

Quan điểm thứ nhất đề nghị giữ như quy định hiện hành vì thuế giá trị gia tăng (GTGT) là thuế gián thu, người chịu thuế GTGT là người tiêu dùng cuối cùng. Việc chuyển phân bón sang chịu thuế suất 5% thì người nông dân (ngư dân) sẽ chịu tác động lớn do giá phân bón sẽ tăng khi có thuế GTGT, dẫn đến tăng giá thành sản phẩm nông nghiệp, trái tinh thần khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn theo Nghị quyết số 19-NQ/TW.  

Quan điểm thứ hai thống nhất với nội dung dự thảo Luật và Cơ quan soạn thảo, vì Luật số 71/2014/QH13 đưa phân bón đang từ diện chịu thuế 5% sang diện không chịu thuế GTGT đã tạo ra sự bất cập lớn về chính sách, ảnh hưởng bất lợi cho ngành sản xuất phân bón trong nước trong suốt 10 năm qua. Các doanh nghiệp đã không được hoàn thuế GTGT đầu vào (bao gồm cả chi phí đầu tư mua sắm tài sản), phải hạch toán vào chi phí, làm tăng chi phí và giá thành sản xuất, giá bán không thể cạnh tranh với phân bón nhập khẩu đang từ chịu thuế chuyển sang được miễn thuế.  Sự bất cập về cơ chế cần được đưa trở lại đúng quỹ đạo của thuế GTGT. 

Quan điểm này cho rằng, việc quay lại áp dụng thuế suất 5% sẽ có các tác động nhất định đến giá bán phân bón trên thị trường, làm tăng giá thành phân bón nhập khẩu (hiện chỉ chiếm 26,7% thị phần); đồng thời, làm giảm giá thành phân bón sản xuất trong nước (hiện đang chiếm 73,3% thị phần); các doanh nghiệp sản xuất phân bón sẽ được hoàn thuế do thuế đầu ra (5%) thấp hơn đầu vào (10%) và NSNN sẽ không tăng thu do phải bù trừ giữa tăng thu từ khâu nhập khẩu với việc hoàn thuế cho sản xuất trong nước. Các doanh nghiệp trong nước có dư địa để giảm giá bán nếu  giá phân bón và các nguyên liệu đầu vào trên thị trường quốc tế không thay đổi. Ngoài ra, phân bón hiện là sản phẩm bình ổn giá nên trong trường hợp cần thiết, khi có biến động lớn về giá trên thị trường thì các cơ quan quản lý nhà nước có thể thực hiện các biện pháp quản lý cần thiết để bình ổn ở mức hợp lý.

“Đa số ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Tài chính, Ngân sách nghiêng về quan điểm thứ nhất. Cơ quan soạn thảo đề nghị giữ như dự thảo Luật đã trình tại Kỳ họp thứ 7” – Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh cho biết. 

“Thu của nông dân 5.700 tỉ đồng mà bảo giảm được giá bán thì không thuyết phục”

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang phát biểu.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang, theo quy định luật hiện hành thì phân bón không chịu thuế chứ không phải đánh mức thuế 0%. Do không chịu thuế nên không thể khấu trừ, hoàn thuế đầu vào cho doanh nghiệp. Từ thực tế này, doanh nghiệp đề xuất áp thuế 5% để hoàn thuế doanh nghiệp, và theo lập luận của ban soạn thảo, từ đó có thể giảm giá bán phân bón trên thị trường.

“Chúng tôi có xem lại toàn bộ báo cáo đánh giá tác động của ban soạn thảo. Nếu đánh thuế 5% với phân bón, mỗi một năm, Nhà nước thu khoảng 5.700 tỷ đồng. Trong đó, doanh nghiệp được hoàn thuế 1.500 tỷ đồng; ngân sách nhà nước thu được 4.200 tỷ đồng. Thu của người nông dân 5.700 tỷ đồng mà bảo giảm được giá bán, tôi thấy không thuyết phục”, ông Nguyễn Trường Giang nói.

Ông cũng đề nghị phải đánh giá sát hơn. Theo ông, giá thành và giá bán là hai vấn đề khác nhau. Bởi giá bán còn thuộc cả vào thế giới. “Nếu áp thuế 0% với phân bón thì doanh nghiệp vẫn được hoàn thuế từ ngân sách nhà nước. Như vậy ngân sách nhà nước mất 1.500 tỉ đồng/năm, theo tốc độ tăng, có thể lên tới 2.000 tỉ đồng/năm, nhưng giá bán của người nông dân ổn định, không tăng”, ông đề xuất phương án.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết đi tiếp xúc cử tri tỉnh Long An và nhận được điện thoại từ nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng việc đánh thuế phân bón là chưa ủng hộ người nông dân. Bà con phản ánh những nông dân nào có điều kiện sản xuất tập trung, chất lượng cao mới có lãi nhưng đa số người dân ở Đồng bằng sông Cửu Long vẫn sản xuất theo hộ gia đình.

“Sản xuất nông nghiệp đã khó rồi, giờ lại đánh thuế vào người nông dân thì người ta sẽ bỏ ruộng hoặc có phản ứng ngược lại thì tình hình an ninh nông thôn sẽ phức tạp”, Chủ nhiệm Lê Tấn Tới lo ngại.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới phát biểu

Trong khi đó, nhất trí với quan điểm của Ban soạn thảo, Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Đậu Anh Tuấn khẳng định, việc tăng thuế 5% với phân bón không đồng nghĩa với việc mặt hàng này sẽ tăng giá. Ông Đậu Anh Tuấn cho hay, thời gian qua miễn thuế với phân bón và nhiều hàng hóa vật tư nông nghiệp khác tưởng là ưu đãi nhưng thực chất tạo gánh nặng với ngành hàng trong nước.

Ông ví dụ, hiện tại các khoản thuế VAT nằm trong chi phí để sản xuất ra phân bón đã cao hơn 5%, bình quân có thể khoảng 6% – 8% tùy doanh nghiệp. “Như vậy, chúng ta sản xuất ra phân bón đã chứa VAT nhưng lại không được hoàn. Trong khi đó, nếu phân bón nước ngoài nhập vào Việt Nam có chính sách miễn thì không phải chịu thuế VAT này, cho nên thực ra cạnh tranh rất khó giữa phân bón sản xuất trong nước và phân bón nước ngoài” – ông nói.

Cũng theo ông, năng lực sản xuất phân bón của chúng ta rất lớn, nếu áp dụng thuế 5% thì có nghĩa là nhập khẩu vào cũng chịu 5%. Bên cạnh đó, theo ông, mặt hàng phân bón là mặt hàng có thể kiểm soát, bình ổn giá được./.