Rốt cục thì Tây Ban Nha có thoát khỏi “xiềng xích” Tiki-Taka không?

Tây Ban Nha trở thành một trong những đội nổi bật của Euro 2024 sau khi dường như đã bỏ hết sự sùng bái tiki-taka trong quá khứ dưới thời Luis de la Fuente. Trước khi giải bắt đầu, đội bóng này không nằm trong những ứng viên được ưa thích. Nhưng khi vòng bảng kết thúc, La Roja lại nổi lên như một ứng viên giàu cá tính.

Họ vượt qua “bảng tử thần” và là đội duy nhất thắng tất cả các trận và không để thủng lưới bàn nào, đoàn quân của Luis de la Fuente tỏ ra rất sắc bén. Đến lúc này, họ mới nhắc cho chúng ta nhớ rằng họ là ai. Có thể chúng ta quên rằng họ chỉ bỏ lỡ một suất tham dự trận chung kết Euro 2020 chỉ vì thua trong loạt sút luân lưu trước nhà vô địch sau đó là tuyển Italy.

Vấn đề là trước giải, kỳ vọng ở Tây Ban Nha tự dưng thấp dù thực tế là họ đã vô địch UEFA Nations League năm ngoái. Đơn giản vì người ta chấp nhận rằng họ là một đội đang phát triển trong quá trình chuyển đổi kể từ khi De la Fuente thay thế Luis Enrique sau chiến dịch World Cup 2022 đáng thất vọng. Với một ông thầy chuyên làm bóng đá trẻ, và đội tuyển có rất ít ngôi sao lớn, thì việc “quên” sự có mặt của họ cũng có thể hiểu được.

Đúng là Tây Ban Nha gần như hoàn toàn mới. Đội bóng của De la Fuente ít bị ràng buộc hơn với lý tưởng của ‘tiki-taka’, cách tiếp cận tập trung vào kiểm soát bóng đã mang lại phần lớn thành công cho ‘thế hệ vàng’ của họ nhưng sau đó lại trở thành gánh nặng cho các thế hệ tiếp theo.

Đã có những dấu hiệu về sự đa dạng hóa, thoát khỏi tiki-taka từ lâu tại World Cup 2014, trước đó HLV Vicente del Bosque khẳng định Tây Ban Nha cố gắng chơi trực tiếp hơn, thông qua sự hiện diện của một tiền đạo băm bổ như Diego Costa trong đội. “Bóng đá không chỉ là những đường chuyền ngắn. Những quả bóng dài cũng quan trọng và có chiều sâu nhất định”, Del Bosque nói hồi tháng 3-2014.

Nhưng họ thực sự đã tiến được bao nhiêu? Người kế nhiệm Del Bosque, Julen Lopetegui, muốn các cầu thủ của mình thoải mái khi không có bóng nhưng vẫn yêu cầu họ “thống trị mọi khía cạnh của trận đấu”. Robert Moreno, người phụ trách một thời gian ngắn dưới thời Luis Enrique, dường như rất mong muốn thoát khỏi sự phụ thuộc vào kiểm soát kiểm soát bóng và trao quyền cho các pha phản công và chuyển đổi nhanh chóng, nhưng ông đã bị sa thải khi người tiền nhiệm trở lại sau một thời gian đau buồn sau cái chết của đứa con gái chín tuổi.

Sau đó, trong nhiệm kỳ thứ hai của Luis Enrique, thậm chí có thể nói rằng Tây Ban Nha đang tiến gần đến tiki-taka cũ hơn bao giờ hết. Nhưng kết quả lại không như mong đợi. Tây Ban Nha đã thực hiện 1.058 đường chuyền trong trận thua sốc 1-2 trước Nhật Bản ở Qatar 2022 và 1.019 đường chuyền trước Maroc và bị loại trên chấm phạt đền khi chỉ thực hiện được một 1 cú sút trúng đích trong 120 phút.

Đối với nhiều người, đó chính là vấn đề. Sự linh hoạt của De la Fuente đã giải quyết được bài toán đó và đang mang lại kết quả tích cực vào lúc này.

Không thể nói De la Fuente đã từ bỏ hoàn toàn khát vọng kiểm soát vốn gắn bó với Tây Ban Nha. Đâu có dễ thay đổi thói quen. Tính trước Euro 2024, họ đã trải qua 136 trận đấu liên tiếp – kể từ trận chung kết Euro 2008 – với tỷ lệ cầm bóng nhiều hơn đối thủ. Nhưng Tây Ban Nha của Fuente là hệ thống thích ứng, trực tiếp và nhanh chóng hơn. Họ vẫn có khả năng kỹ thuật để giữ bóng, nhưng tốc độ và tài năng một chọi một của Lamine Yamal và Nico Williams ở biên là một trong những tài sản lớn nhất của đội. Ví dụ, trong chiến thắng 1-0 trước Italy, cả hai đã cố gắng thực hiện tổng cộng 17 pha rê bóng.

Tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình 54,4% của Tây Ban Nha tại Euro 2024 là mức thấp nhất mà họ có tại một giải đấu lớn kể từ World Cup 2002 (52,6%). Rõ ràng là thay đổi rất lớn, đặc biệt so với ba chiến dịch gần đây nhất của họ: 77% tại Qatar 2022, 72,5% ở Euro 2020 và 74,7% tại Nga 2018.

Đỉnh điểm chính là con số cầm bóng thấp bất thường ở trận gặp Croatia: 46,7%, chính thức kết thúc chuỗi 136 trận, 16 năm cầm bóng ít nhất 50% của Tây Ban Nha. Và thật đáng ngạc nhiên, nó không gây ra hậu quả gì cả khi Tây Ban Nha giành chiến thắng với tỷ số 3-0. Đến trận đấu thứ hai với Italy, con số là 57,1%, nhưng là do tuyển Italy chơi mờ nhạt chứ không phải Tây Ban Nha cố tình kiểm soát bóng. Điều này có thể lặp lại ở trận đấu với Georgia vào cuối tuần này, đơn giản vì đối thủ của họ sẽ chơi phòng thủ, nhường sân.

Tại quê nhà, tiền đạo Fernando Torres so sánh đội bóng hiện nay với năm 2008, thời điểm Tây Ban Nha đoạt chức vô địch và mở ra kỷ nguyên thống trị của Tiki-taka: “Có những điểm tương đồng, chẳng hạn như việc hai đội tham dự giải đấu không được tín nhiệm, cả về cầu thủ và huấn luyện viên. Sau đó, với diễn biến của giải đấu, sự phấn khích đã tràn ngập cả nước đối với người hâm mộ và giới truyền thông “.

Thực ra là có sự khác nhau, vì nếu bây giờ mà Tây Ban Nha vô địch Euro 2024 thì cuối cùng họ cũng có thể tự giải phóng khỏi xiềng xích tiki-taka của mình.

HỒ VIỆT