Trầm cảm có thể làm suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi

Nghiên cứu mới được công bố trên JAMA Network Open chỉ ra mối liên hệ đáng lo ngại giữa các triệu chứng trầm cảm và mất trí nhớ, cho thấy hai tình trạng này có thể thúc đẩy lẫn nhau theo thời gian.

Các phát hiện cũng cho thấy việc xác định và điều trị trầm cảm sớm có thể là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe não bộ và duy trì trí nhớ của chúng ta trong những năm về sau.

Mối liên hệ giữa trầm cảm và suy giảm nhận thức

Tiến sĩ Dorina Cadar thuộc khoa khoa học hành vi và sức khỏe UCL và Trường Y Brighton và Sussex cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy mối quan hệ giữa trầm cảm và trí nhớ kém theo cả hai hướng, với các triệu chứng trầm cảm xảy ra trước khi suy giảm trí nhớ và suy giảm trí nhớ liên quan đến các triệu chứng trầm cảm sau đó”.

Để làm sáng tỏ mối quan hệ phức tạp giữa tâm trạng và trí nhớ, các nhà nghiên cứu từ Đại học College London và Trường Y Brighton và Sussex đã phân tích dữ liệu từ hơn 8.000 người tham gia trên 50 tuổi từ Nghiên cứu lão hóa theo chiều dọc của Anh.

Những người tham gia được theo dõi trong vòng 16 năm, trải qua các đánh giá thường xuyên về trí nhớ, khả năng nói trôi chảy và các triệu chứng trầm cảm.

Sử dụng các kỹ thuật mô hình thống kê phức tạp, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra xem liệu các triệu chứng trầm cảm và khả năng nhận thức có ảnh hưởng lẫn nhau theo thời gian không. 

Các kết quả đã vẽ nên một bức tranh ấn tượng về mối liên hệ giữa các triệu chứng trầm cảm và suy giảm trí nhớ. Tại bất kỳ thời điểm nào, những người có nhiều triệu chứng trầm cảm hơn có xu hướng thực hiện kém hơn trong các bài kiểm tra trí nhớ và khả năng nói trôi chảy. Tuy nhiên, mối quan hệ không kết thúc ở đó.

Trong suốt quá trình nghiên cứu, những người bắt đầu có nhiều triệu chứng trầm cảm hơn có tốc độ mất trí nhớ nhanh hơn, so với những người có ít triệu chứng hơn. 

Ngược lại, chức năng trí nhớ ban đầu kém hơn dự báo sự gia tăng các triệu chứng trầm cảm nhiều hơn theo thời gian. Điều này cho thấy một vòng luẩn quẩn, trong đó trầm cảm đẩy nhanh tốc độ suy giảm trí nhớ, sau đó lại làm trầm trọng thêm các triệu chứng tâm trạng.

Đáng nói, mối quan hệ qua lại thể hiện mạnh mẽ nhất đối với trí nhớ, trong khi mối liên hệ với khả năng nói trôi chảy lại kém rõ ràng hơn. Các nhà nghiên cứu nghi ngờ điều này có thể là do các vùng não khác nhau và quá trình nhận thức liên quan đến hai khả năng này, cũng như thực tế là khả năng nói trôi chảy có xu hướng giảm chậm hơn theo tuổi tác.

Trầm cảm và mất trí nhớ củng cố lẫn nhau

Thay vì là con đường một chiều, các phát hiện cho thấy các triệu chứng trầm cảm và mất trí nhớ có thể củng cố lẫn nhau theo thời gian, dẫn đến sự suy giảm nhanh hơn cả về sức khỏe tâm thần và chức năng nhận thức.

Ý nghĩa của nghiên cứu đối với thực hành lâm sàng là rất sâu sắc. Đối với những người có triệu chứng trầm cảm, việc đánh giá trí nhớ thường xuyên có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm nhận thức. 

Ngược lại, những người lớn tuổi gặp vấn đề về trí nhớ nên được sàng lọc bệnh trầm cảm, vì việc giải quyết các triệu chứng tâm trạng có thể giúp làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.

Kết quả cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng cách tiếp cận tổng hợp đối với sức khỏe tâm thần và chăm sóc nhận thức ở người già. Thay vì xử lý những vấn đề này một cách riêng lẻ, các bác sĩ lâm sàng nên xem xét mối tương quan phức tạp giữa tâm trạng và trí nhớ và phát triển các biện pháp can thiệp toàn diện nhắm vào cả hai lĩnh vực.

Tất nhiên, cần nghiên cứu sâu hơn để hiểu đầy đủ các cơ chế tạo nên mối quan hệ qua lại này và xác định các chiến lược hiệu quả nhất để phá vỡ vòng lặp. Nhưng có một điều rõ ràng, bằng cách nhận ra mối liên hệ giữa trầm cảm và mất trí nhớ, chúng ta có thể thực hiện các bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe não bộ và nâng cao sức khỏe tâm thần trong những năm về sau.