Tiếp tục chương trình làm việc tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ hai về lĩnh vực Công Thương, sáng 5/6, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã tham gia giải trình trước Quốc hội về việc sử dụng công nghệ để giải quyết các mặt trái của thương mại điện tử và bảo vệ dữ liệu cá nhân khi tham gia thương mại điện tử.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng tham gia trả lời chất vấn đối với nhóm vấn thuộc lĩnh vực công thương. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Cho biết, thương mại điện tử sinh ra từ công nghệ số và công nghệ luôn sinh ra các vấn đề của công nghệ, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, cách tốt nhất để giải quyết các vấn đề của công nghệ là dùng công nghệ. Vừa qua, chúng ta đầu tư chưa nhiều để phát triển các công cụ công nghệ số, thực thi quản lý nhà nước trên không gian mạng.
“Chúng ta phải coi công nghệ số như lực lượng quản lý cơ bản trên không gian mạng”, nhấn mạnh điều này, Bộ trưởng bày tỏ tâm đắc với ý kiến của đại biểu Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh), là dùng công nghệ để quản lý công nghệ.
Nêu ba yếu tố để quản lý không gian mạng gồm thể chế số, công cụ số và con người số, tức là kỹ năng số cho người dân, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông cho biết, thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh, từ 20-25% và có khi là 30%/năm, nên thể chế số, công cụ số và kỹ năng số đang theo sau. Do vậy, cần đẩy nhanh tốc độ, trong đó phát triển công cụ số có thể làm nhanh nhất.
Nhấn mạnh trên sàn thương mại điện tử có hàng triệu sản phẩm và đi theo nó là hàng triệu quảng cáo, không thể dùng sức người để quản lý được mà phải dùng công nghệ số, Bộ trưởng cho rằng, chuyển đến môi trường số cũng tạo ra một cơ hội để quản lý toàn diện, có thể giám sát, phát hiện sớm vấn đề, cảnh báo và ngăn chặn các hành vi trái phép, các giao dịch bất thường, nhưng phải dùng công nghệ hiện đại.
Ví dụ, có thể phát triển phần mềm để phát hiện quảng cáo có dấu hiệu sai sự thật, phát hiện hàng hóa có dấu hiệu là hàng nhái. Các nền tảng số, sàn thương mại điện tử cũng có thể tự xây dựng các thuật toán AI để rà quét và chọn lọc các tài khoản, các nguồn quảng cáo vi phạm pháp luật dựa trên các ảnh chụp vi phạm quảng cáo điển hình do Bộ Thông tin và Truyền thông cung cấp.
Theo Bộ trưởng, Việt Nam có thuận lợi là có nhiều doanh nghiệp công nghệ số xuất sắc, có thể viết được các phần mềm này. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ cùng các doanh nghiệp công nghệ số của ngành có thể giúp Bộ Công Thương phát triển các công cụ số để quản lý thương mại điện tử. Bộ trưởng bày tỏ mong muốn Quốc hội quan tâm tăng đầu tư cho việc phát triển các công cụ số để quản lý thương mại điện tử nói riêng và quản lý không gian mạng nói chung.
Bảo vệ dữ liệu cá nhân như là tài sản quan trọng nhất
Về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay, phải bảo vệ dữ liệu cá nhân như là tài sản quan trọng nhất của cá nhân. Lộ lọt dữ liệu cá nhân, nhất là các dữ liệu xác định danh tính như họ tên, địa chỉ, số điện thoại, địa chỉ hộp thư, số nhận dạng cá nhân ID, thông tin thẻ tín dụng… thì một người khác có thể mạo danh để hoạt động thay và tiêu tiền của chúng ta mà chúng ta không biết.
Thương mại điện tử thời gian qua phát triển nhanh, dữ liệu cá nhân được thu thập, lưu trữ và xử lý ngày càng lớn. Đi kèm với nó là nguy cơ lộ lọt thông tin, dữ liệu cá nhân, ảnh hưởng đến thương mại điện tử và các lĩnh vực khác.
Chính phủ đã ban hành Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân (Nghị định số 13/2023/NĐ-CP), theo đó, quy định các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với ngành, lĩnh vực quản lý của mình, “tức là ai quản lý cái gì trong đời thực thì lên không gian mạng quản lý cái đó”.
Hiện nay, Chính phủ đã có lộ trình xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, để bảo vệ dữ liệu cá nhân, cần bảo đảm an toàn cho hệ thống lưu trữ và xử lý dữ liệu cá nhân. Bộ Thông tin và Truyền thông đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 85/2016/NĐ-CP về bảo đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ và các sàn thương mại điện tử phải tuân thủ Nghị định này.
Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã rất quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai công tác về đảm bảo an toàn thông tin, tại Chỉ thị số 09 tháng 2/2024 và Công điện số 33 tháng 4/2024. Trong đó, thương mại điện tử được coi là lĩnh vực quan trọng cần tăng cường công tác đảm bảo an toàn thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Theo người đứng đầu ngành Thông tin và Truyền thông, để bảo vệ dữ liệu cá nhân, phải bảo vệ người dân; đây được coi là một trong những nội dung quan trọng. Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai nhiều giải pháp để bảo vệ người dân trên không gian mạng nói chung, cũng như thương mại điện tử. Bộ đã triển khai hệ sinh thái tín nhiệm mạng, đánh giá, xác nhận website đảm bảo an toàn thông tin mạng, thông tin cá nhân và gán nhãn tín nhiệm cho trên 5.000 website chính thống, đồng thời công bố các website lừa đảo.
Bộ phát triển thành công và đưa vào sử dụng các công cụ hỗ trợ người dân như kiểm tra xem máy tính, điện thoại di động có bị nhiễm mã độc không, kiểm tra thông tin cá nhân có bị lộ lọt hay không, website có phải lừa đảo hay không… trên cổng khonggianmang.vn. Chiến dịch Tháng hành động tuyên truyền và nhận diện phòng, chống lừa đảo trực tuyến đã được phổ biến đến toàn xã hội, có sự tham gia của 100% các bộ, ngành địa phương và hầu hết các cơ quan thông tấn, báo chí, mạng xã hội. Đã có 21 tỷ lượt xem video tuyên truyền về nhận thức và kỹ năng số trên mạng xã hội, từ gần 21 triệu người Việt Nam. Bộ đã xây dựng cẩm nang an toàn trực tuyến để hướng dẫn người dân kỹ năng an toàn thông tin khi tham gia không gian mạng thực hiện giao dịch trực tuyến.
Bên cạnh đó, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong lĩnh vực thông tin và truyền thông và đã xử phạt các doanh nghiệp vi phạm. Bộ sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để triển khai các công tác trên trong lĩnh vực thương mại điện tử.
