Thủ tướng Slovakia là ai và nguyên cớ gì khiến ông bị ám sát?

Thủ tướng Slovakia Robert Fico đã bị bắn nhiều phát sau một sự kiện vận động chính trị vào chiều 15/5. Phó Thủ tướng Tomas Tarab sau đó xác nhận ông Fico đã qua cơn nguy kịch và sẽ sống sót sau vụ ám sát.

Ông Fico, 59 tuổi, sinh năm 1964 tại Tiệp Khắc cũ. Là thành viên của Đảng Cộng sản trước khi khối cộng sản tại Đông Âu tan rã, ông lấy bằng luật năm 1986 và lần đầu tiên được bầu vào Quốc hội Slovakia vào năm 1992.

Vào những năm 1990, ông Fico là đại diện chính phủ của Cộng hòa Slovakia tại Tòa án Nhân quyền châu Âu và Ủy ban Nhân quyền châu Âu. Năm 1999, ông trở thành Chủ tịch Đảng SMER, đảng mà ông giữ vai trò chủ chốt kể từ đó.

Ông Fico từng giữ chức Thủ tướng Slovakia từ năm 2006 – 2010 và một giai đoạn nữa từ năm 2012 – 2018, trước khi từ chức sau vụ việc nhà báo Jan Kuciak, người đang điều tra hối lộ cấp cao, và vị hôn thê Martina Kusnirova bị giết hại bởi một sát thủ được thuê.

Cụ thể, biến cố này đã thúc đẩy các cuộc biểu tình rầm rộ chống tham nhũng và ông Fico buộc phải từ chức. Đảng SMER mất quyền lực trong cuộc bầu cử năm 2020 trước các đảng cam kết loại bỏ tham nhũng. Dù sớm từ chức vào năm 2018, ông Fico vẫn trở thành người đứng đầu chính phủ tại vị lâu nhất trong lịch sử Slovakia. 

Mất quyền lực, Fico và các đồng minh chính trị của ông bị điều tra với nhiều cáo buộc, từ tham nhũng đến lạm dụng quyền lực. Ông thậm chí còn bị bắt vào tháng 4 năm 2022 và bị buộc tội phạm tội có tổ chức, mặc dù những cáo buộc đó đã được bãi bỏ.

Ông Fico từng tuyên bố muốn Slovakia theo đường lối phát triển phương Tây của Liên minh châu Âu, trở thành một phần cốt lõi cùng với Pháp và Đức, trong những nhiệm kỳ lãnh đạo đầu tiên.

Tuy nhiên, sau khi tái đắc cử Thủ tướng Slovakia vào năm ngoái, ông lại thay đổi chính sách. Đảng của ông giành chiến thắng trên cương lĩnh thân Nga và chống Mỹ. Ông cam kết chấm dứt việc Slovakia cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga, đồng thời lập luận rằng NATO và Mỹ là bên kích động gây chiến. 

Hàng nghìn người liên tục xuống đường trên khắp Slovakia để biểu tình phản đối các chính sách thân Nga và các chính sách khác của ông Fico, bao gồm cả kế hoạch sửa đổi bộ luật hình sự để giảm nhẹ tội tham nhũng và việc can thiệp nhiều vào phương tiện truyền thông đại chúng.

Ngọc Ánh (theo AP, Reuters)