Phát huy hơn nữa vai trò của KH-CN và đổi mới sáng tạo trên tất cả các lĩnh vực

Nếu các nguồn tài nguyên thiên nhiên là hữu hạn, trở nên ngày càng khan hiếm, thì KH-CN và đổi mới sáng tạo là nguồn tài nguyên vô tận, không gian phát triển vô hạn

Sáng 15-5, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) tổ chức lễ chào mừng Ngày KH-CN Việt Nam 18-5, 65 năm thành lập Bộ KH-CN (1959-2024) và trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024. Với chủ đề “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – Nâng tầm vị thế quốc gia”, sự kiện có sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang…

Tại sự kiện có triển lãm thành tựu chặng đường 65 năm của ngành KH-CN và các sản phẩm KH-CN tiêu biểu hiện nay. Qua đó, khẳng định vai trò, vị thế của KH-CN và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế – xã hội, hội nhập quốc tế của đất nước.

Phát biểu khai mạc sự kiện, Bộ trưởng Bộ KH-CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, trong 65 năm xây dựng và trưởng thành, qua từng giai đoạn lịch sử, để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, tên gọi của bộ đã có những thay đổi.

“Dù với tên gọi nào, Bộ KH-CN luôn được giao nhiệm vụ là cơ quan tham mưu cao nhất cho Đảng, Quốc hội và Chính phủ trong việc hoạch định và triển khai các chính sách phát triển KH-CN”, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt khẳng định.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, trong gần 40 năm đất nước tiến hành công cuộc đổi mới, cơ chế và chính sách quản lý hoạt động KH-CN cũng luôn được quan tâm đổi mới nhằm giải phóng tiềm năng sáng tạo, tạo môi trường thuận lợi và thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Trên cơ sở đó, KH-CN đã có những đóng góp nổi bật trong phát triển KT-XH và hội nhập quốc tế, được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đánh giá cao, ghi nhận, biểu dương. Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ KH-CN đang tập trung rà soát, đề xuất Thủ tướng Chính phủ các giải pháp nhằm nâng cao năng suất lao động dựa trên nền tảng KH-CN và đổi mới sáng tạo.

Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Ngày KH-CN Việt Nam năm 2024 có ý nghĩa đặc biệt, cũng là dịp kỷ niệm 65 năm thành lập Bộ KH-CN và trao Giải thưởng khoa học mang tên cố giáo sư Tạ Quang Bửu, một trong những người đặt nền móng trong việc xây dựng và phát triển các lĩnh vực khoa học cơ bản ở Việt Nam. Đây là dịp để chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển của ngành KH-CN Việt Nam, cùng tri ân sự nỗ lực cống hiến không mệt mỏi của biết bao thế hệ nhà khoa học, cán bộ quản lý, đóng góp quan trọng, thiết thực cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc qua các thời kỳ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao và nhiệt liệt chúc mừng các tác giả, các nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm nay; đồng thời, ghi nhận và biểu dương sự nỗ lực, kết quả đạt được và những đóng góp của đội ngũ các nhà khoa học nói riêng và ngành KH-CN nói chung cho đất nước. Thủ tướng cũng đánh giá cao điểm đặc biệt của giải thưởng năm nay là bên cạnh việc chọn ra đề tài xuất sắc, còn xét tới cả những nghiên cứu được thực hiện trong điều kiện khó khăn, nỗ lực vượt qua các rào cản để giúp nền khoa học Việt Nam hội nhập thế giới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, nếu các nguồn tài nguyên thiên nhiên là hữu hạn, trở nên ngày càng khan hiếm, thì KH-CN và đổi mới sáng tạo là nguồn tài nguyên vô tận, không gian phát triển vô hạn và có thể xuất phát từ những ý tưởng đơn giản nhất, những con người bình dị nhất, không phân biệt giới tính, màu da, trình độ, tuổi tác, tầng lớp trong xã hội.

Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021-2030 khẳng định, phát triển nguồn nhân lực gắn với KH-CN và đổi mới sáng tạo là một trong 3 đột phá chiến lược, là quốc sách hàng đầu cho phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

“Để góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững, trong thời gian tới chúng ta cần phát huy hơn nữa vai trò của KH-CN, đổi mới sáng tạo trên tất cả các lĩnh vực, coi đây là một nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cấp, các ngành, các địa phương, với phương châm “hạ tầng thông suốt, cơ chế thông thoáng, quản trị thông minh””, Thủ tướng nhấn mạnh.

* Nhằm khích lệ, tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản, từ năm 2014, Bộ KH-CN triển khai giải thưởng Tạ Quang Bửu dành cho các nhà khoa học có kết quả nghiên cứu cơ bản xuất sắc. Đến nay, giải thưởng trở thành sự kiện quan trọng trong dịp kỷ niệm ngày KH-CN Việt Nam 18-5.

Qua 10 năm tổ chức và triển khai, giải thưởng Tạ Quang Bửu đã tạo được uy tín trong cộng đồng khoa học Việt Nam, thu hút sự quan tâm của xã hội. Năm 2024, giải thưởng được trao cho PGS-TS Trần Mạnh Trí và TS Nguyễn Thị Kim Thanh.

PGS-TS Trần Mạnh Trí đang công tác tại trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ông được trao giải thưởng qua cụm 3 công trình được công bố trên các tạp chí khoa học thuộc top 5% hàng đầu thế giới trong các ngành kỹ thuật môi trường, độc học, sức khỏe và đột biến gen. Cụm công trình này góp phần giải quyết vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu hiện nay là ô nhiễm môi trường do sự phát tán của các hóa chất tổng hợp.

TS Nguyễn Thị Kim Thanh công tác tại Viện Vật lý (Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam) được trao giải thưởng qua 1 công trình được công bố trên tạp chí Physical Review Letters, là tạp chí khoa học hàng đầu thế giới của ngành vật lý. Công trình thể hiện 3 kết quả đột phá về hướng nghiên cứu, có ý nghĩa quan trọng cho phát triển công nghệ máy tính lượng tử.

TRẦN BÌNH