Người cộng sản kiên trung

Tại Hội thảo khoa học về Tổng Bí thư Trần Phú diễn ra vào ngày 16.4 vừa qua, GS-TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận T.Ư, khẳng định cuộc đời cách mạng của Tổng Bí thư Trần Phú tuy không dài nhưng đã trở thành biểu tượng của lý tưởng, niềm tin, chí khí cách mạng và tinh thần kiên trung, bất khuất của người cộng sản.

Trong mọi hoàn cảnh, kể cả khi bị địch bắt tù đày, đối mặt với sự tra tấn tàn bạo của kẻ thù nhưng Trần Phú vẫn không hề nao núng, “gan vàng, dạ sắt”, nêu cao khí tiết của người cộng sản, giữ vững niềm tin, lời thề son sắt hết mực trung thành với Đảng, với cách mạng.

Từ người thanh niên yêu nước

Tổng Bí thư Trần Phú sinh ngày 1.5.1904 trong một gia đình nhà nho yêu nước tại thôn An Thổ, xã An Dân, H.Tuy An, Phú Yên (nguyên quán xã Tùng Ảnh, H.Đức Thọ, Hà Tĩnh). Từ năm 1918 – 1922, trong thời gian học ở Trường Quốc học Huế, Trần Phú đã kết thân với nhiều bạn bè đồng hương, có cùng chí hướng như Hà Huy Tập, Hà Huy Lương, Trần Văn Tăng, Trần Mộng Bạch, Ngô Đức Diễn… Họ lập ra nhóm “Thanh Niên Tu Tiến hội” để cùng nhau đọc sách và trao đổi giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Nhóm được cổ vũ bởi tấm gương người cựu học sinh Quốc học Huế là Nguyễn Tất Thành (khi đó đã được biết đến bằng tên gọi Nguyễn Ái Quốc) với những hoạt động cách mạng gây tiếng vang ở nước ngoài.

Tháng 6.1922, sau khi tốt nghiệp Trường Quốc học Huế, Trần Phú chọn nghề dạy học tại Trường tiểu học Cao Xuân Dục ở Vinh (Nghệ An). Giữa năm 1925, Trần Phú gia nhập Hội Phục Việt (sau đổi tên thành Hội Hưng Nam và Tân Việt Cách Mạng Đảng), tổ chức của những trí thức yêu nước. Cuối năm 1926, anh được tổ chức cử sang Quảng Châu (Trung Quốc) bắt liên lạc với Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên và đặc biệt được dự lớp huấn luyện chính trị do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp giảng dạy.

Kết thúc khóa học, Trần Phú được kết nạp vào Thanh niên Cộng sản Đoàn, được Tổng bộ Thanh niên phân về Trung Kỳ xây dựng và phát triển cơ sở Hội. Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Trần Phú, chính thức trở thành người chiến sĩ dấn thân trên con đường cứu nước, giải phóng dân tộc do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã vạch ra.

Đến Tổng Bí thư đầu tiên

Đầu tháng 1.1927, Trần Phú trở lại Quảng Châu và được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cử sang Liên Xô học tại Trường ĐH Phương Đông. Tốt nghiệp sau 2 năm theo học tại đây, anh nhận chỉ thị của Quốc tế Cộng sản bí mật lên tàu đi Lêningrát (nay là Xanh Pêtécbua) bắt đầu hành trình về nước hoạt động với cương vị là cán bộ chủ chốt của Đảng. Tháng 7.1930, Trần Phú được bổ sung vào Ban Cấp ủy lâm thời (Ban Chấp hành T.Ư lâm thời) và được giao nhiệm vụ dự thảo Luận cương chính trị của Đảng. Tháng 10 cùng năm, tại Hương Cảng (Trung Quốc), Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành T.Ư Đảng đã thảo luận và nhất trí thông qua Luận cương chính trị do Trần Phú dự thảo. Cũng tại hội nghị này, Trần Phú đã được bầu làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương và là Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng.

Nội dung chủ yếu của Luận cương chính trị trình bày những vấn đề về chiến lược, sách lược của cách mạng VN, gồm 3 phần lớn: Tình hình thế giới và cách mạng Đông Dương; những đặc điểm về tình hình ở Đông Dương; tính chất và nhiệm vụ cách mạng Đông Dương. Luận cương chính trị nêu rõ tính chất cuộc cách mạng ở Đông Dương là cách mạng tư sản dân quyền do công nhân và nông dân là hai lực lượng chính. Luận cương cũng chỉ rõ về thời cơ là Đảng phải có phương pháp cách mạng trong lúc bình thường và lúc có tình thế cách mạng. Khi có tình thế trực tiếp cách mạng thì Đảng phải lãnh đạo cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền…

Về vai trò lãnh đạo của Đảng, Luận cương chính trị nhấn mạnh: “Điều kiện cốt yếu cho sự thắng lợi của cách mạng ở Đông Dương là cần phải có một Đảng Cộng sản có một đường chánh trị đúng, có kỷ luật, tập trung, mật thiết liên lạc với quần chúng và từng trải tranh đấu mà trưởng thành. Đảng là đội tiền phong của giai cấp vô sản ở Đông Dương, và lãnh đạo vô sản giai cấp Đông Dương ra tranh đấu để đạt được mục đích cuối cùng của vô sản là chủ nghĩa cộng sản” (sđd, tập 2; trang 104).

Lãnh đạo cuộc đấu tranh ý nghĩa

Trong hoàn cảnh bị địch khủng bố rất ác liệt, trên cương vị là Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng, Trần Phú đã cùng Ban Chấp hành T.Ư lãnh đạo thực hiện những nghị quyết của Hội nghị T.Ư lần thứ nhất với khối lượng công việc khổng lồ, quan trọng và chuẩn bị các văn kiện cho Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành T.Ư Đảng (tháng 3.1931).

Nghị quyết của Hội nghị T.Ư lần thứ hai là văn kiện in đậm những đóng góp của Tổng Bí thư Trần Phú về lý luận xây dựng Đảng. Đích thân Tổng Bí thư Trần Phú đã lãnh đạo, trực tiếp soạn thảo và hoàn thiện các văn kiện, triển khai thực hiện việc phát triển các tổ chức Đảng, các tổ chức chính trị, đoàn thể… nhằm tập hợp, đoàn kết thống nhất mọi lực lượng nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Cùng với T.Ư Đảng, Tổng Bí thư Trần Phú đã lãnh đạo cuộc đấu tranh chống địch khủng bố trắng, giữ gìn lực lượng, xây dựng tổ chức Đảng và các đoàn thể quần chúng. Từ đó, dấy lên cao trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh – một cuộc quật khởi biểu thị sức mạnh hùng hậu của quần chúng nhân dân. Đây là cuộc tổng diễn tập khởi nghĩa đầu tiên có tổ chức dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Ngày 18.4.1931, Tổng Bí thư Trần Phú bị địch bắt tại số nhà 66 đường Sămpanhơ (nay là đường Lý Chính Thắng, TP.HCM) và đưa về giam giữ ở Khám Lớn Sài Gòn. Trước những đòn tra tấn dã man và chế độ hà khắc của nhà tù đế quốc, Trần Phú đã trút hơi thở cuối cùng tại Nhà thương Chợ Quán, Sài Gòn, khi mới 27 tuổi đời.