Điện Kính Thiên là tòa điện quan trọng nhất nằm giữa trung tâm Cấm thành của Hoàng thành Thăng Long thời Lê sơ. Đây là nơi diễn ra các nghi thức quan trọng của quốc gia như lễ Đăng cơ (Hoàng đế lên ngôi), Đại triều và triều đình đón tiếp sứ thần các nước…
 |
Bí ẩn kiến trúc điện Kính Thiên
Theo các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Kinh thành, những năm gần đây, hàng chục cuộc khai quật diễn ra xung quanh điện Kính Thiên. Kết quả nghiên cứu có nhiều phát hiện mới giá trị, cung cấp tư liệu khoa học cho công tác phục dựng cung điện này.
Cuộc khai quật khảo cổ học năm 2002 đến 2004 tại 18 Hoàng Diệu, phía Tây điện Kính Thiên, đã phát lộ những loại đấu xuyên tâm và loại bình áng đầu chim. Đó là manh mối đầu tiên, quan trọng, gợi mở hướng nghiên cứu về hệ khung giá đỡ mái của kiến trúc cung điện thời Lê sơ.
Được gọi nôm na là hệ đấu củng, đây là hệ thống gồm các ngàm và khóa có răng gỗ ăn khớp nhau, được đặt bên dưới mái hiên và trên cột chống, có tác dụng đỡ hệ mái, chịu lực và trang trí cho kiến trúc. Hệ này bao gồm những thanh ngàm (đấu – củng), bình áng và đấu.
Trong cuộc khai quật xung quanh khu vực điện Kính Thiên năm 2017 – 2018, các chuyên gia tìm được 70 cấu kiện gỗ của kiến trúc, bao gồm cột, xà góc, rui hiên, ván sàn, rường nóc trên bộ vì… nằm dưới đáy một dòng chảy thời Lê.
Khi nghiên cứu hình dáng, kích thước, kỹ thuật tạo rãnh ngàm của bình áng, nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Kinh thành đã lắp ghép ba loại bình áng thành một cụm đấu củng hoàn chỉnh.
Ngoài ra, tại hố đào phía đông điện Kính Thiên, cùng vị trí phát hiện các loại bình áng, còn tìm thấy xà góc, rui hiên và thượng lương. Đây là những cấu kiện quan trọng, liên quan kết cấu bộ khung giá đỡ mái và hình thái bộ mái của công trình kiến trúc đấu củng.
Điều đặc biệt là nhiều cấu kiện gỗ có thể thấy còn nguyên lớp sơn thếp màu đỏ và vàng tô trên họa tiết hoa văn. Phân tích cho thấy những lớp này đều là vàng chất lượng cao.
 |
Mô hình 3D về chính điện Kính Thiên
Từ những dữ liệu khảo cổ, kết hợp nghiên cứu lịch sử, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Kinh thành khảo sát, đối sánh với hệ thống kiến trúc cung điện cổ tại Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Trên cơ sở đó, họ phối hợp C.M.Y.K Việt Nam – công ty chuyên về lĩnh vực 3D – phục dựng 3D kiến trúc điện Kính Thiên.
Quá trình này kéo dài khoảng 5 năm, với công nghệ in 3D, scan 3D có hỗ trợ công nghệ mapping (trình chiếu). Bằng những suy luận, tài liệu, nghiên cứu sử liệu do Viện Nghiên cứu Kinh thành cung cấp, ê-kíp thực hiện phục dựng đưa ra hình ảnh tương đối sát với những dấu tích còn lại.
Sau quá trình phục dựng, mô hình 3D về chính điện Kính Thiên đã được trưng bày trang trọng tại sảnh chính Bảo tàng Hà Nội, đem lại cho công chúng hình dung tương đối hoàn chỉnh về lầu son gác tía của Hoàng thành Thăng Long trong thời kỳ lịch sử huy hoàng.
Thành quả nghiên cứu này được xem là bước tiến dài trong lịch sử nghiên cứu, đánh giá giá trị khu di tích Hoàng thành Thăng Long sau hơn hai thập niên khai quật, nghiên cứu khảo cổ học.
