Các nhà lãnh đạo Caribe vừa cho biết, Thủ tướng đang gặp khó khăn của Haiti, ông Ariel Henry, đã đồng ý từ chức sau khi một hội đồng tổng thống chuyển tiếp và một thủ tướng lâm thời được chỉ định để chuẩn bị cho cuộc bầu cử nhanh nhất có thể tại Haiti.
Tổng thống Guyana Irfaan Ali, Chủ tịch khối khu vực Cộng đồng Caribe (CARICOM), đưa ra thông báo này sau một ngày đầy các cuộc họp ở Jamaica giữa các nguyên thủ quốc gia cũng như các nhà lãnh đạo dân sự và chính trị gia Haiti.
Thủ tướng Haiti, ông Ariel Henry sẽ từ chức để mở đường cho việc thành lập hội đồng tổng thống chuyển tiếp và tổ chức bầu cử tại Haiti – Ảnh: CNN
Ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken đã bay từ Washington tới dự các cuộc họp nhằm đạt được giải pháp cho cuộc khủng hoảng an ninh và chính trị ngày càng sâu sắc của Haiti.
Thủ tướng Ariel Henry đã ẩn náu ở Puerto Rico trong một tuần, không thể quay lại Haiti, nơi đang bị chấn động bởi bạo lực băng đảng. Trước đó, ông Henry tới Kenya để tìm kiếm thỏa thuận triển khai lực lượng an ninh đa quốc gia gồm ít nhất 1.000 cảnh sát tới Haiti để chống lại các băng đảng đã chiếm hơn 80% thủ đô Port-au-Prince.
Khi ông Henry vắng mặt, các băng đảng được vũ trang hạng nặng của đất nước đã đốt phá các đồn cảnh sát, giải thoát gần 5.000 tù nhân khỏi hai nhà tù và tấn công sân bay quốc tế ở thủ đô, ngăn cản các chuyến bay.
Kể từ sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise vào năm 2021, Haiti, quốc gia nghèo nhất châu Mỹ, đã hứng chịu nạn dịch bắt cóc và giết hại bừa bãi của các băng đảng.
“Chúng tôi đã chứng kiến các vụ ám sát, tấn công chống lại lực lượng chấp pháp, cướp bóc có hệ thống, phá hủy các công trình công cộng và tư nhân”, thủ tướng Henry nói trong một địa chỉ video ngắn gọn bằng tiếng Creole trên Facebook tới toàn quốc, xác nhận kế hoạch chuyển đổi. “Điều đó làm tổn thương chúng tôi.”
Ông Henry nói thêm: “Haiti cần hòa bình, Haiti cần những thể chế bền vững.
Tổng thống Guyana, Irfaan Ali cho biết thỏa thuận từ chức của ông Henry cũng như thành lập hội đồng tổng thống là bước đầu tiên trong một quá trình khó khăn và kêu gọi người dân Haiti hãy kiên nhẫn.
Tổng thống Guyana, Irfaan Ali (ngồi giữa) là người đã thông báo với truyền thông về quyết định từ chức của tổng thống Ariel Henry – Ảnh: Aran News
“Đây là một công việc đang được tiến hành,” ông Ali nói, đồng thời cho biết một hội đồng tổng thống được đề xuất thành lập, sẽ có 7 thành viên bỏ phiếu, sẽ thực thi quyền lực của tổng thống, đưa ra quyết định theo đa số phiếu.
Tổng thống Ali cho biết, trong số các nhiệm vụ của hội đồng sẽ là bổ nhiệm một thủ tướng chuyển tiếp cũng như một hội đồng bầu cử. Hội đồng sẽ chịu trách nhiệm tổ chức bầu cử và cũng sẽ phối hợp với các tổ chức quốc tế ủng hộ Haiti nhằm đẩy nhanh việc triển khai lực lượng cảnh sát do Kenya lãnh đạo.
Thỏa thuận này có thể sẽ chọc giận các trùm băng đảng Haiti, những người đã bị thỏa cấm tham gia vào hội đồng tổng thống kể trên. Bởi bất kỳ người nào đã bị kết án hình sự, hoặc đã bị buộc tội hoặc truy tố ở bất kỳ khu vực tài phán nào, sẽ không thể tham gia hội đồng tổng thống Haiti.
Tổng thống Guyana, Irfaan Ali cho biết thêm, những người bị Liên hợp quốc trừng phạt hoặc những người phản đối lực lượng đa quốc gia do Kenya đứng đầu cũng sẽ bị cấm tham gia hội đồng.
Điều này đồng nghĩa, thủ lĩnh băng đảng quyền lực nhất Haiti, Jimmy Cherizier, người đã bị Liên hợp quốc trừng phạt cũng nằm ngoài danh sách. Được biết, Cherizier đã thề sẽ chiến đấu với bất kỳ thế lực nước ngoài nào đến Haiti.
Một nhà lãnh đạo Haiti đầy tham vọng khác, Guy Philippe, vừa trở về nước sau 6 năm ngồi tù ở Atlanta (Mỹ) vì tội rửa tiền buôn ma túy. Philippe, người lãnh đạo cuộc đảo chính năm 2004 lật đổ Tổng thống Jean-Bertrand Aristide, cũng phản đối lực lượng đa quốc gia cũng như hội đồng tổng thống được CARICOM đề xuất.
Quang Anh (theo Reuters, Wall Street Journal)
