Tôm lụi của vùng Đất Mũi Cà Mau là món ăn không thể thiếu để tiếp đãi mỗi lần khách thăm nhà, nhất là dịp tết.
Trước đây, tôm tự nhiên nhiều, việc khai thác, đánh bắt của người dân ở Cà Mau đạt sản lượng rất cao, chủ yếu là tôm đất, tôm bạc và tôm xà búi (còn gọi tôm thẻ đuôi đỏ). Tôm thu hoạch nhiều nhưng ít người mua, phần lớn chỉ để ăn hoặc làm tôm khô nhưng giá thành không cao.
Vì vậy, sau khi thu hoạch tôm, ngoài chế biến món ăn từ tôm sống, làm tôm khô, chả tôm, bánh phồng tôm, mắm tôm… người dân Cà Mau nghĩ ra cách làm tôm lụi để ăn dần.
Nguyên liệu làm tôm lụi phải là tôm tươi sống
Để làm tôm lụi, chọn tôm tươi sống, to con rồi rửa sạch. Tôm lột vỏ, chỉ giữ lại phần đuôi để khi phơi khô đuôi tôm xòe ra cho đẹp mắt.
Tôm lột xong ướp gia vị và dùng các cọng sống dừa hoặc tre vót nhỏ để lụi thành từng xâu, mỗi xâu từ 10 – 20 con. Sau đó, dùng dao ép nhẹ cho thân tôm hơi dẹp, phơi mau khô. Tôm lụi chỉ lột vỏ, xỏ lụi, phơi khô mà không cần tẩm ướp gia vị. Tuy nhiên, do khẩu vị, sở thích của một số người nên trước khi xỏ xâu có thể tẩm ướp gia vị gồm tương, bột ngọt, tỏi ớt… hoặc nhúng qua nước tro trước khi đem phơi.
Tôm lột xong đem ướp gia vị rồi xỏ lụi, phơi khô
Khi phơi, các xâu tôm treo lên cây hoặc đặt trên giàn để bắt được nhiều nắng, mau khô. Tôm phơi khoảng 1 ngày thì đem đóng gói, trữ trong tủ lạnh dùng dần. Muốn có được 1 ký tôm lụi cần từ 4 – 6 kg tôm tươi, tùy mức độ phơi khô.
Để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, Cà Mau hiện có nhiều cơ sở sản xuất tôm xẻ phơi khô
Do quy trình chế biến tốn nhiều công sức nên tôm lụi có giá khá cao, từ 1 – 1,4 triệu đồng/kg (tùy kích cỡ và độ khô của tôm). Với hương vị thơm ngon đặc biệt, nếu không thử thưởng thức món tôm lụi khi có dịp đến Cà Mau sẽ là một “thiếu sót”.
Tôm xẻ cũng như tôm lụi được bán với giá từ 1 – 1,4 triệu đồng/kg
Anh Nguyễn Văn Miên, người làm tôm lụi nhiều năm ở H.Đầm Dơi (Cà Mau), cho biết chỉ cần nhìn màu sắc là biết tôm ngon hay không. Tôm lụi tự nhiên không sử dụng phẩm màu, nhưng phơi xong sẽ có màu đỏ cam của gạch tôm, mùi thơm tự nhiên, không tanh nồng. Tôm phơi đủ nắng gắt sẽ nhanh khô và không bị bủn, độ khô của tôm vừa phải sẽ giữ được vị ngọt.
Ngoài tôm thẻ, tôm đất thì tôm sú cũng được người dân Cà Mau dùng làm tôm lụi
Về cách chế biến tôm lụi, có thể nướng trên bếp than hoặc nướng bằng cồn, bằng rượu 45 độ. Do tôm lụi rất mau chín và dễ cháy khét nên khi nướng cần liên tục đảo tôm để giữ trọn hương vị ngọt thanh, thớ thịt dai ngon cùng mùi thơm đặc trưng.
