Ảnh: Sham FM qua REUTERS/Ảnh tài liệu.
Đoàn Vệ binh này đã nhận phải một trong những tổn hại lớn nhất tại Syria trong suốt một thập kỷ qua kể từ khi họ tới quốc gia này nhằm hỗ trợ Tổng thống Bashar al-Assad trong cuộc chiến Syria. Kể từ tháng 12 năm 2023 tới nay, các cuộc không kích của Israel đã tiêu diệt ít nhất sáu thành viên của quân đoàn này, trong đó có nhiều sĩ quan tình báo cấp cao của đoàn Vệ binh.
Ba nguồn tin cho biết, mặc cho những cá nhân cứng rắn của Tehran yêu cầu đáp trả, Iran đã đưa ra quyết định triệu hồi sĩ quan cấp cao một phần do lo ngại bị lôi kéo vào cuộc xung đột đang bùng nổ tại Trung Đông.
Mặc dù các nguồn tin cho biết, Iran không có ý định từ bỏ Syria – một yếu tố quan trọng trong tầm ảnh hưởng của Tehran – sự thay đổi quan điểm này đánh dấu những hậu quả mà cuộc chiến bị châm ngòi sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 gây ra cho toàn khu vực.
Iran, quốc gia hậu thuẫn Hamas, mong muốn tránh xa cuộc xung đột ngay cả khi quốc gia này có ủng hộ các tổ chức đã tham gia chiến sự tại Lebanon, Yemen, Iraq và Syria – các nước thuộc “Trục Kháng Chiến” chống lại lợi ích của Mỹ và Israel.
Một nguồn tin – một quan chức an ninh cấp cao trong khu vực có được thông tin trực tiếp từ Tehran – cho biết, các chỉ huy cấp cao của Iran đã rời khỏi Syria cùng với hàng chục sĩ quan cấp trung.
Nguồn tin này không cho biết về con số sĩ quan Iran vẫn còn có mặt tại Syria và Reuters chưa thể độc lập xác minh con số này.
Cơ quan truyền thông này đã không thể liên lạc với đoàn Vệ binh để yêu cầu bình luận, và bộ thông tin truyền thông Syria đã không phản hồi các email yêu cầu bình luận.
Iran đã điều động hàng ngàn binh lính tới Syria trong cuộc chiến Syria. Mặc dù trong số đó có bao gồm thành viên đoàn Vệ binh, với vai trò chính thức là cố vấn viên, phần lớn trong đó vẫn là các dân quân dòng Shi’a từ toàn khu vực.
Ba nguồn tin cho biết, đoàn Vệ binh sẽ điều hành hoạt động tại Syria từ xa, với sự trợ giúp từ đồng minh Hezbollah. Tổ chức tại Lebanon này đã không phản hồi yêu cầu bình luận.
Một nguồn tin khác là một quan chức trong khu vực có quan hệ thân cận với Iran, cho biết những người còn ở lại Syria đã rời khỏi văn phòng và tìm nơi ẩn náu. “Iran sẽ không từ bỏ Syria, nhưng họ sẽ giảm bớt sự hiện diện và mức độ di chuyển tới mức thấp nhất có thể”.
Các nguồn tin cho biết, những thay đổi cho tới nay đã không ảnh hưởng tới các hoạt động tại Syria của Iran. Một nguồn tin từ Iran cho biết, quyết định thu hẹp quy mô sẽ “giúp Tehran tránh bị kéo vào cuộc chiến Israel-Gaza”.
Kể từ khi cuộc chiến tại Gaza bùng nổ, Israel đã bắt đầu đẩy mạnh chiến dịch không kích kéo dài nhiều năm qua nhằm đẩy lùi sự hiện diện của Iran tại Syria, tấn công đoàn Vệ binh cũng như Hezbollah – một tổ chức đã đáp trả và xô xát với Israel trên biên giới Israel-Lebanon từ ngày 8 tháng 10 tới nay.
Israel hiếm khi đưa ra bình luận về các cuộc tấn công tại Syria và đã không tuyên bố chịu trách nhiệm cho các cuộc không kích gần đây trong quốc gia này. Trả lời cho các câu hỏi của Reuters, quân đội Israel cho biết sẽ không đưa ra bình luận về báo cáo của các cơ quan truyền thông nước ngoài.
“Rò rỉ tình báo”
Trong một cuộc tấn công vào ngày 20 tháng 1, năm thành viên của đoàn Vệ binh đã thiệt mạng, bao gồm một sĩ quan cấp cao làm việc với vai trò điều hành bộ phận tình báo của Lực lượng Quds, lực lượng chịu trách nhiệm cho hoạt động tại nước ngoài của đoàn Vệ binh. Vụ không kích này đã san bằng một tòa nhà tại Damascus.
Một vụ tấn công khác vào ngày 25 tháng 12 tại ngoại ô Damascus đã tiêu diệt một cố vấn cấp cao của đoàn Vệ binh chịu trách nhiệm điều phối quan hệ Syria và Iran. Lãnh đạo Tối cao của Iran, Aayatollah Ali Khamenei đã cầu nguyện tại tang lễ của sĩ quan này.
Reuters đã phỏng vấn sáu nguồn tin có thông tin về hoạt động của Iran tại Syria. Những người này đã yêu cầu giữ kín danh tính do mức độ nhạy cảm của vấn đề.
Ba nguồn tin cho biết, đoàn Vệ binh đã đề cập về các lo ngại với chính quyền Syria về khả năng một số rò rỉ thông tin từ bên trong lực lượng an ninh Syria đã dẫn tới các cuộc không kích đẫm máu gần đây.
Một nguồn tin khác cho biết, các cuộc không kích của Israel đã khiến đoàn Vệ binh di dời địa điểm hoạt động và nơi ở của sĩ quan, do lo ngại về “các rò rỉ tình báo”.
Lực lượng Iran đã tới Syria theo lời mời của ông Assad, giúp ông đẩy lùi phiến quân khi lực lượng phiến quân chiếm quyền kiểm soát phần lớn quốc gia này trong cuộc xung đột bắt đầu từ năm 2011.
Nhiều năm sau khi ông Assad và các đồng minh giành lại Syria, các tổ chức do Iran hậu thuẫn tiếp tục hoạt động tại nhiều khu vực.
Sự hiện diện của họ đã củng cố tầm ảnh hưởng của Iran tại Iraq, Syria và Lebanon cho tới biển Địa Trung Hải, giúp Tehran cân bằng với các đối thủ trong khu vực bao gồm Israel.
Ba nguồn tin cho biết, đoàn Vệ binh đang bắt đầu một lần nữa điều động dân quân dòng Shi’a từ Afghanistan và Pakistan tới Syria, tương tự như những giai đoạn trước trong cuộc chiến Syria khi dân quân Shi’a đã đóng vai trò lớn trong cú lật ngược dòng cuộc xung đột tại đây.
Quan chức khu vực có quan hệ mật thiết với Iran cho biết, đoàn Vệ binh đang tận dụng dân quân Shi’a tại Syria hơn.
Gregory Brew, một nhà phân tích của Eurasia, một văn phòng cố vấn rủi ro chính trị, cho biết việc thất bại trong bảo vệ các sĩ quan Iran đã “ảnh hưởng rõ rệt tới vị thế của Iran” nhưng rất khó có khả năng Tehran sẽ từ bỏ cam kết tại Syria.
Nga cũng đã ủng hộ ông Assad, điều động không quân tới Syria trong năm 2015, và việc Iran yếu thế tại đây có thể có lợi cho Nga. Ông Brew cho biết: “Moscow và Tehran đang phối hợp chặt chẽ hơn bao giờ hết nhưng quan hệ hai nước có thể trở nên căng thẳng nếu họ công khai cạnh tranh tại Syria.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
