Góp ý dự Luật Tổ chức tín dụng sửa đổi tại kỳ họp bất thường thứ 5 của Quốc hội vào chiều 15/1, nhiều đại biểu quan tâm đến câu chuyện khách hàng gửi tiết kiệm hay vay vốn ngân hàng phải mua bảo hiểm nhân thọ.
Cầm cố sổ đỏ vay 300 triệu nhưng phải mua bảo hiểm nhân thọ 20 triệu
Đại biểu Phạm Văn Thịnh (Bắc Giang) bắt đầu phần phát biểu của mình bằng câu chuyện về một người phụ nữ vì khoản nợ phải trả, phải đến ngân hàng thương mại cầm cố sổ đỏ để vay 300 triệu đồng nhưng phải mua bảo hiểm nhân thọ 20 triệu đồng, chỉ còn lại 280 triệu đồng.
“Bước ra khỏi ngân hàng hai hàng nước mắt chảy dài kèm tiếng khóc nấc mà tôi tình cờ gặp khi đến ngân hàng thương mại đã thôi thúc tôi phát biểu lần nữa về vấn đề này”, đại biểu Thịnh chia sẻ.
Ông cho biết, tại kỳ họp đầu tiên khi thảo luận ở hội trường, đại biểu đã nêu 3 thông tin.
Thứ nhất, mức chiết khấu tối đa cho đại lý bảo hiểm nhân thọ với hai loại sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phổ biến là bảo hiểm tử kỳ và bảo hiểm hỗn hợp là 40% phí bảo hiểm năm đầu.
Thứ hai, tại các ngân hàng thương mại có liên kết làm đại lý bảo hiểm nhân thọ có hiện tượng gợi ý, ép khách hàng vay vốn phải mua bảo hiểm nhân thọ với mức đóng 1 năm bằng từ 2-4% giá trị khoản vay.
Thứ ba, tại các ngân hàng thương mại, nhân viên ngân hàng được giao chỉ tiêu số hợp đồng bảo hiểm và doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ.
Đại biểu tỉnh Bắc Giang bổ sung thêm số liệu chính thức từ kết luận thanh tra của Bộ Tài chính tháng 7/2023 đối với 4 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ cung cấp sản phẩm bảo hiểm cho khách hàng qua kênh ngân hàng thương mại cho thấy tỷ lệ hủy hợp đồng sau năm đầu tiên của khách hàng lên tới 70%. Mà huỷ năm đầu thì khách hàng mất không số phí đã nộp.
Chỉ tính riêng một công ty bảo hiểm nhân thọ bán qua một ngân hàng thương mại đã có số phí bảo hiểm khách hàng hủy sau năm đầu tiên khoảng 2.000 tỷ đồng.
Nhiều ngân hàng còn gợi ý, nếu khách hàng vay vốn nộp phí 2 năm đầu thì số tiền vay phải trả thêm đến 4-8% giá trị khoản vay. Lãi suất thực của vốn đưa ra nền kinh tế do phải mua thêm bảo hiểm nhân thọ có thể tăng lên 50-100% trong 2 năm đầu so với lãi suất trên hợp đồng tín dụng.
Ngoài ra, đại biểu cũng dẫn chứng số liệu năm 2020 của một số ngân hàng, như Vietcombank có lợi nhuận trước thuế là 23.050 tỷ đồng thì phí trả trước cho hợp đồng hợp tác độc quyền bán bảo hiểm nhân thọ đã là 9.200 tỷ đồng; ACB là 9.596 tỷ đồng thì phí trả trước ngân hàng được hưởng là 8.400 tỷ đồng; chưa tính hoa hồng đại lý trên số phí bảo hiểm được hưởng theo quy định…
“Như vậy có thể nói giai đoạn từ 2018 đến 2022, thu nhập từ làm đại lý bảo hiểm nhân thọ của các ngân hàng thương mại chiếm tỷ trọng rất lớn trong lợi nhuận của các nhà băng”, ông Thịnh đúc kết.
Từ đó, đại biểu Thịnh cho rằng, nếu dự thảo luật chỉ tiếp thu theo hướng ngân hàng thương mại được thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của pháp luật thì sẽ không có gì đảm bảo sẽ hạn chế được tình trạng ép khách hàng vay vốn mua bảo hiểm hoặc lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người có tiền gửi tiết kiệm để mua bảo hiểm nhân thọ như vừa qua.
Theo đại biểu, việc bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng dễ dàng đã kéo các ngân hàng thương mại, các công ty bảo hiểm nhân thọ bỏ qua các ranh giới nghề nghiệp, xóa bỏ uy tín được tích lũy để bước vào vòng xoáy tìm kiếm lợi nhuận.
Do đó, đại biểu tỉnh Bắc Giang đề nghị nếu việc cấm bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng thương mại không được thực hiện thì dự thảo Luật cần bổ sung một điều “giao Chính phủ ban hành văn bản quy định việc kinh doanh các sản phẩm bảo hiểm mà ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng làm đại lý” để đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ quyền của khách hàng vay vốn cũng như gửi tiết kiệm tại ngân hàng.
Điều này sẽ tốt cho cả hình ảnh của ngân hàng thương mại và đặc biệt là kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, nghề đòi hỏi đạo đức và tính nhân văn hơn rất nhiều ngành nghề khác.
Không nên cho ngân hàng liên doanh, liên kết bán bảo hiểm
Đồng tình, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, ngân hàng liên doanh, liên kết bán bảo hiểm là vấn đề rất quan trọng.
Đây là lần thứ ba đại biểu Phạm Văn Hòa bảo vệ quan điểm “không nên cho phép ngân hàng thương mại cổ phần liên doanh, liên kết bán bảo hiểm đối với công ty bảo hiểm” bởi hệ lụy đã xảy ra.
Đại biểu nêu thực tế đang còn dai dẳng là khách hàng rất thắc mắc về chuyện bán bảo hiểm của một số công ty. Thành lập công ty bảo hiểm phải có trụ sở nhưng thực tế nhiều công ty không có.
Dẫn chứng 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long chỉ có 2 trụ sở bảo hiểm, khách hàng mua bảo hiểm ở Đồng Tháp phải qua Long Xuyên, Cần Thơ để khiếu nại, khiếu kiện.
Trước việc ngân hàng liên kết với công ty bảo hiểm và ngân hàng được chi hoa hồng rất cao, ông Hòa băn khoăn: “Tôi nói hơi kỳ nhưng chỉ có giật của người ta mới có lời chứ không có cách nào mà lợi nhuận cao như thế”.
Với ngân hàng, theo ông Hòa, khi đã nhận liên kết với bảo hiểm thì buộc nhân viên phải bằng mọi cách vận động khách hàng vay tiền phải mua bằng được bảo hiểm nếu không sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí bị giảm chỉ tiêu thi đua.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng, để bảo vệ tốt quyền lợi của khách hàng, cần nghiên cứu luật hóa để có chế tài ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm của nhân viên các tổ chức tín dụng.
Chẳng hạn như các hành vi tư vấn không đầy đủ khiến một số khách hàng nhầm lẫn giữa sản phẩm bảo hiểm và sản phẩm ngân hàng, hoặc yêu cầu mua bảo hiểm gắn với các khoản vay khi có nhu cầu vay vốn ngân hàng như các phương tiện thông tin đại chúng đã nêu thời gian qua.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh ghi nhận các ý kiến về vấn đề tổ chức tín dụng có được làm đại lý bảo hiểm hay không và cho hay sẽ phối hợp để tiếp thu, chỉnh lý, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đủ điều kiện để báo cáo với Quốc hội vào sáng 18/1.
