Malaysia và Việt Nam là hai quốc gia Đông Nam Á với biên giới trên biển nằm trong vịnh Thái Lan và biển Đông. Việt Nam và Malaysia đã đi đến một thỏa thuận cùng khai thác tài nguyên thiên nhiên. Trong biển Đông, Malaysia và Việt Nam có liên quan đến những tuyên bố đa quốc gia trên quần đảo Trường Sa và vùng biển lân cận. Malaysia hiện là nơi có một cộng đồng người nước ngoài lớn của Việt Nam bao gồm công nhân nhập cư, cô dâu, số lượng khoảng 100.000 người. Việt Nam cũng có một cộng đồng người nước ngoài nhỏ của Malaysia, bao gồm chủ yếu là các doanh nhân có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội.
Việt Nam và Malaysia đã có thỏa thuận hợp tác thăm dò, khai thác dầu khí trong vùng biển chồng lấn giữa Việt Nam và Ma-lai-xi-a đã được chính phủ hai nước ký. Theo đó về vùng chồng lấn trên biển: Việt Nam và Ma-lai-xi-a tồn tại một vùng chồng lấn biển và thềm lục địa rộng khoảng 2.800 km2. Do vùng chồng lấn có diện tích không rộng, tiềm năng dầu khí lớn, nên hai bên nhất trí trước khi đàm phán phân định thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế, sớm thông qua Thỏa thuận hợp tác thăm dò, khai thác dầu khí để phục vụ cho sự phát triển của mỗi nước.
Những quy định chung: Hai bên thỏa thuận hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí trong khu vực chồng lấn trên biển giữa hai nước, dựa trên những nguyên tắc chính phân chia đồng đều chi phí và lợi nhuận giữa hai bên. Các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí sẽ được Petronas (Ma-lai-xi-a) và Petrovietnam (Việt Nam) tiến hành trên cơ sở các dàn xếp thương mại sau khi được chính phủ hai bên phê chuẩn; Thỏa thuận này không phương hại tới lập trường của mỗi bên đối với khu vực chồng lấn; Nếu mỏ dầu khí có một phần nằm vắt ngang sang khu vực chồng lấn và một phần nằm bên thềm lục địa của Ma-lai-xi-a hoặc Việt Nam, thì hai bên sẽ thỏa thuận để thăm dò, khai thác. Việc quản lý, giám sát các hoạt động dầu khí trong vùng chồng lấn do hai bên bàn bạc, thống nhất.
Đại diện công ty HADUCO và công ty RMS Synergy Sdn Bhd tại lễ ký kết thoả thuận.
Thỏa thuận Thương mại trên cơ sở Thỏa thuận hợp tác thăm dò, khai thác dầu khí này, Petronas và Petrovietnam đã ký Thỏa thuận thương mại, gồm những nội dung chính: Petrovietnam và Petronas có trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau. Đồng ý tiếp tục thu các khoản thuế quy định trong hợp đồng đã ký với các nhà thầu bao gồm: thuế tài nguyên, thuế lợi tức, thuế xuất khẩu, khoản trả phụ. Trước đây, nhà thầu nộp cho Chính phủ Ma-lai-xi-a thì nay chia đều cho Việt Nam và Ma-lai-xi-a. Các khoản thu quy định trong hợp đồng gồm: chia lãi dầu, nộp quỹ nghiên cứu khoa học trước đây nộp cho Petronas thì nay chia đều cho Việt Nam và Ma-lai-xi-a. Các phần thu cho phía Việt Nam sẽ do Petronas chịu trách nhiệm giao đủ, phần này không bị Chính phủ Ma-lai-xi-a đánh thuế;
Về cơ chế điều hành: hai bên thành lập Ủy ban hỗn hợp ở cấp cao; Ủy ban điều phối và các tiểu ban luật pháp, kinh tế, thương mại, kỹ thuật…Ủy ban điều phối thực hiện nhiệm vụ cụ thể do Ủy ban hỗn hợp phê chuẩn là: xác định phần đóng góp của các bên; giám sát hoạt động của nhà thầu; giải quyết việc cung ứng dịch vụ của hai nước… Các ủy ban hoạt động theo cơ chế đồng thuận. Nếu có bất đồng sẽ giải quyết từ thấp đến cao trên tinh thần hòa giải hữu nghị và công bằng.
Petrovietnam và Petronas cùng nhau thực hiện kiểm toán đối với hoạt động của nhà thầu để xác định quyền lợi những tấn dầu đầu tiên được khai thác từ vùng chồng lấn đã được xuất khẩu và lợi nhuận được chia đều cho hai bên theo đúng thỏa thuận. Đến nay, các giếng dầu trong vùng chồng lấn đang tiếp tục hoạt động có hiệu quả; khẳng định chủ trương hợp tác thăm dò, khai thác dầu khí ở khu vực chồng lấn giữa hai nước là hoàn toàn đúng đắn, góp phần nâng tầm quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam-Ma-lai-xi-a, củng cố an ninh, ổn định cho khu vực và thế giới.
Trong 50 năm qua, quan hệ Việt Nam – Malaysia không ngừng được củng cố và phát triển. Quan hệ hai nước đã luôn phát triển tốt đẹp, đặc biệt hơn sau khi hai nước nâng cấp lên thành quan hệ Đối tác chiến lược vào năm 2015. Nửa thế kỷ trước, Malaysia là quốc gia đầu tiên trong ASEAN công nhận Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Vào năm 1976, hai nước mở đại sứ quán tại thủ đô của hai quốc gia. Kể từ năm 1991, quan hệ Việt Nam – Malaysia đã bước vào giai đoạn phát triển mới, mở rộng nhiều lĩnh vực hợp tác trong khuôn khổ hợp tác song phương và với ASEAN.
Kim Oanh
