Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, năm 2023, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt khoảng 13,5 tỷ USD, giảm 15,5% so với năm 2022.
Làng nghề truyền thống chuyên sản xuất đồ thờ Bình Cầu (tỉnh Bắc Ninh). Ảnh: Thanh Thương-TTXVN
Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, cho biết năm 2023 là một năm thách thức của ngành gỗ Việt Nam. Nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đều giảm mạnh, dẫn đến các đơn hàng sụt giảm. Nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô sản xuất. Thậm chí, một số doanh nghiệp còn phải đóng cửa.
Trong khi đó, một số thị trường xuất khẩu lớn như EU đang thắt chặt các quy định về tính hợp pháp và bền vững của sản phẩm. Cụ thể, trong Quy định về chống phá rừng của EU (EUDR) có hiệu lực từ cuối tháng 6/2023, khối này yêu cầu các sản phẩm nhập khẩu vào thị trường EU phải đảm bảo tính hợp pháp và không gây mất rừng. Bên cạnh đó, các quy định cả ở trong nước và ở các thị trường xuất khẩu về giảm phát thải carbon trong các hoạt động của toàn chuỗi cung ứng nhằm đạt mục tiêu trung hòa carbon ngày càng tăng. Sản phẩm có hàm lượng carbon cao sẽ mất tính cạnh tranh trên thị trường.
Mặt khác, hiện nay, mỗi năm, Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,5 đến 2 triệu m3 gỗ tròn và gỗ xẻ có nguồn gốc từ các quốc gia nhiệt đới, chiếm 30-40% tổng lượng gỗ nguyên liệu nhập khẩu. Đây là loại gỗ có rủi ro pháp lý cao. Điều này không chỉ tác động tiêu cực tới hình ảnh của toàn ngành gỗ Việt Nam, mà còn làm mất đi cơ hội trong việc sử dụng gỗ nhập khẩu rủi ro thấp và đặc biệt là nguồn gỗ rừng trồng trong nước có nguồn gốc từ hàng triệu nông hộ.
Ông Tô Xuân Phúc, Giám đốc Điều hành Chương trình Chính sách, Thương mại và Tài chính Lâm nghiệp – Tổ chức Forest Trends, cho biết khoảng 77% tổng kim ngạch xuất khẩu sang EU là các mặt hàng thuộc nhóm đồ gỗ (HS 9401 và HS 9403), trong khi gần 23% còn lại là các mặt hàng thuộc nhóm gỗ và bán nguyên liệu (HS 44). Trong 11 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ vào thị trường EU giảm 32% so với cùng kỳ. EUDR sẽ tác động không nhỏ đến kim ngạch xuất khẩu sản phẩm của Việt Nam sang thị trường này.
Doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam tham gia hội chợ ở nước ngoài. Ảnh: Thanh Tùng/VNS
Trong khi đó, Việt Nam và EU đã ký kết Hiệp định đối tác tự nguyện về thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản, trong đó Việt Nam cam kết tất cả các mặt hàng gỗ xuất khẩu sang EU là hợp pháp.
“Hiện nay, Việt Nam đang tích cực nội luật hóa và xây dựng hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp để kiểm soát toàn bộ chuỗi cung, bao gồm cả chuỗi cung nội địa và xuất khẩu”, ông Tô Xuân Phúc cho hay.
Đối với năm 2024, ông Đỗ Xuân Lập nhận định thị trường đã xuất hiện một số dấu hiệu hồi phục nhưng vẫn tiềm ẩn một số khó khăn cho ngành gỗ Việt Nam. Giải pháp trọng tâm nhất trong năm 2024 là tạo ra hình ảnh ngành gỗ Việt Nam phát triển bền vững, dựa trên yếu tố cơ bản là sử dụng gỗ có chứng chỉ và sản phẩm giảm phát thải./.
Vũ Hoa
