Ông Nguyễn Tiến Thỏa – Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam – nhấn mạnh: Nếu cứ để cơ chế mua điện giá cao, bán giá thấp như hiện nay thì không thể hoàn thành các mục tiêu và kế hoạch mà Quy hoạch điện 8 cũng như của ngành đề ra, nhất là trong mua bán với quốc tế. Chúng ta phải xác định rõ, nếu áp dụng như vậy thì 2 vấn đề sẽ xảy ra đó là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thua lỗ và phá sản, hoặc nhà nước phải cấp bù phần giá chênh, hoặc phải có chính sách giảm thuế, giảm phí… làm sao để đảm bảo EVN không bị lỗ do giá bán thấp hơn giá mua. Phải có chính sách giảm thuế, phí làm sao để hạ chi phí.
“Như vậy, giá đầu vào do thị trường quyết định, còn giá đầu ra do Nhà nước ấn định thì muôn đời không làm được. Theo tôi, cần sớm sửa luật Điện lực để đảm bảo giá điện tính đúng, tính đủ. Nút thắt tài chính cụ thể về giá phải giải quyết và thể hiện rõ trong giải pháp, kiến nghị kể cả với điện khí và điện gió”, ông Nguyễn Tiến Thỏa nêu quan điểm.
Tổng giám đốc Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS) Phạm Văn Phong cho biết: Hiện chúng ta chưa có chính sách về tài chính, cơ chế bao tiêu sản lượng điện khí, cơ chế chuyển ngang giá khí sang giá điện… Điều đó đã khiến các dự án đầu tư không xác định được khả năng thu hồi vốn, thu xếp vốn, không xác định được lượng LNG cần nhập khẩu bao nhiêu để bảo đảm mức giá khí cạnh tranh trong ký kết hợp đồng nhập khẩu LNG cho sản xuất điện. Tất cả các vướng mắc trên đã làm nguy cơ chậm tiến độ của các dự án điện khí.
Cuộc họp lấy ý kiến xây dựng dự thảo chiến lược sản xuất Hydrogen, kế hoạch triển khai các dự án điện khí, điện gió ngoài khơi theo Quy hoạch điện 8 tại Bộ Công thương
“Việt Nam đến nay chỉ có duy nhất kho chứa và cảng nhập LNG tại khu vực Thị Vải, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu của PV GAS đã được hoàn thành và sẵn sàng cung cấp LNG tái hóa cho các hộ tiêu thụ tại khu vực Đông Nam bộ. Còn lại các kho cảng khác, bao gồm một số cảng nhập được quy hoạch tích hợp trong các dự án nhiệt điện LNG, hiện đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc kể cả các vấn đề về điều kiện kỹ thuật và các quy định có liên quan. Như vậy, có thể thấy hạ tầng nhập khẩu LNG còn rất thiếu để bảo đảm mục tiêu đặt ra trong Quy hoạch điện 8. Ngoài ra, việc chưa xem xét để kết nối hạ tầng nhập khẩu LNG và các nhà máy điện sẽ không tối ưu được nguồn lực, giảm hiệu quả đầu tư và lãng phí tài nguyên cảng biển của Việt Nam”, ông Phong nhấn mạnh.
Do thiếu các cơ chế, chính sách cho điện khí, điện gió ngoài khơi nên rủi ro rất cao cho nhà đầu tư
Bổ sung, Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) Lê Mạnh Hùng thông tin: Ngoại trừ Hydrogen, hiện các lĩnh vực liên quan đến thực hiện Quy hoạch điện 8 thuộc trách nhiệm của PVN đều đang được triển khai. Tuy nhiên, do thiếu các cơ chế, chính sách cho điện khí, điện gió ngoài khơi nên rủi ro rất cao cho nhà đầu tư. Vấn đề là thiếu cơ chế, chính sách, quy hoạch và chưa có địa điểm, chưa có cơ quan quản lý nào chịu trách nhiệm quyết định phê duyệt. Lý do vướng mắc liên quan đến rất nhiều luật (luật Đất đai, luật Giá, luật Đấu thầu, luật Điện lực…) và loạt văn bản quy phạm pháp luật liên quan nhiều bộ, ngành, địa phương…
Để sớm có cơ chế, chính sách để triển khai thực hiện điện gió, khí, Quy hoạch Điện 8… các chuyên gia đề xuất Bộ Công thương cần có báo cáo Chính phủ xem xét, trình cấp có thẩm quyền có cơ chế đặc thù để tháo gỡ kịp thời các vướng mắc chưa được pháp luật quy định. TS Phan Đức Hiếu – Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề xuất cần lập nhóm chuyên gia của các bộ, ngành rà soát chính sách liên ngành cùng với các chuyên gia độc lập để có đề xuất sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm đồng bộ, không xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật đơn lẻ và cần có sự giải quyết tổng thể. Theo ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam, cần có nghị quyết của Quốc hội cho phép Chính phủ, các bộ, ngành và các doanh nghiệp được triển khai song song với quá trình hoàn thiện các khung khổ pháp lý. Chứ chờ sửa luật nữa sẽ rất lâu.
TS Lê Đăng Doanh – Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, cho rằng nhiệm vụ phát triển năng lượng hiện nay rất cấp bách, cần phải có những cách làm mới, quyết liệt, thậm chí có việc phải như “thời chiến”. Đồng thời, đề nghị giải quyết vấn đề giá điện theo cơ chế thị trường mềm dẻo hơn. Mặt khác, cần báo cáo Bộ Chính trị giao cho Chính phủ xây dựng cơ chế khoán, cơ chế giá điện, cơ chế lập các nhóm công tác để tận dụng tiềm năng điện gió và các vấn đề cấp bách khác.
