Làm giảm sức cạnh tranh
Ngày 2.12, tại TP.Cần Thơ, Bộ Công thương phối hợp cùng UBND TP.Cần Thơ tổ chức Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2023 với chủ đề “Logistics và chuyển đổi số cho ĐBSCL”.
Phát biểu tại hội nghị, ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết, ngành logistics Việt Nam đã tích cực triển khai chuyển đổi số theo chủ trương của Đảng, Bộ Chính trị và Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng 2030 ban hành tại Quyết định 749/QĐ-TTg năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ. Một số doanh nghiệp logistics lớn đã thực hiện chuyển đổi số từ cấp độ 3 trở lên như Tân Cảng Sài Gòn, các công ty cảng thuộc hệ thống Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Viettel Post, Vietnam Post, Gemadept, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam điển hình như DHL, Fedex… Tuy nhiên, ngành logistics trên phạm vi cả nước nói chung và ĐBSCL nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế, phát triển chưa tương xứng với điều kiện và tiềm năng.
Ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại diễn đàn
Theo tính toán của Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, chi phí logistics của Việt Nam trung bình ở mức 16,8 – 17% GDP, cao hơn nhiều so với bình quân chung 10,6% của thế giới. Hạ tầng logistics còn nhiều hạn chế, thiếu đồng bộ và thiếu liên kết; quy hoạch cảng biển còn bất cập, chưa có các cảng đầu mối, các trung tâm logistics lớn quy mô khu vực và quốc tế…
Đặc biệt, vận tải đường bộ vẫn là phương thức vận tải phổ biến nhất (chiếm đến 73% sản lượng hàng hóa vận chuyển trong 9 tháng đầu năm 2023). Tiếp đó là vận tải đường thủy nội địa chiếm 21,6% tổng sản lượng hàng hóa vận chuyển; vận tải đường biển chỉ chiếm 5,2% tổng sản lượng, vận tải đường sắt và đường hàng không vẫn ở mức rất thấp lần lượt là 0,2% và 0,01%. Điều này khiến cho chi phí logistics cao, làm giảm năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.
Chi phí logistics của Việt Nam trung bình ở mức 16,8 – 17% GDP, cao hơn nhiều so với bình quân chung 10,6% của thế giới
Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cũng cho rằng, hiện tại Việt Nam đang tích cực thực hiện hai quá trình chuyển đổi quan trọng, đó là: Chuyển đổi số và Chuyển đổi xanh. Trong đó, chuyển đổi số được coi là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng như của các ngành, các lĩnh vực, trong đó có ngành logistics; đồng thời, chuyển đổi số cũng sẽ giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh.
Do vậy cần có sự thảo luận làm rõ thực trạng phát triển logistics của Việt Nam gắn với quá trình chuyển đổi số trên phạm vi chung cả nước và phạm vi ĐBSCL; trong đó, làm rõ các kết quả đạt được, những nguyên nhân tồn tại, hạn chế để tháo gỡ, nhất là về thể chế, cơ chế, chính sách cho phát triển logistics.
Chưa phát triển tương xứng
Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cho biết, với tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 10 tháng năm 2023 của Việt Nam đạt 558,33 tỉ USD, Việt Nam đã vào top 10 thị trường logistics mới nổi trên thế giới với tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm giai đoạn 2022 – 2027 dự báo đạt mức 5,5%. Riêng với vùng ĐBSCL, nơi đóng góp khoảng 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 60% sản lượng thủy sản cá xuất khẩu và 70% các loại trái cây cả nước. Tiềm năng và nhu cầu đối với dịch vụ logistics là rất lớn. Tuy nhiên, hạ tầng và năng lực của ngành dịch vụ logistics tại ĐBSCL còn nhiều hạn chế chưa đóng góp được nhiều cho sự phát triển kinh tế – xã hội của vùng.
Phần lớn hàng hóa xuất khẩu ở ĐBSCL phải đưa về các cảng lớn ở TP.HCM và cảng Cái Mép, khiến chi phí vận tải doanh nghiệp tăng cao
Cũng tại diễn đàn, ông Nguyễn Văn Hiếu, Bí thư Thành ủy Cần Thơ thông tin, tốc độ tăng trưởng dịch vụ logistics của Cần Thơ đạt từ 10 – 15%/năm. Thành phố đang kêu gọi đầu tư phát triển hệ thống cảng, trung tâm logistics, nhằm đưa Cần Thơ trở thành trung tâm kinh tế hiện đại, một mắt xích quan trọng trung chuyển hàng hóa của khu vực. Tuy nhiên, một số hạn chế là cụm cảng biển Cần Thơ chưa khai thác hiệu quả do hệ thống kho bãi, hậu cần logistics chưa được đầu tư đồng bộ. Luồng cho tàu biển có tải trọng lớn vào sông Hậu hiện chưa đáp ứng yêu cầu khai thác hoàn chỉnh cho tàu tải trọng từ 10.000 đến 20.000 tấn. Phần lớn hàng hóa xuất khẩu phải chuyển bằng đường bộ về các cảng lớn ở TP.HCM và cảng Cái Mép, khiến chi phí vận tải doanh nghiệp phải gánh cao hơn từ 10 – 40% tùy từng tuyến…
Ngoài ra, Cần Thơ cũng chưa có nhiều doanh nghiệp lớn chuyên về dịch vụ logistics; khả năng cung ứng chuỗi dịch vụ logistics yếu; chi phí logistics cao, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của hàng hóa. Hơn nữa, chưa có những công ty logistics nước ngoài tham gia thị trường cung cấp dịch vụ tại ĐBSCL, chỉ có số ít các công ty trong nước, chủ yếu là các doanh nghiệp từ TP.HCM.
Tại Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2023, Bộ Công thương cũng đã ghi nhận nhiều ý kiến, giải pháp của các bộ ngành, doanh nghiệp, địa phương nhằm từng bước tháo gỡ khó khăn tận dụng tối ưu những lợi ích mà chuyển đổi số mang lại. Qua đó giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành dịch vụ logistics Việt Nam nói chung và vùng ĐBSCL nói riêng.
