Đoạn quốc lộ 22B gần cửa khẩu Xa Mát chưa thể hiện hình ảnh Khu Kinh tế Cửa khẩu sau 20 năm thành lập.
Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát được thành lập theo Quyết định số 186/2003/QĐ-TTg ngày 11.9.2003 của Thủ tướng Chính phủ với quy mô 34.197 ha, bao gồm địa giới hành chính của các xã Tân Lập và Tân Bình thuộc huyện Tân Biên. Trong đó, quy hoạch Khu đô thị cửa khẩu Xa Mát có diện tích 728 ha.
Ngày 23.2.2005, UBND tỉnh ban hành Quyết định 130/2005/QĐ-UB về việc quy hoạch chung Khu KTCK Xa Mát đến năm 2020 với quy mô 34.197 ha và Quyết định số 130/2005/QĐ-UB về việc quy hoạch chi tiết 1/2.000 Khu đô thị cửa khẩu Xa Mát đến năm 2020 với quy mô 728 ha. Tiếp đến ngày 3.3.2020, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 41/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đồ án điều chỉnh quy hoạch chi tiết đến năm 2020 Khu đô thị cửa khẩu Xa Mát (thay thế Quyết định số 130/2005/QĐ-UB).
Bên cạnh đó, cũng đã có chủ trương điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát, huyện Tân Biên đến năm 2045 theo Văn bản số 1188/TTg-CN ngày 17.9.2021 của Thủ tướng Chính phủ. Việc thực hiện điều chỉnh quy hoạch chung vẫn giữ nguyên quy hoạch phân khu chức năng đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết tại Quyết định số 410/QĐ-UBND ngày 3.3.2021.
Theo quy hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt, Khu KTCK Xa Mát được quy hoạch đất kho bãi xuất nhập khẩu, logistic khoảng 70,85 ha bao gồm 5 vị trí (KBXN-1: 20,86 ha; KBXN-2: 24,9 ha; KBXN-3: 11,29 ha; KBXN-4: 6,64 ha; KBXN-5: 7,16 ha).
Trao đổi, mua bán hàng hoá nông sản từ Campuchia và ngược lại tại một bãi đậu xe gần khu vực cửa khẩu Xa Mát .
Tuy nhiên theo tìm hiểu thực tế, hiện nay, Khu KTCK Xa Mát chưa có dự án để thực hiện xây dựng kho bãi xuất nhập, logistic. Riêng Công ty TNHH MTV Đồng Phước Tây Ninh được cho thuê đất với diện tích khoảng 47.276m2 để xây dựng bãi đậu xe, trong đó có khoảng 7.840m2 làm địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hoá xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu. Tại cửa khẩu Xa Mát chưa có địa điểm kiểm tra thực tế hàng hoá của cơ quan Hải quan, trụ sở Hải quan cũng chưa có địa điểm kiểm tra hàng hoá thực tế. Việc kiểm tra hàng hoá, phương tiện vận tải thực hiện tại địa điểm của Công ty TNHH Đồng Phước.
Như vậy sau 20 năm thành lập, việc kêu gọi đầu tư để Khu KTCK Xa Mát vẫn chưa có gì nổi bật. Dọc hai bên quốc lộ 22B gần cửa khẩu Xa Mát có một số doanh nghiệp đang hoạt động nhưng chủ yếu là thu mua sản phẩm nông sản nhập khẩu từ Campuchia như khoai mì, hạt điều, mì lát… Hay nói một cách khác sau 20 năm hình thành, Khu KTCK Xa Mát vẫn “giậm chân tại chỗ”.
Như vậy, tại Khu KTCK Xa Mát chỉ có vị trí KBXN-1 có diện tích 20,86 ha, hiện đã cho Công ty TNHH MTV Đồng Phước thuê với diện tích đất 4,72 ha, diện tích còn lại 16,14 ha, hiện trạng là đất trồng cây lâu năm, đã kết nối giao thông với đường 782. Vị trí KBXN- 4 có diện tích 6,64 ha; KBXN-5 có diện tích 7,16 ha, cả 2 vị trí quy hoạch này có hiện trạng đất là đất trống đã đền bù bằng vốn ngân sách Nhà nước, đã kết nối giao thông với đường Quốc lộ 22B.
Phần lớn các doanh nghiệp hoạt động tại cửa khẩu Xa Mát hiện nay chỉ có kho chứa, mua bán nông sản từ Campuchia và ngược lại .
Còn lại vị trí KBXN-2 có diện tích 24,9 ha và KBXN-3 có diện tích 11,29 ha có hiện trạng là đất trồng cây lâu năm, chưa kết nối giao thông xung quanh. Do đó, đối với 2 vị trí này khi thực hiện, Nhà nước phải đầu tư một số tuyến đường xung quanh để kết nối giao thông.
Thời gian qua, kinh tế – xã hội của tỉnh phát triển vượt bậc, hạ tầng giao thông ngày càng được nâng cấp mở rộng. Hiện cũng đã có quy hoạch cao tốc thành phố Tây Ninh – Xa Mát để kết nối vào cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Mộc Bài trong tương lai.
Bên cạnh đó, trên cơ sở lượng hàng hoá xuất nhập khẩu, phương tiện vận chuyển hàng hoá trong thời gian qua và dự báo trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng, cần phải có sự đầu tư đón đầu. Đây là cơ hội để Khu KTCK Xa Mát nắm bắt cơ hội “chuyển mình” sau 20 năm “giậm chân tại chỗ”.
Tấn Hưng
