Tập đoàn sản xuất chất bán dẫn quốc tế (SMIC) nổi lên như vũ khí bí mật của Bắc Kinh trong việc phá vỡ cuộc phong tỏa do Mỹ tổ chức nhằm kiềm chế tiến bộ công nghệ của Trung Quốc, bất chấp nhiều năm bị Mỹ trừng phạt.
Thành công của hãng khi cung cấp chip 7 nm tiên tiến cho Huawei khiến cả thế giới công nghệ sững sờ.
Những thành tựu của SMIC càng đáng ngạc nhiên hơn nếu xét đến hạn chế của Mỹ trong hơn một thập kỷ. SMIC chính thức bị đưa vào danh sách đen năm 2020.
Bộ Thương mại Mỹ được cho là sẽ kiểm soát rộng rãi việc mua bất kỳ thiết bị hoặc phần mềm nào sử dụng công nghệ Mỹ, nhưng vẫn tiếp tục cấp giấy phép cho các nhà cung cấp SMIC trong vài trường hợp nhất định.
Các nhà lập pháp Mỹ và các chuyên gia trong ngành hiện đang kêu gọi chính quyền Tổng thống Joe Biden trấn áp hơn nữa.
Phó Giáo sư Douglas Fuller đến từ Trường Kinh doanh Copenhagen nhận xét: “Nếu họ không cứng rắn hơn với SMIC, chính sách này không có ý nghĩa gì”.
Chính phủ Mỹ cho biết chiến lược chip của họ không nhằm vào smartphone của Trung Quốc mà là năng lực quân sự của nước này.
Chất bán dẫn là nền tảng của ngành công nghệ, xuất hiện trong mọi thứ từ mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán đám mây đến máy bay không người lái, xe tăng và tên lửa.
Từ khi Mate 60 Pro ra mắt, cổ phiếu SMIC đã tăng 22%, tương đương 5 tỷ USD vốn hóa.
Câu hỏi đặt ra cho SMIC về lâu dài là liệu họ có thể sản xuất chip tinh vi số lượng lớn hay không. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết Trung Quốc thiếu năng lực để sản xuất các thành phần như vậy “ở quy mô lớn”.
Dù vậy, các chuyên gia trong ngành như Burn J. Lin, cựu Phó Chủ tịch TSMC, lập luận Mỹ đang đánh giá thấp khả năng của đối thủ.
SMIC đã dự trữ máy sản xuất chip trong nhiều năm, bao gồm các mẫu thiết bị in thạch bản cực tím sâu (DUV) từ ASML của Hà Lan.
Tờ Bloomberg đưa tin SMIC đã sản xuất chip cho Huawei trên các máy DUV của ASML. Ông Lin cho rằng SMIC có thể tiến tới sản xuất chip 5nm bằng các thiết bị ASML. Phó Giáo sư Fuller cùng chung quan điểm.
SMIC được thành lập hơn hai thập kỷ trước bởi Richard Chang, người sinh ra ở Trung Quốc, lớn lên ở Đài Loan (Trung Quốc) và sau đó dành hai thập kỷ tại Texas Instruments (Mỹ).
Ông đã gây dựng hãng chip trên vùng đất cằn cỗi ở phía đông Thượng Hải. Ngay từ đầu, rõ ràng công ty đã có vị thế tốt ở Trung Quốc với ưu đãi đất đai và miễn thuế để hỗ trợ tham vọng của mình.
SMIC vượt qua các đối thủ như Hua Hong Semiconductor để trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn hàng đầu của đất nước.
Là một trong những công ty sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, SMIC đã trở thành mục tiêu của Mỹ ngay sau khi thành lập.
Năm 2005, Washington đã ngăn chặn kế hoạch mua thiết bị sản xuất chip trị giá 1 tỷ USD của SMIC từ Applied Materials vì sợ nó sẽ cạnh tranh với Micron Technology.
Cùng năm đó, Đài Bắc phạt người sáng lập vì vi phạm luật đầu tư khi thành lập SMIC. Năm 2009, một tòa án ở California đã phán quyết rằng SMIC đã sử dụng trái phép bí mật thương mại của TSMC.
SMIC đã làm việc cùng Thượng Hải, Bắc Kinh và các thành phố khác như Thâm Quyến để phát triển cơ sở sản xuất địa phương.
Họ nhanh chóng thành lập các xưởng đúc trên toàn quốc và cạnh tranh với TSMC để giành hợp đồng. Công ty bắt đầu thuê các giám đốc điều hành và kỹ sư Đài Loan để giám sát việc mở rộng.
Các mối quan hệ với địa phương của SMIC đã giúp nuôi dưỡng một danh sách các khách hàng tên tuổi lớn – bao gồm cả những gã khổng lồ của Mỹ từ Qualcomm đến Broadcom.
Họ cũng giành được sự ủng hộ từ những quỹ lớn, từ Big Fund – quỹ đầu tư chất bán dẫn chính của Trung Quốc – đến quỹ đầu tư quốc gia Singapore.
Sau đó, vào tháng 12/2020, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã đưa SMIC vào danh sách đen vì bị cáo buộc hỗ trợ quân đội Trung Quốc. Điều đó đồng nghĩa các công ty Mỹ sẽ cần giấy phép từ Bộ Thương mại để bán hàng cho SMIC.
Các hạn chế đối với SMIC nhanh chóng được siết chặt. Tháng 10/2022, Mỹ công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mang tính bước ngoặt, bao gồm các giới hạn đối với việc bán thiết bị sản xuất chip tiên tiến cho các xưởng đúc sản xuất chip từ 14nm trở xuống của Trung Quốc.
Dù vậy, cũng có những cơ sở, trong khi quy định của Mỹ áp dụng với các hãng sản xuất chip trong nước ngay lập tức, chính quyền ông Biden mất nhiều tháng để Hà Lan và Nhật Bản đứng về phía mình.
Do đó, các công ty ở hai quốc gia này, như ASML và Tokyo Electron, có thể tiếp tục bán máy móc tiên tiến cho khách hàng Trung Quốc để dự trữ thiết bị.
ASML được phép bán các máy DUV hiện đại cho đến cuối năm nay theo quy định của chính phủ.
Bên cạnh đó, việc áp dụng quy định riêng của Bộ Thương mại cũng phức tạp. Hầu hết các máy móc cung ứng cho xưởng đúc, như DUV của ASML, có thể dùng để sản xuất cả chip bị Mỹ cấm vận và chip kém tiên tiến hơn không bị cấm vận.
Theo Reuters, Bộ Tư pháp đang xem xét liệu Applied Materials có bán hàng trăm triệu USD thiết bị mà không có giấy phép thích hợp cho SMIC bằng cách vận chuyển thiết bị từ Mỹ đến Hàn Quốc, sau đó đến Trung Quốc hay không.
SMIC có thể tiếp tục bị Washington trừng phạt, song những thành tựu của nó đã mang lại hy vọng cho chiến lược xây dựng một ngành công nghiệp công nghệ tự chủ hơn của Bắc Kinh.
“Điều này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình bán dẫn của Trung Quốc”, các nhà phân tích Charles Shum và Sean Chen của Bloomberg Intelligence viết trong một bản ghi nhớ. “Con chip này cho thấy gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc đang tiến lên phía trước, đạt được tiến bộ trong việc phá vỡ các lệnh trừng phạt của Mỹ trong khi lặng lẽ theo đuổi khả năng tự cung tự cấp công nghệ”.
(Theo Bloomberg)
