Chia sẻ với báo chí trong một dịp gần đây, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao, Đại sứ Phạm Quang Vinh khẳng định, Việt Nam có một vị trí vô cùng quan trọng trong ASEAN, đồng thời có khả năng duy trì quan hệ tốt đẹp với các nước, bao gồm các nước lớn cho dù giữa họ là sự cạnh tranh phức tạp.
 |
| Đại sứ Phạm Quang Vinh từng có nhiều năm gắn bó với công tác ASEAN, ông thường được gọi với cái tên thân thuộc “Vinh SOM”.(Ảnh: Quang Hòa) |
Thành công ‘đáng nể’ trong ASEAN
Đại sứ Phạm Quang Vinh đánh giá thế giới đang bị phân tách mạnh mẽ “chưa từng thấy” kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Cụ thể, cạnh tranh giữa các nước lớn gia tăng, điển hình là sự phức tạp trong quan hệ Mỹ-Trung Quốc. Cùng với đó là sự điều chỉnh chính sách của các nước đồng minh khi cạnh tranh giữa hai cường quốc này được đẩy lên cao.
Đại sứ Phạm Quang Vinh cũng đề cập các thách thức nảy sinh, tác động sâu sắc tới môi trường an ninh và phát triển chung, từ dịch bệnh, biến đổi khí hậu, đến xung đột Nga-Ukraine hay các điểm nóng trên thế giới khác.
Trong bối cảnh phức tạp như vậy, nhưng theo nhận định của Đại sứ Phạm Quang Vinh, vẫn thấy những điểm sáng.
Theo đó, thứ nhất, dù nước lớn cạnh tranh chiến lược nhưng xu hướng ở khu vực này vẫn tiếp tục là hòa bình, ổn định và hợp tác. Thứ hai, đây là khu vực phát triển năng động, là động lực tăng trưởng của thế giới. Thứ ba, chủ nghĩa đa phương và luật pháp quốc tế vẫn là xu thế chủ đạo. Đáng chú ý là vai trò và giá trị của ASEAN trong đóng góp chung vào hòa bình và hợp tác tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Đại sứ Phạm Quang Vinh cho rằng, Việt Nam có vai trò, vị trí quan trọng trong ASEAN và tại khu vực nói chung, đồng thời duy trì quan hệ tốt đẹp với các nước, bao gồm các nước lớn, cho dù giữa họ là cạnh tranh phức tạp.
Thành công của Việt Nam trong ASEAN là yếu tố mà Đại sứ Phạm Quang Vinh đặc biệt nhấn mạnh. Việt Nam gia nhập ASEAN muộn hơn nhiều nước khác nhưng vai trò, vị thế của Việt Nam và của ASEAN nói chung đang dần thay đổi mạnh mẽ.
Chẳng hạn, trong giai đoạn năm 2020, khi Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN, đại dịch bất ngờ xuất hiện làm khu vực và cả thế giới lao đao. Đại sứ Phạm Quang Vinh dẫn minh chứng rằng, vào những lúc khó khăn nhất, Việt Nam đã đưa ra được nhiều sáng kiến hữu ích. Nhờ sáng kiến của Việt Nam, ASEAN đã thành lập quỹ dự phòng, dự trữ chống đại dịch Covid-19; tổ chức hơn 30 chương trình họp trực tuyến cấp bộ trưởng và tương đương; hai cuộc họp cấp cao ASEAN 36 và 37; hội nghị đặc biệt của các quan chức cao cấp (SOM); các cuộc họp tham vấn (SOM) ASEAN…
Việt Nam luôn tìm cách thúc đẩy ASEAN trở thành đối tác có tầm quan trọng chiến lược với các nước, nhất là các cường quốc; triển khai các sáng kiến phát triển, an ninh và giải quyết các thách thức chung tại khu vực.
Chọn hợp tác, không chọn bên
Đại sứ Phạm Quang Vinh phân tích những yếu tố giúp Việt Nam có được vị thế và vai trò quốc tế như hiện nay. Trước hết, quan điểm của Việt Nam là chọn hợp tác với các nước và không chọn bên; thúc đẩy quan hệ dựa trên sự tôn trọng và hợp tác cùng có lợi; tăng cường năng lực quốc gia, đi cùng chính sách đối ngoại độc lập tự chủ, đa dạng hóa, làm bạn với các nước.
Ngày nay, theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, thách thức và cơ hội đan xen rất phức tạp. Dù vậy, Việt Nam đã kịp thời xử lý các dạng phức tạp nảy sinh, vừa mở rộng hợp tác với các nước, vừa có thể kịp thời nắm bắt và chắt chiu từng cơ hội trong bối cảnh thế giới đầy thách thức.
“Điểm mấu chốt nhất đó là nhất quán chính sách đối ngoại hòa bình, độc lập tự chủ, đa dạng hóa và làm bạn với các nước. Trong đó, đầu tiên là phải đảm bảo tốt nhất lợi ích quốc gia, đi cùng với hợp tác cùng có lợi, đan xen lợi ích với các nước”, Đại sứ Phạm Quang Vinh nhấn mạnh.
Tiếp đó, Việt Nam luôn ủng hộ các khuôn khổ, cơ chế hợp tác nhằm giải quyết các vấn đề chung đang đặt ra. Việt Nam cũng ưu tiên thúc đẩy quan hệ tốt đẹp với láng giềng, khu vực và các nước lớn, các đối tác chủ chốt, cũng như ưu tiên hợp tác với các tổ chức như ASEAN, APEC, Liên hợp quốc (LHQ).
Vì vậy, theo Đại sứ Phạm Quang Vinh khi nước lớn cạnh tranh nhau thì vấn đề không chọn bên là đúng nhưng chưa đủ. Cùng với đó còn phải là chọn hợp tác với các nước, chọn luật pháp quốc tế, chọn lợi ích quốc gia, chọn hòa bình, phát triển, cũng như chọn ủng hộ chủ nghĩa đa phương, đối thoại và hợp tác ứng phó với các thách thức chung.
Điều quan trọng hàng đầu với Việt Nam là nhất quán chính sách đối ngoại và làm thế nào để luôn giữ vững, tăng cường môi trường thuận lợi cho hòa bình an ninh, cũng như sự phát triển của đất nước.
