Bảo vệ trẻ em trước thế giới đầy biến động

Hình ảnh về phi công Mỹ bế em bé sơ tán khỏi đảo Dominica, ngày 27/9/2017. (Nguồn: Getty Images)

CNN mới đây đã công bố báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) trong một bài viết minh họa bằng hình ảnh người lính phi công thuộc lực lượng Hải quân Mỹ bế một em bé lên máy bay, chuẩn bị sơ tán khỏi đảo Dominica để tránh cơn bão Maria đổ bộ.

Theo UNICEF, trong giai đoạn 2016-2021, các cơn bão quét qua quốc đảo Dominica thuộc vùng Caribe đã khiến 76% số trẻ em phải di dời.

Trẻ em là đối tượng cần được ưu tiên bảo vệ trong bối cảnh thế giới mới đầy rẫy những thảm họa. Song, số trẻ em buộc phải chuyển chỗ ở do những thảm họa liên quan đến thời tiết hiện không phải là ít.

Theo báo cáo phân tích “Trẻ em phải chuyển chỗ ở trong bối cảnh khí hậu thay đổi” mà UNICEF công bố ngày 6/10, trong khoảng thời gian chỉ sáu năm, kể từ năm 2016, có hơn 43 triệu trẻ em tại 44 quốc gia phải sơ tán, tương đương với khoảng 20.000 trẻ em phải chuyển chỗ ở mỗi ngày do các thảm họa thiên nhiên gây ra. Trong đó, Nam Sudan và Somalia có tỷ lệ trẻ phải di dời do lũ lụt cao nhất, với tỷ lệ lần lượt là 11% và 12%. Trong khi đó, hạn hán ở Somalia, Ethiopia và Afghanistan đã khiến hơn 1,3 triệu trẻ phải rời bỏ nhà cửa.

UNICEF ước tính, riêng tại Đông Á và Thái Bình Dương có khoảng 19 triệu trẻ em phải chuyển chỗ ở, chiếm hơn 44% tổng số trẻ em chịu chung hoàn cảnh này trên toàn cầu. Nguyên nhân hàng đầu là do lũ lụt (12 triệu em) và bão (hơn 6 triệu em).

Tăng cường các hoạt động ứng phó

Cũng trong giai đoạn 2016-2021, khoảng 930.000 trẻ em ở Việt Nam phải sơ tán do lũ lụt, bão và hạn hán.

Việt Nam cùng với các quốc gia khác như Trung Quốc, Philippines và Indonesia nằm trong top 10 quốc gia ghi nhận số lượng trẻ em phải chuyển khỏi chỗ ở nhiều nhất do phải đối mặt với các tình trạng thời tiết khắc nghiệt.

Đại diện UNICEF tại Việt Nam, bà Rana Flowers, cho biết: “Hậu quả xảy ra ở Việt Nam đã khẳng định, trẻ em chịu nhiều ảnh hưởng của khủng hoảng khí hậu, không chỉ về mặt sức khỏe mà còn về các mặt phát triển khác”.

Báo cáo của UNICEF dự báo, trong 30 năm tới, lũ lụt ven sông có thể khiến gần 96 triệu trẻ em trên toàn cầu phải chuyển khỏi chỗ ở. Gió bão và mực nước dâng do bão có khả năng sẽ khiến lần lượt 10,3 triệu và 7,2 triệu trẻ em phải chuyển khỏi nơi ở cũng trong khoảng thời gian đó.

Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell cho biết: “Thật đáng sợ đối với bất kỳ trẻ em nào khi phải chứng kiến hay trải qua cảnh cháy rừng, bão hoặc lũ lụt dữ dội ập tới nơi các em sinh sống. Đối với những em buộc phải rời đi, nỗi sợ hãi và những tác động gây ra có thể đặc biệt nghiêm trọng cùng với nỗi lo lắng về việc liệu các em có thể trở về nhà, tiếp tục đi học. Sinh mạng có thể được cứu sống nhờ việc sơ tán nhưng đồng thời gây ra nhiều xáo trộn trong cuộc sống của các em”.

Khi tác động của biến đổi khí hậu gia tăng thì các phong trào về khí hậu cũng nhiều hơn. “Chúng ta có các công cụ và kiến thức để ứng phó với những thách thức ngày càng lớn đối với trẻ em, tuy nhiên chúng ta đang hành động quá chậm”, bà Russell nhấn mạnh.

Giám đốc điều hành UNICEF cho rằng, cần tăng cường các hoạt động hỗ trợ cộng đồng trong việc chuẩn bị, bảo vệ những trẻ em có nguy cơ phải chuyển chỗ ở và hỗ trợ những em đã phải rời bỏ nơi ở của mình.

Việc ổn định nơi ở và cuộc sống cần song hành với bảo vệ các em khỏi những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu cũng như xung đột vũ trang đang diễn ra nhiều nơi trên thế giới.

Nhân Ngày quốc tế Trẻ em gái 11/10, Diễn đàn châu Phi về những trẻ em bị ảnh hưởng do xung đột vũ trang (APCAAC) kêu gọi các nước cần đưa ra các cam kết mới nhằm bảo vệ quyền và phúc lợi của trẻ em nói chung và trẻ em gái nói riêng.

Theo APCAAC, trong các tình huống xung đột, trẻ em gái là đối tượng phải cam chịu trước những hành vi xâm phạm mang tính hệ thống đối với quyền lợi của các em, gây ra những ảnh hưởng đến cả thể chất, tinh thần và cảm xúc.

Tuyên bố nhấn mạnh, việc bảo vệ tương lai và hiện thực hóa giấc mơ của trẻ em gái cũng là tinh thần của chủ đề: “Đầu tư vào các quyền của trẻ em gái: Lãnh đạo của chúng ta, cuộc sống của chúng ta” mà Ngày quốc tế Trẻ em gái năm nay hướng tới.

Hạn chế tác hại của mạng xã hội

Không chỉ bảo vệ trẻ em từ những mối đe dọa của thiên nhiên, bảo vệ trẻ em khỏi những nguy hiểm trên không gian mạng cũng được chú trọng.

“Đạo luật ngăn chặn việc khai thác nguồn cấp dữ liệu gây nghiện cho trẻ em”do các nhà lập pháp bang New York đưa ra sẽ giúp hạn chế những gì được cho là các tính năng có hại và gây nghiện của mạng xã hội đối với các em. Dự luật này cho phép người dùng dưới 18 tuổi và cha mẹ của họ từ chối nhận nguồn cấp dữ liệu được điều khiển bởi các thuật toán nhằm khai thác dữ liệu cá nhân của người dùng.

Dự luật cũng sẽ cho phép người dùng và phụ huynh chặn quyền truy cập vào các nền tảng truyền thông xã hội trong khoảng thời gian từ 12 giờ đêm đến 6 giờ sáng hoặc giới hạn tổng số giờ mà trẻ vị thành niên có thể vào mạng mỗi ngày.

Các dự luật này đều nhắm vào các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok, Twitter và YouTube, nơi nguồn cấp dữ liệu bao gồm nội dung do người dùng tạo ra, cùng với các tài liệu khác mà nền tảng này gợi ý cho người dùng dựa trên dữ liệu cá nhân của họ. Tổng chưởng lý New York Letitia James nói: “Đây là một vấn đề lớn mà tất cả chúng tôi đều cảm nhận rõ ràng và cần phải giải quyết. Trên toàn nước Mỹ, trẻ em và thanh thiếu niên đang phải đối mặt với tỷ lệ trầm cảm, lo lắng, ý nghĩ tự tử và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác cao đáng kể, phần lớn là do mạng xã hội gây ra”. Các bang khác bao gồm Arkansas, Louisiana và Utah đã thông qua các dự luật yêu cầu các nền tảng mạng xã hội phải có sự đồng ý của phụ huynh trước khi tạo tài khoản cho thanh thiếu niên.

Trong bối cảnh thế giới hiện nay đầy những biến động phức tạp khó lường, thì trẻ em trên toàn thế giới luôn cần được yêu thương, chăm sóc và bảo vệ.