Tại dự thảo tờ trình Luật BHXH sửa đổi mới nhất, Bộ LĐ-TB&XH đã bổ sung một số nội dung vào đề xuất giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm, nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn, hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng BHXH ngắn được hưởng lương hưu.
Bộ LĐ-TB&XH cho hay, trong 7 năm thực hiện Luật BHXH năm 2014, có trên 476 nghìn người hưởng BHXH một lần đã có thời gian tham gia BHXH trên 10 năm với độ tuổi từ 40 tuổi trở lên; trên 53 nghìn người đã hết tuổi lao động phải nhận BHXH một lần do chưa đủ 20 năm đóng BHXH bắt buộc; trên 20 nghìn người khi đến tuổi nghỉ hưu chưa đủ thời gian đóng, phải đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương.
Vì vậy nếu vẫn quy định thời gian tối thiểu để hưởng lương hưu là 20 năm thì những người này khó có cơ hội nhận lương hưu.
Khắc phục bất cập trên, Điều 64 của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên được hưởng lương hưu hằng tháng.
Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH, cũng được hưởng lương hưu hằng tháng thay vì họ phải nhận BHXH một lần.
Với quy định nêu trên, mức lương hưu của những người này có thể thấp hơn những người có thời gian đóng dài nếu tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc hoặc thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện là như nhau.
Tuy nhiên, những trường hợp này trước đây không đủ điều kiện hưởng lương hưu, họ nhận BHXH một lần (nếu không lựa chọn tự nguyện đóng một lần cho thời gian còn thiếu), thì nay sẽ có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng.
Bộ LĐ-TB&XH cũng đề xuất quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm chỉ áp dụng đối với các trường hợp nghỉ hưu theo Điều 64 mà không áp dụng đối với các trường hợp nghỉ hưu sớm trước tuổi quy định (Điều 65).
Đối với các trường hợp nghỉ hưu sớm tại Điều 65 của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) thì mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định sẽ bị giảm 2% tỷ lệ hưởng lương hưu.
Như vậy, nếu áp dụng quy định trên với các trường hợp nghỉ hưu tại Điều 65 sẽ dẫn đến tình trạng tỷ lệ hưởng lương hưu quá thấp do thời gian đóng ngắn, bị trừ tỷ lệ do nghỉ hưu trước tuổi; mức lương hưu quá thấp, không có nhiều ý nghĩa.
Ví dụ, lao động nam đóng BHXH 15 năm có tỷ lệ hưởng lương hưu là 33,75%, nếu nghỉ hưu sớm 5 năm mà bị trừ 10% thì tỷ lệ hưởng lương hưu chỉ còn 23,75%.
