Robot Mặt Trăng Pragyan chụp ảnh trạm đổ bộ Vikram từ xa sau khi bộ đôi phương tiện trải qua một nửa thời gian hoạt động trong nhiệm vụ Chandrayaan-3.
Trạm Vikram trong ảnh chụp bởi robot Pragyan. Ảnh: ISRO
Tổ chức nghiên cứu vũ trụ Ấn Độ (ISRO) chia sẻ hai bức ảnh màu trắng đen chụp trạm đổ bộ của nhiệm vụ Chandrayaan-3 , trong đó trạm Vikram đang đậu trên bề mặt phủ đầy bụi của Mặt Trăng. Các bức ảnh được chụp bởi camera định vị trên robot tự hành Pragyan vào 9h30 sáng ngày 30/8 theo giờ Hà Nội. Một trong hai bức ảnh có chú thích cho thấy hai cảm biến khoa học mà Vikram đã triển khai gồm Thí nghiệm nhiệt vật lý bề mặt Chandra (ChaSTE) và Thiết bị hoạt động địa chấn Mặt Trăng (ILSA).
Nhiệm vụ Chandrayaan-3 hạ cánh trên Mặt Trăng hôm 23/8. Một ngày sau, robot tự hành Pragyan tách khỏi trạm đổ bộ. Cả hai phương tiện bắt đầu thám hiểm khoa học. Trong một tuần từ khi hạ cánh, nhiệm vũ đã gửi về Trái Đất hàng loạt ảnh chụp và video ghi hình Pragyan lang thang trên bề mặt Mặt Trăng, lưu lại vệt bánh xe trên nền đất. Bức ảnh ISRO chia sẻ hôm 30/8 là bức ảnh đầu tiên chụp trạm đổ bộ từ góc nhìn của robot tự hành.
Thiết bị ChaSTE của nhiệm vụ thu hút nhiều sự chú ý đầu tuần này khi tiến hành đo nhiệt bề mặt Mặt Trăng. Đây là phép đo đầu tiên do cảm biến đặt trực tiếp trên mặt đất tiến hành ở cực nam tiến hành thay vì đo từ quỹ đạo. Thiết bị có một đầu dò khoan sâu 10 cm vào lớp đất mặt để tìm hiểu nhiệt độ đất thay đổi như thế nào theo độ sâu.
Kết quả đo hé lộ sự thay đổi nhiệt độ đột ngột trong lớp đất mặt. Ở 8 cm bên dưới bề mặt, đất đóng băng ở -10 độ C, trong khi bề mặt nóng tới 60 độ C. Bề mặt Mặt Trăng có thể trở nên cực nóng vào ban ngày do khác với Trái Đất, Mặt Trăng không được bảo vệ bởi khí quyển dày có thể hấp thụ nhiệt lượng từ Mặt Trời, cân bằng chênh lệch giữa thời gian ánh sáng Mặt Trời chiếu đến bề mặt và lúc không có.
Nhiệt độ đo bởi trạm Vikram vẫn khá ôn hòa. Kết quả đo trước đây của tàu vũ trụ bay quanh quỹ đạo Mặt Trăng cho thấy nhiệt độ có thể tăng lên 127 độ C vào ban ngày và giảm xuống -173 độ C vào ban đêm, đặc biệt quanh xích đạo, theo NASA. Vì lý do đó, nhiệm vụ chở người tới Mặt Trăng phải diễn ra vào bình minh tại đây, khi thiên thể đủ ấm để con người hoạt động nhưng không quá nóng.
Trong một thông báo riêng biệt, ISRO chia sẻ Chandrayaan-3 tìm thấy dấu vết của lưu huỳnh trong đất Mặt Trăng. Lưu huỳnh từng được tìm thấy theo lượng nhỏ trong mẫu vật mang về Trái Đất trong nhiệm vụ Apollo vào thập niên 1970. Nhưng các nhà khoa học không biết chắc khoáng chất này phổ biến như thế nào trên Mặt Trăng. Họ cho rằng lưu huỳnh đến từ hoạt động kiến tạo trong quá khứ, do đó tìm hiểu độ dồi dào của nó có thể giúp họ hiểu rõ hơn lịch sử của Mặt Trăng.
Chandrayaan-3 hiện nay đã trải qua một nửa thời gian tồn tại theo kế hoạch. Dự kiến cả trạm đổ bộ và robot tự hành đều không thể sống sót qua đêm Mặt Trăng kéo dài hai tuần. Bộ pin của phương tiện hoạt động bằng năng lượng Mặt Trời không đủ mạnh để duy trì các hệ thống khi nhiệt độ giảm mạnh và bóng tối bao trùm bề mặt Mặt Trăng.
Đây là nỗ lực hạ cánh trên Mặt Trăng thành công đầu tiên của Ấn Độ, đồng thời là nhiệm vụ đầu tiên đáp xuống cực nam. Trước đó, chỉ có Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc từng đưa tàu vũ trụ lên bề mặt Mặt Trăng. Bản thân Ấn Độ từng thất bại với nhiệm vụ Chandrayaan-2 vào năm 2019, khi trạm đổ bộ đâm xuống mặt đất do trục trặc phần mềm, dù tàu bay quanh quỹ đạo vẫn tiếp tục nghiên cứu Mặt Trăng.
An Khang (Theo Space)
