Trang chủVăn hóa - Xã hộiGiáo dụcDịch giả Nguyễn Quốc Vương: Đổi mới chương trình

Dịch giả Nguyễn Quốc Vương: Đổi mới chương trình

Nhà nghiên cứu, dịch giả Nguyễn Quốc Vương cho rằng, đổi mới chương trình – sách giáo khoa quan trọng là tạo ra con người như thế nào, con người đó sẽ kiến tạo xã hội ra sao…

Sách giáo khoa
Nhà nghiên cứu, dịch giả Nguyễn Quốc Vương cho rằng, đổi mới chương trình – sách giáo khoa quan trọng là tạo ra con người như thế nào? (Ảnh: NVCC)

Thực hiện cơ chế một chương trình – nhiều bộ sách giáo khoa là chủ trương lớn trong cuộc đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Ông đánh giá như thế nào về vai trò của sách giáo khoa trong cuộc đổi mới này?

Nhìn ở mặt lý luận khi Nhà nước chấp nhận một chương trình – nhiều bộ sách giáo khoa thì điều đó có nghĩa là đã thừa nhận “tính tương đối” của sách giáo khoa. Sách giáo khoa không còn là nơi duy nhất tập hợp các “chân lý đúng tuyệt đối” nữa. Đây sẽ là cơ sở để cả cơ quan quản lý giáo dục, trường học và giáo viên nhận ra vai trò, ý nghĩa to lớn của “thực tiễn giáo dục” mà các giáo viên thực hiện ở trường học, từ đó khuyến khích giáo viên sáng tạo.

Nếu thực hiện đúng tinh thần đổi mới này, thì sách giáo khoa sẽ chỉ là một trong những tài liệu tham khảo quan trọng khi tiến hành giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, trên thực tế, việc thực hiện nó từ đề ra quy chế, tiến hành thẩm định tới lựa chọn, phát hành đã gặp rất nhiều vấn đề lớn.

Việc thực hiện cơ chế không đi kèm với các nghiên cứu và công tác truyền thông mạnh cho ý nghĩa của thực tiễn giáo dục đã gây phản tác dụng. Từ đó, có rất nhiều ý kiến đề nghị trở lại cơ chế một chương trình – một bộ sách giáo khoa đã rất lạc hậu trước đó.

Như vậy, có thể nói, thành bại của cuộc cải cách lần này sẽ nằm ở chỗ chúng ta sẽ ứng xử như thế nào với sách giáo khoa. Tiếp tục coi nó là “chân lý tuyệt đối duy nhất đúng” hay coi nó như một tài liệu tham khảo chủ yếu, quan trọng để tự chủ, sáng tạo trong thực tiễn giáo dục với nội dung, phương pháp do chính mình biên soạn, phát triển…

Theo ông, đâu là vấn đề trong bức tranh xã hội hóa sách giáo khoa hiện nay?

“Xã hội hóa” là một uyển ngữ được dùng phổ biến trong khi nói về giáo dục ở nước ta. Chính vì vậy mà nó đã bị hiểu sai trong rất nhiều trường hợp. Cơ chế một chương trình – nhiều bộ sách giáo khoa thực chất là chế độ kiểm định sách giáo khoa đã được thực hiện trên thế giới từ lâu.

Ở Nhật Bản, họ thực hiện từ thời Minh Trị, sau đó bị gián đoạn một thời gian và sau 1945 họ lại tiếp tục thực hiện chế độ này. Trong cơ chế này, nhà nước, Bộ Giáo dục chỉ nắm giữ quyền soạn thảo chương trình, đề ra quy chế kiểm định, thẩm định bản thảo, yêu cầu sửa chữa bản thảo và đưa ra đánh giá cuối cùng quyết định xem bản thảo đó có thể trở thành sách giáo khoa hay không.

Tất cả công việc làm sách giáo khoa là do các công ty xuất bản tư nhân làm. Lãi họ hưởng, lỗ họ chịu, hoàn toàn không sử dụng tiền ngân sách và nhà nước cũng không can thiệp vào công việc nghiệp vụ của họ.

Ở Việt Nam, tuy thực hiện cơ chế này nhưng lại gặp khó ở hành lang pháp lý. Kết quả là, tuy thực hiện “nhiều bộ sách giáo khoa” nhưng các bộ sách giáo khoa đó hầu hết lại do NXB Giáo dục Việt Nam biên soạn, một hai bộ còn lại cũng do các NXB quốc doanh thực hiện, không thấy có bóng dáng của các công ty sách tư nhân tham gia.

Như vậy, tuy “xã hội hóa” nhưng sức mạnh năng động của khối tư nhân hầu như chưa được tận dụng và phát huy. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng cũng như giá thành sách giáo khoa.

Nếu có thêm bộ sách giáo khoa của Bộ GD&ĐT biên soạn, những bất cập hiện nay liệu có được giải quyết hay không?

Tôi nghĩ, Bộ GD&ĐT không nên và không cần thiết biên soạn bộ sách giáo khoa nào. Nếu Bộ GD&ĐT biên soạn sách giáo khoa, điều đó có nghĩa rằng, tất cả các bộ sách khác sẽ bị vô hiệu và các công ty sách ngoài quốc doanh “không có cửa” biên soạn sách giáo khoa.

Bộ GD&ĐT là cơ quan quản lý hành chính cao nhất về giáo dục, là nơi ra đề, đưa ra đáp án, thanh tra, kiểm tra… Tức là quyền lực của Bộ rất lớn.

Điều này sẽ khiến cho các trường, các giáo viên mặc nhiên coi sách giáo khoa của Bộ GD&ĐT là chuẩn, là an toàn. Họ sẽ chỉ chọn bộ sách đó.

Như vậy sẽ trở lại cơ chế một chương trình – một bộ sách giáo khoa như trước. Các bộ sách khác sẽ “chết yểu” và lãng phí.

Theo tôi, lúc này, phải khuyến khích các nhân tố năng động tham gia vào việc biên soạn, phát hành sách.

Ở Nhật Bản, cơ chế một chương trình – nhiều bộ sách giáo khoa được thực hiện như thế nào? Ông có thể chia sẻ cụ thể?

Ở Nhật, sau khi tiến hành cải cách giáo dục năm 1947, Nhật thực hiện cơ chế kiểm định sách giáo khoa. Trong cơ chế này, Bộ Giáo dục nắm giữ quyền đưa ra chương trình, ban hành quy chế thẩm định bản thảo sách giáo khoa. Tất cả việc lựa chọn tác giả, biên soạn sách giáo khoa trao cho các nhà xuất bản tư nhân.

Bởi vậy, mỗi môn học ở Nhật có tới cả 8-9 nhà xuất bản tham gia. Các bản thảo đăng ký kiểm định sẽ được đọc kỹ, góp ý, yêu cầu sửa đổi bằng văn bản, sau đó được kết luận là đạt hay không đạt. Nếu đạt sẽ được coi là sách giáo khoa (với dấu kiểm định ở trên sách).

Ở Nhật, giáo dục nghĩa vụ là 9 năm nên nhà nước sẽ mua sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 9 cấp phát miễn phí cho học sinh. Vì vậy, việc học sinh chọn bộ nào không ảnh hưởng gì tới tài chính nói chung. Trong một nhà, mỗi anh chị em học một bộ sách khác nhau cũng không làm thay đổi tổng số tiền được chi cho sách giáo khoa. Nhật cũng miễn học phí cho giáo dục nghĩa vụ.

Một số địa phương có kinh tế tốt thì miễn học phí và cấp phát sách cho cả học sinh Trung học phổ thông. Sách giáo khoa ở Nhật ban đầu do các trường lựa chọn, về sau trao quyền lựa chọn cho các Ủy ban giáo dục. Các trường tư thì hiệu trưởng dựa trên hội đồng tư vấn của trường mình lựa chọn.

Đổi mới chương trình – sách giáo khoa theo ông cần chú trọng yếu tố gì? Việc đánh giá tác động ra sao? Đâu là giải pháp?

Đầu tiên, quan trọng là phải làm rõ triết lý theo đuổi, mục tiêu hướng tới. Đổi mới để tạo ra con người như thế nào, con người đó sẽ kiến tạo xã hội có hình dáng ra sao? Từ đó, mới có thể thiết kế cụ thể và không bị lạc đường, lúng túng giữa chừng.

Việc biên soạn sách giáo khoa cần tạo ra cơ chế thông thoáng để khối tư nhân, các công ty sách tư nhân tham gia vào biên soạn. Bộ GD&ĐT chỉ cần tạo ra một quy chế tốt, mạch lạc, công bằng, vững pháp lý là ổn. Khi có cơ chế thông thoáng và pháp lý tốt, các tác giả giỏi, các bộ sách hay sẽ xuất hiện.

Nhà nước cũng cần định ra giá trần sách giáo khoa để tránh việc các công ty xuất bản sách đưa giá lên cao ảnh hưởng tới quyền lợi của người dân. Nhà nước cần nghiên cứu và thực hiện cấp phát miễn phí sách giáo khoa cho học sinh phổ thông (ít nhất là hết THCS) để tránh lãng phí sách giáo khoa và đảm bảo công bằng trong giáo dục.

Xin cảm ơn ông!

Nhà nghiên cứu giáo dục, dịch giả Nguyễn Quốc Vương đã dịch và viết khoảng 90 cuốn sách về giáo dục, lịch sử, văn hóa. Một số cuốn tiêu biểu như:

– Sách dịch: Cải cách giáo dục Việt Nam, Phẩm cách quốc gia, Hạnh phúc với cuộc sống thường ngày…

– Sách viết: Đọc sách và con đường gian nan vạn dặm, Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản, Môn sử không chán như em tưởng, Đường xa nghĩ về giáo dục Việt Nam, Đi tìm triết lý giáo dục Việt Nam…

Giải thưởng: Giải Sách Hay 2020 dành cho cuốn Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản.





Nguồn

Cùng chủ đề

Tổng Bí thư Tô Lâm nói về tình trạng thiếu giáo viên

(NLĐO)- Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng dự thảo Luật Nhà giáo phải giải quyết được vấn đề thiếu giáo viên hiện nay ...

Lương nhà giáo được xếp cao nhất, giáo viên mầm non có thể nghỉ hưu trước tuổi

Sáng 9/11, trình bày Tờ trình dự thảo Luật Nhà giáo, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, so với quy định hiện hành tại các luật liên quan, dự Luật Nhà giáo có một số điểm mới.Cụ thể, tuổi nghỉ hưu của nhà giáo có quy định riêng phù hợp với đặc điểm hoạt động nghề nghiệp. Trong đó, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng thì có thể...

‘Ngành Giáo dục không được tự quyết tuyển giáo viên khác nào tay không bắt giặc’

Trong dự Luật Nhà giáo trình Quốc hội khoá XV, Kỳ họp 8, Bộ GD&ĐT đề xuất thay đổi thẩm quyền tuyển dụng giáo viên sẽ do cơ quan quản lý giáo dục trực tiếp của cơ sở đó chịu trách nhiệm. Việc tuyển giáo viên phải căn cứ vào đề án vị trí việc làm; chuẩn nhà giáo; chương trình giáo dục, đào tạo; quỹ tiền lương nhằm bảo đảm đủ số lượng, cơ cấu nhà giáo...

Dự thảo thông tư tuyển sinh đại học 2025: Tháo gỡ nỗi lo tuyển vượt chỉ tiêu

Đại diện các trường đại học nhận định những điểm mới trong dự thảo thông tư tuyển sinh đại học lần này đều hợp lý và cần thiết. Đặc biệt quy định mới sẽ giúp các trường đỡ sợ tuyển vượt chỉ tiêu. Bộ...

Lớp học được mở trong… căn tin, ngoài vườn trường

Để dạy học trò môn hoạt động trải nghiệm, chủ đề an toàn vệ sinh thực phẩm, cô giáo tổ chức lớp học ở căn tin trường, để các em được quan sát, thực hành cách nhận biết thực phẩm an toàn. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Italy giới hạn lượng khách tham quan để bảo vệ di sản quý của La Mã

Chính quyền Rome quy định, mỗi ngày sẽ chỉ có 20.000 người được vào tham quan khu khảo cổ Pompeii, nơi lưu giữ những tàn tích tuyệt đẹp của thành phố cổ La Mã ở miền Nam Italy.

Mỹ buộc tội công dân Iran âm mưu ám sát Tổng thống đắc cử Donald Trump, Tehran lập tức lên tiếng

Bộ Tư pháp Mỹ ngày 8/11 tuyên bố xác nhận nước này đã buộc tội một người đàn ông Iran liên quan đến âm mưu ám sát Tổng thống đắc cử Donald Trump do Lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra lệnh thực hiện, song đã bị ngăn chặn.

Thiết bị mạng dành cho Internet vệ tinh Starlink của Elon Musk đang được sản xuất ở Việt Nam

Wistron NeWeb Corporation (WNC) - đối tác Đài Loan (Trung Quốc) cung ứng linh kiện cho SpaceX, đang sản xuất bộ định tuyến và thiết bị mạng dành cho Internet vệ tinh Starlink của tỷ phú Elon Musk ở một nhà máy tại tỉnh Hà Nam, Việt Nam.

Lào Cai chi 48,5 tỷ đồng

Nghị quyếtquy định không thu học phí năm học 2024-2025 đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông công lập, học viên học tại cơ sở giáo dục thường xuyên theo chương trình giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã được thông qua vào sáng 9/11.

Kết nối di sản và thể thao Golf tại Ninh Bình

Giải Golf di sản lần thứ nhất - Ninh Bình năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 31/11-1/12.

Bài đọc nhiều

Cho nữ hiệu trưởng thôi việc sau vụ giáo viên bật khóc vì suất cơm 2 miếng chả

Sau những lùm xùm về suất cơm giáo viên nghèo nàn, nữ hiệu trưởng Trường Mầm non Ánh Dương (huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) được giải quyết cho thôi việc theo nguyện vọng cá nhân. Chiều tối nay (6/11), trao đổi với PV VietNamNet, lãnh đạo UBND huyện Châu Đức cho biết vừa có quyết định giải quyết cho bà Phan Thị Hán Huệ - Hiệu trưởng Trường Mầm non Ánh Dương - thôi việc theo...

Đưa startup công nghệ giáo dục Việt tiếp cận thị trường quốc tế

NDO - Trong khuôn khổ Tọa đàm "Khởi đầu địa phương, tư duy toàn cầu", do Trường Đại học Văn Lang phối hợp các đơn vị liên quan tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh ngày 3/11, các diễn giả đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế về phương thức khởi nghiệp với hàng nghìn sinh viên. Khởi nghiệp là một hành trình đầy cam go, nhiều nghiên cứu cho thấy trong 5...

Trường ĐH KD&CN Hà Nội: Trao bằng tốt nghiệp cho 295 sinh viên khối sức khỏe

Ngày 23/10, trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ (HUBT) tổ chức trao bằng tốt nghiệp cho 295 sinh viên khối sức khỏe. Đại diện cho toàn thể các bạn sinh viên -  tân Bác sĩ, em Nguyễn Văn Tùng, sinh viên chuyên ngành Y  khoa, lớp YK23.02 chia sẻ: "Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu nhà trường cùng toàn thể quý thầy cô và toàn thể cán bộ nhân viên của...

Nữ sinh lớp 11 có điểm SAT 1560 là Đại sứ Ams năm 2024

Nữ sinh lớp 11 Nguyễn Vũ Hà Linh đã được trao danh hiệu Đại sứ Ams - Ams Ambassador 2024 trong "Ngày hội anh tài" lần thứ 23 của trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam (Hà Nội). ...

Tỉnh nào có mật độ dân số thấp nhất cả nước?

Nhiều tỉnh thành trên cả nước có mật độ dân số (người/km2) rất cao, tuy nhiên ở một số địa phương con số này lại rất thấp. ...

Cùng chuyên mục

Nhà trường không được giữ hộ kinh phí ban đại diện cha mẹ học sinh

Một địa phương tại TP.HCM đề nghị các trường học và giáo viên chủ nhiệm không được đứng ra vận động kinh phí ban đại diện cha mẹ học sinh, không thu hộ, giữ hộ khoản tiền này. ...

Bỏ 2 tổ hợp môn xét tuyển đại học năm 2025, Trường đại học Kinh tế – Luật nói gì?

Nhiều thí sinh lo lắng sau khi Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM) công bố phương án tuyển sinh năm 2025 trong đó có việc cắt giảm 2 tổ hợp môn xét tuyển. Chiều 9-11, Trường đại học...

“Chúng tôi ủng hộ nhưng…”

Câu nói bỏ lửng thể hiện sự băn khoăn của anh Vũ Minh, phụ huynh học sinh Trường THCS Hồng Bàng (quận 5, TPHCM) cũng là tâm trạng của nhiều phụ huynh mà phóng viên Báo PNVN ghi...

Bài 1: Làng Đại học Đà Nẵng

(ĐCSVN) - Nội dung chủ yếu của Dự án xây dựng khu đô thị Đại học Đà Nẵng là quy hoạch cơ sở này thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học đa ngành, liên ngành… bảo đảm sự gắn kết giữa đào tạo với nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Tuy nhiên, trên thực tế, Dự án này bị...

Lào Cai chi 48,5 tỷ đồng

Nghị quyếtquy định không thu học phí năm học 2024-2025 đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông công lập, học viên học tại cơ sở giáo dục thường xuyên theo chương trình giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã được thông qua vào sáng 9/11.

Mới nhất

Khai mạc chương trình “Hà Nội kết nối vươn xa”

Tối 8/11, tại khu vực vườn hoa Lạc Long Quân, quận Tây Hồ, Hội LHPN Hà Nội tổ chức khai mạc chương trình “Hà Nội kết nối - vươn xa”...

Giá cà phê xuất khẩu bình quân tăng kỷ lục, 10 tháng Việt Nam thu về 4,6 tỷ USD

Giá cà phê xuất khẩu bình quân của Việt Nam 10 tháng năm 2024 đạt 3.981 USD/tấn, tăng mạnh 57% so với cùng kỳ năm ngoái, nhờ giá tăng đã mang về 4,6 tỷ USD. Xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt gần 1,2 triệu tấn Theo số liệu thống kê sơ...

Italy giới hạn lượng khách tham quan để bảo vệ di sản quý của La Mã

Chính quyền Rome quy định, mỗi ngày sẽ chỉ có 20.000 người được vào tham quan khu khảo cổ Pompeii, nơi lưu giữ những tàn tích tuyệt đẹp của thành phố cổ La Mã ở miền Nam Italy.

Mỹ buộc tội công dân Iran âm mưu ám sát Tổng thống đắc cử Donald Trump, Tehran lập tức lên tiếng

Bộ Tư pháp Mỹ ngày 8/11 tuyên bố xác nhận nước này đã buộc tội một người đàn ông Iran liên quan đến âm mưu ám sát Tổng thống đắc cử Donald Trump do Lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra lệnh thực hiện, song đã bị ngăn chặn.

Dùng gói cước 5G trả sau NINE, nhận BIB giải chạy Viettel Marathon

Từ ngày 12/11/2024, Viettel tặng miễn phí BIB tham gia giải chạy Viettel Marathon 2024 (chặng Hà Nội) cho khách hàng sử dụng gói cước 5G trả sau NINE (thành viên NINE 5G). Nhằm khích lệ phong trào rèn luyện thể thao, Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) triển khai chương trình tặng voucher để nhận BIB giải...

Mới nhất