Dưới tiết trời oi bức, vác máy đi quay ngoài đồng, điện thoại báo tin nhắn của má “Trưa nay má nấu canh chua cá ngạnh, về húp miếng cho mát nghe con!”, cơn nắng hè bỗng như dịu hẳn.
Nói về cá ngạnh, người dân vùng thượng nguồn sông Thu Bồn ai cũng ghiền, bởi nó thơm ngon, bổ dưỡng và “lành” tính. Vậy nên nó trở thành đặc sản và được mọi người ưu tiên chọn mua nấu cháo cho con nít. Cá ngạnh là cá da trơn, đầu và thân dẹp, có hai râu dài và ngạnh cứng, nhọn trên đầu.
Cá ngạnh thường sống ở nơi vách đá, có nhiều ở khu vực Hòn Kẽm Đá Dừng. Vào mùa sinh sản, sau những cơn mưa dông, cá bơi từ các hang đá ra lòng sông đẻ trứng. Bữa nào mưa chiều, nước sông đục ngầu phù sa thì sáng hôm sau ra chợ lại thấy các mẹ, các cô hớn hở bày bán mớ cá ngạnh vàng ươm trong rổ.
Cá ngạnh được chế biến thành nhiều món ngon có tiếng ở vùng Nông Sơn như làm nhưn mỳ Quảng, kho nghệ, um chuối, nấu cháo…. Nhưng giữa ngày hè thì không gì khoan khoái và thanh mát cơ thể bằng tô canh chua cá ngạnh. Nấu món này rất đơn giản.
Cá ngạnh sau khi làm sạch để ráo nước, ướp ít muối, mắm, tiêu, ớt, nghệ tươi độ mươi phút cho thấm. Khử dầu phụng đến độ, phi chút hành, cho cà chua vào làm màu rồi đổ nước vào đun sôi.
Các cụ hay bảo, nước sôi bùng mới cho cá vào nấu để cá không tanh mà vẫn giữ được độ ngọt và chất của cá. Khi cá gần chín, cho thơm, măng chua vào nấu vài phút, tiếp đến cho giá đỗ vào, nêm gia vị vừa ăn, tắt bếp và cuối cùng là thêm ít rau thơm.
Một tô canh chua cá ngạnh hấp dẫn, bắt mắt với khúc cá vàng ươm, béo ngậy nổi trên sắc đỏ – xanh – vàng của cà chua, thơm và rau mùi. Để có mùi đặc trưng, tăng phần đậm đà của món canh chua cá ngạnh, rau ngổ điếc luôn là lựa chọn đầu tiên.
Gỡ thớ thịt trắng ngần, chấm với mắm ớt rin rồi nghe thịt cá mềm, béo, thơm, ngọt lành tan trong miệng. Kiểu gì cũng bị lôi cuốn! Trưa về húp chén canh chua cá ngạnh má nấu, cơn mệt nhọc, oi bức trong người nhẹ hẳn.
Qua bao mùa con nước đầy vơi, Thu Bồn vẫn hiền hòa đắp bồi phù sa cho những nà bãi dọc dài theo sông, hào sảng đãi người dân quê tôi những cá tôm tươi ngon, ngọt lành.
Đến Nông Sơn ngày hè, mời bạn một lần ngược đò lên Hòn Kẽm Đá Dừng. Không chỉ ngắm bức tranh sơn thủy hữu tình tạo hóa đã ban tặng, đây còn là dịp để thưởng thức những món ngon sông nước đúng vị.
Bên bếp than hồng, giữa bãi cát dài, vừa ngắm trăng lên vừa nghe anh lái đò gõ muỗng hát dân ca vừa thưởng thức trọn vị thơm ngon, nguyên chất của cá ngạnh, tôm sông nướng mọi. Rồi, giữa không gian giao hòa của đất trời, là ta đang nghe chính hơi thở của mình phả vào vách núi…
