Tổng thống Lukashenko nói ông đã gọi điện, đưa ra hàng loạt cảnh báo để thuyết phục trùm Wagner dừng nổi loạn, góp phần ổn định tình hình ở Nga.
“Ông ấy chịu áp lực, tác động từ chỉ huy những phân đội xung kích (ở Ukraine) và phải chứng kiến các thành viên thiệt mạng”, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko nói ngày 27/6, kể lại quá trình ông làm trung gian hòa giải để trùm Wagner Yevgeny Prigozhin dừng nổi loạn ở Nga cuối tuần trước.
Prigozhin ngày 24/6 dẫn theo hàng nghìn tay súng từ chiến trường Ukraine về Nga để “đòi công lý”, sau khi cáo buộc Bộ Quốc phòng Nga không kích nhắm vào doanh trại của lực lượng này khiến nhiều người chết. Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ cáo buộc trên.
Tổng thống Lukashenko mô tả Prigozhin là “anh hùng” nhưng đã bị chấn động vì nhiều thành viên Wagner thiệt mạng ở Ukraine và trùm Wagner đến thành phố Rostov-on-Don, thủ phủ tỉnh Rostov, trong trạng thái “nửa điên”. Prigozhin sau đó quyết định tiến quân về thủ đô Moskva.
Lãnh đạo Belarus nói ông đã điện đàm với Tổng thống Vladimir Putin vào 10h ngày 24/6 để trao đổi về bất ổn ở miền nam Nga.
“Điều nguy hiểm nhất, theo tôi hiểu, không phải tình hình lúc đó mà là những diễn biến tiếp theo và hệ quả đi kèm. Một quyết định mạnh tay có thể được lựa chọn là tiêu diệt. Tôi khuyên ông Putin không nên vội vàng. Hãy trao đổi với Prigozhin, với các chỉ huy của ông ấy”, ông Lukashenko kể lại.
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko phát biểu tại Minsk ngày 27/6. Ảnh: AFP
Tổng thống Putin cho biết Prigozhin sẽ không nghe điện thoại, do đó, ông Lukashenko đã tìm các đầu mối có thể liên hệ với trùm Wagner. “Đến trưa 24/6, chúng tôi thiết lập được ba kênh có thể liên lạc ở Rostov”, theo ông Lukashenko.
Lãnh đạo Belarus nói ông gọi điện cho Prigozhin vào 11h và trùm Wagner “lập tức nhấc máy”. Ông tìm cách nói lý suốt nhiều giờ với Prigozhin, người đang phẫn nộ vì “sự mục nát và kém cỏi” của các lãnh đạo quân đội Nga. Ông mô tả cuộc gọi có những từ ngữ thô tục “gấp 10 lần” bình thường.
“‘Chúng tôi muốn công lý! Họ muốn bóp nghẹt chúng tôi! Chúng tôi sẽ đến Moskva!'”, ông Lukashenko dẫn lại lời của Prigozhin. “Tôi đáp lại rằng ‘ông sẽ bị nghiền nát như một con bọ khi được nửa đường'”.
Tổng thống Belarus cũng cảnh báo rằng ông sẽ không làm trung gian đàm phán nếu có dân thường thiệt mạng. Ông đảm bảo cho trùm Wagner cùng các thành viên tổ chức an toàn nếu họ dừng nổi loạn. Ông Lukashenko nói trùm Wagner gọi điện lại vào khoảng 17h và chấp nhận các điều kiện.
Trùm Wagner Yevgeny Prigozhin rời trụ sở Quân khu miền Nam ở thành phố Rostov-on-Don, Nga ngày 24/6. Ảnh: AFP
Tối 24/6, Prigozhin lệnh cho lính Wagner đang tiến đến Moskva quay về doanh trại để “tránh đổ máu”. Lực lượng Wagner nhanh chóng rút khỏi Rostov-on-Don và Voronezh. Điện Kremlin sau đó thông báo Prigozhin sẽ tới Belarus và không truy tố ông cùng các thành viên Wagner nổi loạn. Các tay súng Wagner có thể đi theo ông chủ hoặc ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga hay đơn giản là về nhà.
Trùm Wagner ngày 26/6 lên tiếng lần đầu từ sau cuộc nổi loạn, nói hoạt động của họ ngày 24/6 là “biểu tình phản đối, không nhằm lật đổ chính quyền”, nhưng muốn Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Nga Valery Gerasimov bị cách chức.
“Không ai đáp ứng yêu cầu của ông với ông Shoigu hay Gerasimov”, ông Lukashenko kể cách ông đáp lại Prigozhin, cảnh báo trùm Wagner rằng Moskva được bảo vệ và tiếp tục nổi loạn chỉ khiến Nga chìm trong hỗn loạn.
Tổng thống Lukashenko ngày 27/6 xác nhận Prigozhin đang ở Belarus, cho biết Minsk sẽ hưởng lợi từ kinh nghiệm chiến đấu của Wagner. Lãnh đạo Belarus khẳng định không xây doanh trại cho Wagner, nhưng sẽ cung cấp chỗ ở nếu họ muốn và đã đề xuất một căn cứ quân sự bỏ hoang. Belarus cũng không có ý định để Wagner mở trung tâm tuyển mộ ở nước này.
Giới chức Nga và Wagner chưa bình luận về thông tin.
Như Tâm (Theo Reuters, AFP, CNN)
