Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, rượu bia

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp về Tờ trình Chính phủ đối đề nghị xây dựng dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt. Trong đó đề xuất tăng thuế suất với các mặt hàng có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia

Tăng thuế, áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp với thuốc lá

Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu, bổ sung áp dụng thuế tuyệt đối, áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối) đối với mặt hàng thuốc lá.

Theo cơ quan soạn thảo, Báo cáo điều tra của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, khoảng 90% số nước áp dụng thuế TTĐB đối với thuốc lá và. Xu hướng ngày càng nhiều nước áp dụng thuế hỗn hợp với mặt hàng này (từ 48 nước năm 2008 lên 61 nước năm 2016).

Việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp sẽ đảm bảo cho chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt hiệu quả với mục tiêu tăng giá, góp phần định hướng giảm tiêu dùng sản phẩm thuốc lá giá rẻ (sản phẩm nhiều nguy cơ, tác hại đến sức khỏe so với thuốc lá cao cấp); đồng thời hạn chế tiếp cận của giới trẻ, đối tượng mới hút thuốc thường tiếp cận thuốc lá bắt đầu từ thuốc lá giá thấp.

Cũng theo Bộ Tài chính, các nước tăng cường áp dụng thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp và gắn theo các điều kiện về định kỳ tăng thuế theo hoặc cao hơn tốc độ lạm phát mà mức tăng trưởng để đảm bảo giá thuốc lá tăng cao hơn hoặc bằng với tốc độ gia tăng thu nhập, sức mua của người hút thuốc.

Do vậy, cần thiết sửa đổi phương pháp tính thuế đối với mặt hàng này theo phương pháp hỗn hợp để nhằm tăng tính hiệu quả của chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt và phù hợp xu hướng cải cách của thế giới.

Thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng thuốc lá dự kiến sẽ tăng mạnh

Không chỉ vậy, Bộ Tài chính cũng đề nghị tăng thuế với thuốc lá. Nguyên nhân do hiện nay, giá bán thuốc lá của Việt Nam vẫn còn thấp do tỷ lệ thuế trên giá bán lẻ chỉ chiếm khoảng 38,85%, trong khi các nước khác cao hơn nhiều. Chẳng hạn như Brunei 81%, Thái Lan 70%, Singapore 69%, Malaysia 51%… và các nước phát triển như ÚC 62%, Đức 75%, Pháp 80%…

Mặc dù mặt hàng thuốc lá đã được tăng thuế suất thuế TTĐB theo lộ trình từ 2016 – 2019, tuy nhiên tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam vẫn ở mức cao (giảm từ 45,3% năm 2010 xuống 42,3% năm 2020 nhưng chưa đạt được mục tiêu giảm xuống 37% vào năm 2020).

“Như vậy, việc sử dụng thuốc lá cần được tiếp tục kiểm soát hơn nữa và lộ trình tăng thuế TTĐB thời gian qua vẫn chưa đạt được mục tiêu giảm sử dụng như đã đề ra” – Bộ Tài chính cho biết.

Tăng thuế rượu, bia

Bộ Tài chính cho hay, mặc dù mặt hàng bia và rượu đã được tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình từ 2016 đến 2018 nhưng tình hình sử dụng rượu bia ở Việt Nam vẫn ở mức cao và có xu hướng tăng nhanh.

Việt Nam là một trong nước có tỷ lệ uống rượu bia cao nhất

Cụ thể, Việt Nam là nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á, sau Nhật Bản, Trung Quốc. Năm 2019, lượng bia tiêu thụ bình quân một người là 47,6 lít, bằng 1,2 lần năm 2015. Rượu trắng và rượu mạnh là 3,4 lít, bằng 1,02 lần năm 2015.

Rượu bia xếp thứ 5 trong 15 yếu tố nguy cơ sức khỏe hàng đầu và gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng về mặt xã hội, bao gồm: tai nạn giao thông, chấn thương, bạo lực gia đình, mất an ninh trật tự, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Rượu, bia cũng là 1 trong 3 nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ tai nạn giao thông ở nam giới độ tuổi 15 – 49, do vậy, việc sử dụng rượu, bia cần kiểm soát.

Theo WHO, chính sách thuế là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát tác hại của rượu, bia, giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong do rượu bia gây ra.

Nhiều nước trên thế giới cũng áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn. Trong khi đó, hiện nay, thuế rượu bia ở Việt Nam còn thấp, mới chỉ chiếm 30% giá bán lẻ, trong khi ở nhiều nước chiếm từ 40 – 85%.

Do đó, Bộ Tài chính cho rằng cần nghiên cứu tiếp tục tăng mức thuế suất thuế TTĐB với mặt hàng này, đảm bảo mức tăng giá rượu bia sau khi điều chỉnh phải tăng kịp mức tăng thu nhập và lạm phát.