Hôn mê sau chạy bộ
Các bác sĩ Bệnh viện T.Ư Quân đội 108 (BV 108, Hà Nội) mới đây tiếp nhận bệnh nhân (BN) vào cấp cứu với chẩn đoán sốc nhiệt có tổn thương tạng (gan, thận, huyết học). BN là nam, 29 tuổi, được chuyển đến từ BV H.Thạch Thất (Hà Nội).
Nếu thời tiết quá nóng, cần giảm vận động thể lực gắng sức ngoài trời đề phòng sốc nhiệt
Gia đình BN cho biết, trước nhập viện, BN có chạy bộ vào khoảng 17 giờ. Sau khi chạy bộ được khoảng 5 km, BN thấy hoa mắt, chóng mặt, nóng bừng toàn thân, sau đó nhanh chóng đi vào hôn mê và được người nhà kịp thời đưa vào cấp cứu tại BV gần nhà.
Tại BV 108, BN được chuyển đến điều trị tại khoa Hồi sức nội và chống độc – Trung tâm hồi sức tích cực. Xét nghiệm của BN có tình trạng tăng men cơ creatine kinase (CK), đánh giá tình trạng tổn thương cơ; suy thận mức lọc cầu thận giảm 50 ml/phút; chức năng đông máu giảm…
Trong quá trình điều trị, BN được kiểm soát thân nhiệt, truyền dịch, bù điện giải và các phương pháp điều trị nội khoa tích cực khác. Sau hơn 1 tuần điều trị, BN đã cải thiện chức năng các tạng, không để lại di chứng và được ra viện.
2 LOẠI SỐC NHIỆT
TS-BS Phạm Đăng Hải, Phó chủ nhiệm khoa Hồi sức nội và chống độc, lưu ý: BN trẻ nói trên đã được cấp cứu đúng cách và kịp thời nên tránh được những hậu quả đáng tiếc. Sốc nhiệt trong những ngày nắng nóng đặc biệt luôn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.
BS Hải cho biết: Sốc nhiệt có thể chia thành 2 loại: sốc nhiệt kinh điển và sốc nhiệt do gắng sức.
Sốc nhiệt kinh điển thường gặp ở người già, cơ thể suy nhược, trẻ em, người có bệnh tim mạch, bệnh thần kinh hay các rối loạn nội tiết, thường xảy ra sau tiếp xúc một cách thụ động với môi trường có nhiệt độ cao trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày.
Sốc nhiệt do gắng sức thường gặp ở người trẻ, khỏe mạnh, cơ thể có hệ điều hòa nhiệt độ bình thường, xảy ra sau phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao và đồng thời do sự sinh nhiệt lúc thể dục gắng sức.
Theo BS Hải: “Sốc nhiệt làm tổn thương đa cơ quan bao gồm hệ thần kinh T.Ư, hô hấp, tuần hoàn, gan, thận và huyết học, gây ra tình trạng suy đa tạng nhanh chóng nếu không được xử trí y tế kịp thời, thậm chí tử vong. Vì vậy, việc hiểu biết kiến thức về sốc nhiệt, dấu hiệu nhận biết sớm, cấp cứu kịp thời cũng như dự phòng sốc nhiệt là hết sức quan trọng, giúp chúng ta giảm được bệnh tật và tử vong”.
Nhận biết sốc nhiệt
Một số dấu hiệu giúp nhận biết sớm tình trạng sốc nhiệt như rối loạn ý thức: hôn mê, cơn động kinh; rối loạn hô hấp: khó thở, suy hô hấp; rối loạn tim mạch: rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, thiểu niệu, kèm theo mệt mỏi, đau đầu, đỏ mặt, có thể nôn mửa, tiêu chảy, nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C, da nóng và khô.
Các bác sĩ BV 108 hướng dẫn cấp cứu BN sốc nhiệt ngoài BV là ngay lập tức đưa BN ra khỏi môi trường nóng, chuyển tới nơi bóng râm, mát, cởi bỏ quần áo, ngay lập tức hạ thân nhiệt bằng cách: đặt bệnh nhân trong phòng lạnh 20 – 22 độ C và quạt mát; đặt các túi chườm mát vào vùng bẹn, nách, cổ.
Việc hạ thân nhiệt BN bằng mọi cách cần được thực hiện, tuy nhiên không được gây cản trở việc vận chuyển BN đến cơ sở y tế gần nhất, có thể vận chuyển bằng xe có điều hòa nhiệt độ hoặc mở cửa sổ, vừa vận chuyển vừa hạ nhiệt BN. Khuyến khích các tổ chức đoàn thể có các chương trình phổ biến rộng rãi về dấu hiệu, triệu chứng và nguy cơ của bệnh để giúp chẩn đoán, điều trị sớm.
Để phòng ngừa sốc nhiệt trong những ngày nắng nóng, các đối tượng có nguy cơ cần lưu ý là: trẻ em, người già, người có bệnh lý nền như bệnh tim mạch, hô hấp, nội tiết, chuyển hóa, cơ thể suy kiệt. Khi có các bệnh lý nguy cơ thì không được tập luyện trong điều kiện thời tiết quá nóng.
Mỗi cá nhân nên tự rèn luyện để thích nghi với cái nóng, nhưng cần lập thời gian luyện tập thể lực vào lúc mát trong ngày, giảm vận động thể lực gắng sức vào lúc thời tiết quá nóng.
Trường hợp bắt buộc phải lao động sinh hoạt dưới thời tiết nắng nóng, cần uống đủ nước và muối, che kín cơ thể bằng cách mặc quần áo rộng, nhẹ, thoáng và sáng màu, đội mũ rộng vành, sử dụng kem chống nắng. Cần sắp xếp thời gian làm việc ngoài trời vào những lúc trời mát hơn như sáng sớm hoặc chiều muộn. Nếu bắt buộc phải làm việc thì không nên làm việc quá lâu trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức. Nên định kỳ sau khoảng 45 phút đến 1 giờ làm việc thì nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát trong khoảng thời gian từ 15 – 20 phút.
(Nguồn: BV T.Ư Quân đội 108)
