Công nghệ hiện đại giúp hàng nghìn người Chile, được nhận nuôi bất hợp pháp từ thời Pinochet, tìm kiếm và liên lạc với gia đình ruột thịt của họ sau nhiều thập kỷ xa cách.
 |
| Hình ảnh của bà Viví Haggren khi còn bé trong hồ sơ tại của cơ quan nhận con nuôi. |
Trên đường trở về nhà sau chuyến đi câu cá, bà Viví Haggren, 50 tuổi, người Thụy Điển, gốc Chile nghe được bản tin về những đứa trẻ được nhận nuôi bất hợp pháp từ Chile. Ngay lúc đó, người phụ nữ 50 tuổi này nảy ra ý nghĩ là đã đến lúc thực hiện mong muốn ấp ủ lâu này của bản thân.
Viví Haggren được cặp vợ chồng người Thụy Điển nhận về nuôi khi còn nhỏ. Mọi thông tin về cô bé ở thời điểm năm 1973 không rõ ràng, có thể do những bất ổn về chính trị khi đó. Thông tin duy nhất mà cơ quan nhận con nuôi Thụy Điển cung cấp là cô bé bị “bỏ rơi” tại một bệnh viện và mẹ ruột của Viví Haggren đã gọi con gái là Luisa.
Trong quá trình tìm hiểu, bà Haggren biết đến Nos Buscamos, một tổ chức phi chính phủ nhỏ có trụ sở tại Santiago chuyên kết nối những đứa trẻ Chile được nhận nuôi bất hợp pháp với gia đình ruột thịt của chúng. Theo Nos Buscamos, từ khi thành lập vào năm 2014, tổ chức này đã giúp tìm kiếm, liên lạc và đoàn tụ cho 400 gia đình, trong đó có những đứa trẻ như Haggren rất khó truy tìm nguồn gốc tổ tiên.
Sự phát triển của các công nghệ mới và dễ tiếp cận hơn đang mở ra khả năng giúp những con nuôi như Haggren cuối cùng tìm thấy gia đình của mình, trong các cuộc tìm kiếm trải dài khắp các châu lục. Trung tâm triển khai chiến dịch tìm kiếm xuất xứ của những đứa con nuôi bị bắt cóc ở Chile không phải là các gã khổng lồ xét nghiệm di truyền như 23andMe, mà là Nos Buscamos. Để giảm thiểu thời gian và tăng cơ hội thành công, tổ chức này đã tận dụng các phần mềm cơ sở dữ liệu cho phép người dùng cập nhật thông tin, kết nối các mạng mạng xã hội và sử dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình thu thấp và lọc dữ liệu, đây là những yếu tố quan trọng giúp bổ sung những gì mà các xét nghiệm ADN thường không thể đạt được.
Theo các nguồn tin, trong suốt những năm 1970 và 1980, hàng chục nghìn đứa trẻ người Chile đã được nhận làm con nuôi bất thường hoặc bất hợp pháp thông qua các kế hoạch buôn bán trẻ sơ sinh của chế độ độc tài Pinochet. Ước tính số trẻ thuộc diện này lên tới 20.000 bé; trong khi Nos Buscamos tin rằng tổng số thực sự có thể gần 50.000 bé.
Vài năm trước, Chính phủ Chile đã đưa ra sáng kiến lấy mẫu ADN của các gia đình đang tìm lại các con, nhưng sau đó đã nhanh chóng hủy bỏ khi dịch Covid-19 bùng phát. Nos Buscamos và Hijos y Madres del Silencio là những tổ chức duy nhất ở Chile đang tích cực tiến hành tìm kiếm. Thay vì theo dõi rộng rãi phả hệ tổng thể của mọi người, như cách thức mà một công ty xét nghiệm di truyền sẽ làm, Nos Buscamos bắt đầu bằng cách tìm kiếm và tổng hợp dữ liệu chính thức, chẳng hạn như ngày sinh hoặc hồ sơ bệnh viện. Điều này giúp thu hẹp đáng kể phạm vi tìm kiếm thành các nhóm nhỏ hơn, quy mô có thể là một cộng đồng hoặc các hộ gia đình. Tiếp đến, Nos Buscamos sẽ phối hợp với công ty xét nghiệm gen MyHeritage kiểm tra các cá nhân được chọn lọc từ các nhóm này, những người có thể có quan hệ huyết thống sinh học với đứa trẻ được nhận làm con nuôi.
Del Río, người sáng lập Nos Buscamos cho biết bước đầu tiên là tổng hợp các nguồn dữ liệu chính thức trước khi tiến hành bất kỳ công việc xét nghiệm DNA – hiện bao gồm hơn 7.000 mục nhập. Ngay cả khi thông tin có sẵn thường ít ỏi, Del Río cho biết hầu hết những đứa trẻ có thể nắm được một số thông tin nhất định như nơi chúng sinh ra, tên bệnh viện, tên khai sinh, liên hệ của cơ quan nhận con nuôi. Tuy nhiên, các trường hợp cho nhận con nuôi trước đây thường bất hợp pháp, các dữ liệu có được thường rất hiếm.
Các thông tin hữu tích này sẽ được chia thành các biến và bất kỳ sự trùng hợp nào giữa hai nhóm đều tạo ra một thông báo qua email từ nền tảng của Nos Buscamos. Del Río cho biết: “Lần đầu tiên tôi bắt đầu với một cuốn sổ, nghĩ rằng chúng tôi sẽ có không quá 50 trường hợp. Nhưng khi có nhiều trường hợp hơn, rõ ràng là chúng tôi cần xây dựng phần mềm.” Del Río nói rằng đó là một chương trình khá đơn giản, nhưng là một chương trình được tối ưu hóa cho các nhu cầu riêng của tổ chức.
Del Río cũng đưa ra một ví dụ: Năm 2022, khi đọc một bài báo trên tạp chí People về việc nhận con nuôi bất hợp pháp ở Chile, Scott Lieberman, 42 tuổi, người Mỹ bắt đầu băn khoăn về câu chuyện của chính mình. Anh biết mình được nhận nuôi từ Chile, nhưng không biết về hoàn cảnh. Sau đó, anh đã đăng ký với Nos Buscamos, tổ chức này đã tiến hành điều tra và tìm được một người họ hàng “tiềm năng”. Thông qua bộ xét nghiệm AND của MyHeritage mà Nos Buscamos được cung cấp và mẫu ADN do Lieberman gửi đến, sau vài tuần kết quả cho thấy họ là anh em cùng cha khác mẹ. Nếu như không có Nos Buscamos, ngay cả khi Lieberman tự mình thực hiện xét nghiệm DNA, rất có thể người em gái cùng cha khác mẹ của anh ấy chưa chắc đã làm như vậy và bí mật về nguồn gốc của anh rất có thể sẽ mãi mãi bị “chôn vùi”.
Trở lại với Haggren, tại Thụy Điển, người phụ nữ gốc Chile này vừa kỷ niệm sinh nhật lần thứ 50 của mình. Bà mới tận hưởng một tuần câu cá tại một địa điểm ven biển tuyệt đẹp ở phía Nam đất nước. Bà đang chờ kết quả ADN từ Nos Buscamos ở Chile. Haggren cho biết rất có thể gia đình ruột thịt của bà không muốn gặp bà, thậm chí họ chưa từng có ý định đi tìm. Nhưng “tôi chỉ muốn họ biết rằng tôi đã có một cuộc sống tuyệt vời. Tôi cần biết chuyện gì đã thực sự xảy ra. Thế thôi”, bà Haggren chia sẻ.
