Khách đến đông nhưng chi tiêu ngày càng giảm
Dẫn thống kê từ World Data lịch sử khách quốc tế đến các nước trong khu vực Đông Nam Á từ năm 2008 đến 2019, ông Johnathan Hạnh Nguyễn cho biết, nếu xét về số lượt khách du lịch quốc tế hàng năm, tỷ lệ tăng trưởng số lượng khách tới Việt Nam đã vượt qua Indonesia để vươn lên top 4 ở khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, trong khi các nước về cơ bản giữ được doanh thu bình quân trên 1 khách thì Việt Nam lại trên đà giảm từ vị trí thứ 5 xuống thứ 6.
Tỉ phú Johnathan Hạnh Nguyễn phát biểu tại Hội thảo
So với Thái Lan, tốc độ tăng trưởng của họ tương đương Việt Nam và luôn dẫn đầu tại các nước Đông Nam Á. Lượng khách của Việt Nam chỉ bằng 50% Thái Lan và mức độ chi tiêu khách quốc tế còn thấp hơn, chỉ bằng 40%. Tương tự, nếu so sánh với Philippines, Singapore Indonesia, Malaysia, Hàn Quốc, Nhật Bản… thì tổng mức chi tiêu của du khách tại Việt Nam cũng thấp hơn rất nhiều.
“Như vậy, mặc dù Việt Nam có nhiều tiềm năng tăng trưởng về số lượng nhưng về chất lượng và dịch vụ cần được xem xét một cách nghiêm túc. Khoảng cách của Việt Nam so với các nước đã đặt ra những câu hỏi. Các nước này có những yếu tố nào để vừa tăng trưởng số lượng khách du lịch và vừa tăng trưởng về chi tiêu của du khách trong những năm qua?” – ông Hạnh Nguyễn đặt vấn đề.
Để trả lời những câu hỏi trên, ông phân tích: Trong các loại hình du lịch, Việt Nam đã và đang phát triển phổ biến nhất là du lịch nghỉ dưỡng và du lịch trải nghiệm, chủ yếu nhờ vào tính sẵn có, ưu đãi về điều kiện tự nhiên và đa dạng văn hóa. Đối với 2 loại hình là xu hướng mới về du lịch gồm du lịch sức khỏe và du lịch mua sắm – giải trí thì Việt Nam còn rất hạn chế.
Trong khi đó, tiềm năng 2 loại hình du lịch trên là rất lớn. Đây cũng chính là “nút thắt” cho việc tăng chi tiêu du khách. Trên thực tế, sau khi du khách quốc tế tới Việt Nam, vẫn còn nhiều ý kiến về việc thiếu và không có những sản phẩm giá trị và đa dạng để du khách mua sắm, không có địa điểm mua sắm phù hợp để du khách tiêu tiền.
Đẩy mạnh du lịch mua sắm và sức khỏe
Nhìn ra nước ngoài, tỉ phú Johnathan Hạnh Nguyễn đánh giá Singapore, Thái Lan và đảo Hải Nam của Trung Quốc là những điểm đến đang làm rất tốt việc “móc hầu bao” du khách. Đơn cử, đảo quốc Singapore có diện tích chỉ tương đương đảo Phú Quốc của Việt Nam. Với hạn chế về thiên nhiên ưu đãi, họ chọn “đánh thật mạnh” 4 loại hình du lịch để phát triển là mua sắm, vui chơi – giải trí, du lịch công việc và du lịch trải nghiệm.
Toàn cảnh hội thảo đang diễn ra tại Báo Thanh Niên
Theo ông Hạnh Nguyễn, Singapore có thể trở thành thiên đường mua sắm vì đây là đảo quốc miễn thuế. Chính phủ chỉ thu thuế GST. Với lợi thế đó, đảo quốc này đã hình thành các trung tâm mua sắm quy mô cỡ lớn, các cửa hàng thương hiệu từ cao cấp tới trung cấp. Các cửa hàng miễn thuế dưới phố tập trung trên nhiều cung đường chính như đường Orchard Road. Với mức độ phong phú về số lượng trung tâm mua sắm, sự thuận lợi trong việc hoàn thuế VAT cho du khách quốc tế, họ đã hút được lượng lớn khách tới với mục đích du lịch mua sắm là chính.
Ngoài ra, với vị thế là một trung tâm tài chính quốc tế, họ còn tổ chức mạnh các hoạt động về du lịch công việc thông qua việc xây dựng các khu phức hợp các trung tâm hội nghị, khách sạn cao cấp giải trí, casino…. Kết quả, mặc dù diện tích chỉ bằng đảo Phú Quốc, nhưng số lượng khách quốc tế đến Singapore và tổng chi tiêu trung bình của 1 du khách tại Singapore vượt rất nhiều so với Việt Nam .
Thái Lan có nét tương đồng về điều kiện thiên nhiên với Việt Nam, tuy nhiên khoảng cách ngành du lịch 2 nước còn rất lớn. Nguyên nhân, Thái Lan tập trung cải thiện về các loại hình dịch vụ, sản phẩm, nâng cao các trải nghiệm cho du khách. Du lịch mua sắm của Thái Lan có đầy đủ các mô hình, từ trung tâm thương mại trung cấp, cao cấp tại các trung tâm thành phố, trung tâm thương mại factory outlet hàng hiệu bán hàng qua mùa, tới cửa hàng miễn thuế dưới phố, mô hình ẩm thực đường phố cùng nhiều hoạt động bán lẻ đặc biệt khác như chợ vải, chợ thời trang…
Du lịch mua sắm Thái Lan góp phần tăng mạnh doanh thu chi tiêu quốc tế với tỷ lệ tăng trưởng kép 28.2% và du lịch sức khỏe đóng góp tới 4,7 tỉ USD trong năm 2020.
Trường hợp thứ 3 được “vua hàng hiệu” dẫn chứng là đảo Hải Nam tại Trung Quốc. Đảo Hải Nam nằm gần Việt Nam, có đủ các yếu tố về điều kiện thiên nhiên để có thể phát triển gần như toàn bộ tất cả các loại hình dịch vụ, từ du lịch nghỉ dưỡng, mua sắm, khám phá, giải trí, y tế…
Chính phủ Trung Quốc đã ban hành rất nhiều chính sách ưu đãi cho đảo Hải Nam, với chủ trương xây dựng đảo Hải Nam thành Khu thương mại tự do để thu hút đầu tư và du lịch ,thúc đẩy hơn nữa nhiều ngành nghề phát triển. Nơi đây có các trung tâm mua sắm miễn thuế lớn nhất thế giới với khoảng 800 thương hiệu. Với các chính sách được chính phủ Trung Quốc phê duyệt, các khu thương mại miễn thuế được phân bổ gần như khắp các địa điểm du lịch trên đảo. Với các chính sách này, giá cả tại đây gần như cạnh tranh được trên toàn thế giới.
Trong các năm đại dịch, mặc dù theo đuổi chính sách “zero Covid”, gần như du khách quốc tế không tới đảo Hải Nam. Năm 2020, hòn đảo này chỉ đón 200.000 khách. Số lượng du khách nội địa giảm từ 81,6 triệu xuống 64,3 triệu. Song, nhờ chính sách tăng hạn ngạch mua sắm miễn thuế đối với du khách trong nước, doanh thu du lịch và doanh thu miễn thuế tăng 30% so với năm trước đại dịch. Đồng thời, GDP của Hải Nam tăng 4,2% và gấp 2 lần so với tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc là 2,3%.
“Nhìn vào các số liệu trên, chúng ta có thể thấy tác động đến vĩ mô của chính sách miễn thuế không những mang lại hiệu quả về kinh tế xã hội, thu hút đầu tư mà việc du khách nội địa được mua sắm miễn thuế tại các khu thương mại tự do hoặc phi thuế quan… còn giữ lại được ngọại tệ trong nước, hạn chế dòng chảy ngọại tệ ra nước ngoài. Các công trình đầu tư quy mô lớn để “móc hầu bao” du khách như ở Singapore, Thái Lan, đảo Hải Nam, chúng tôi đã và đang làm để đến giai đoạn hoàn thiện dự án trình UBND TP.HCM. Chính các nhà đầu tư Mỹ là những người đã đầu tư vào Casino Marina Bay Sand và khu Universal Studio tại Singapore. Họ cũng đã xúc tiến việc nghiên cứu địa điểm và điều kiện để đầu tư khu Disneyland, khu giải trí casino, khu factory outlet tại TP.HCM. Tôi chắc chắn với quyết tâm thì trung tâm TP.HCM chúng ta có thể làm được như Singapore để phục vụ khách du lịch quốc tế” – vị này khẳng định.
Từ những phân tích trên, ông Hạnh Nguyễn đề xuất, bên cạnh việc mở chính sách về cấp/miễn visa, nâng cao năng lực hạ tầng vận chuyển, Việt Nam cần các chính sách để phát triển mô hình du lịch sức khỏe và phát triển các tổ hợp mua sắm, vui chơi, giải trí.
Đặc biệt, du lịch sức khỏe là một trong những loại hình du lịch có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất hiện nay. Theo báo cáo của Global Wellness Institute, quy mô du lịch sức khỏe năm 2020 là 436 tỉ USD và dự báo tăng lên tới 1.128 tỉ USD vào năm 2025. Đây được coi là một trong những thị trường mang lại doanh thu cao nhất trong các loại hình du lịch. Nếu Việt Nam ưu tiên phát triển thị trường này, đây có thể sẽ trở thành lĩnh vực mũi nhọn trong thời gian tới.
