Đường hầm khổng lồ đào xuyên qua ngọn núi được xây để dẫn nước lũ đe dọa cảng biển gần thành phố cổ đại Seleuceia Pieria, ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ.
Đường hầm Titus xuyên qua lòng núi. Video: Ancient Origins
Đường hầm Vespasianus Titus là kỳ quan kỹ thuật 2.000 năm tuổi. Theo UNESCO, đây là một trong những tàn tích hoành tráng nhất của thời kỳ La Mã do quy mô, tình trạng bảo tồn tốt cũng như đặc điểm kiến trúc và kỹ thuật.
Quá trình xây dựng đường hầm bắt đầu dưới thời kỳ trị vì của Vespasianus, cha của Titus, vào nửa sau thế kỷ 1. Dù công tác xây dựng tiếp diễn trong suốt thời gian tại vị của Titus (năm 79 – 81), công trình hoàn thành vào thời vua Antonius Pius ở thế kỷ 2. Các nhà nghiên cứu biết những mốc thời gian này nhờ một số chữ khắc trên đá trong đường hầm, theo Ancient Origins. Ở đoạn đầu đường hầm có thể tìm thấy tên của Vespasianus và Titus. Do đó, có thể đường hầm được xây dựng qua hai đời hoàng đế. Một dòng chữ khắc khác ở kênh nước cuối nguồn mang tên Antoninus Pius, hé lộ công trình hoàn thành dưới thời vị hoàng đế này.
Đường hầm Titus ngày nay nằm ở Samandag-Cevlik, Thổ Nhĩ Kỳ. Vào thời La Mã, Samandag-Cevlik có tên Seleucia Pieria (Seleucia cạnh biển). Thành phố cổ đại đó là một trong 4 thành phố trong tổ hợp Syrian tetrapolis, cùng với Antioch, Apamea và Laodicea ở Syria.
Seleucia Pieria từng là thành phố cảng La Mã quan trọng, tại đó hàng hóa từ phương Đông được chuyển tới Rome. Tuy nhiên, thành phố đối mặt vấn đề lớn là thường xuyên bị đe dọa bởi nước lũ đến từ những ngọn núi lân cận. Do nước lũ đem theo bùn lầy khi chảy xuống, cảng biển bị tắc nghẽn và không thể hoạt động. Dù các hoàng đế trước đã hạ lệnh xây dựng kênh đào, hệ thống không hiệu quả và nước lũ tiếp tục tràn tới.
Để giải quyết tận gốc vấn đề, Vespasianus quyết định xây đường hầm bằng cách đào xuyên qua lòng núi để dẫn nước lũ. Hệ thống chuyển hướng nước lũ này được xây dựa trên nguyên tắc chặn mặt trước của lòng sông bằng tấm che và chuyển nước qua mạng lưới kênh đào và đường hầm nhân tạo.
Đường hầm Titus được thiết kế bởi các kỹ sư trong quân đoàn La Mã và do binh lính, thủy thủ cùng tù nhân xây dựng. Sau khi hoàn thành, đường hầm Titus trải dài 1,4 km. Do toàn bộ đường hầm được đẽo xuyên qua lớp đá cứng, đây là một thành tựu kỹ thuật La Mã nổi bật, đặc biệt hoàn thành trong thời gian ngắn. Ngoài ra, kỳ quan nhân tạo này vẫn tồn tại tới tận ngày nay mà không bị hư hỏng nhiều. Đường hầm Titus là minh chứng cho sự sáng tạo của người La Mã trong việc giải quyết thách thức mà thành phố của họ phải đối mặt.
An Khang (Theo Ancient Origins)
