Cách đây 65 năm, trước yêu cầu của cuộc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ngày 21-3-1958, Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh ra Nghị định số 047, thành lập Bộ tư lệnh Phòng không và 2 Trung đoàn cần vụ đối không mang phiên hiệu 260 và 290. Ngày 1-3-1959 tại huyện Gia Lâm (Hà Nội), lễ công bố Quyết định thành lập Trung đoàn Ra đa 290 được tổ chức trang trọng.
Đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý vùng trời từ Thanh Hóa đến Đà Nẵng. Sông Mã trở thành giới tuyến chiến đấu và cũng từ đó Trung đoàn được mang tên là Đoàn sông Mã. Đúng 0 giờ, ngày 10-7-1960, tất cả các đài ra đa của đơn vị đã đồng loạt phát sóng chiến đấu.
Thượng tá Đặng Đình Liễu, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Phó trung đoàn trưởng về chính trị Trung đoàn Ra đa 290 nhớ lại: “Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung đoàn Ra đa 290 đã huy động hàng trăm các lực lượng, phương tiện, phát hiện mục tiêu, bảo đảm cho lực lượng phòng không miền Bắc và lực lượng phòng không Quân khu Bốn bắn rơi hàng trăm máy bay các loại của đế quốc Mỹ”.
Đặc biệt, Đại đội Ra đa 12, Trung đoàn Ra đa 290 là một trong những đơn vị đầu tiên phát hiện máy bay B52 và thông báo cho Trung đoàn 238 bắn rơi máy bay của không quân Mỹ. Trung đoàn vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo đảm ra đa trong đội hình Binh chủng hợp thành, vừa sử dụng súng máy phòng không và súng bộ binh đánh máy bay địch để bảo vệ khí tài, trực tiếp bắn rơi 8 máy bay địch.
Hầu hết các đường bay của địch từ Thái Lan qua Lào và từ Hạm đội 7 ở Biển Đông vào nước ta đều bị các đài ra đa của Trung đoàn Ra đa 290 phát hiện, báo động chuyển cấp chiến đấu kịp thời góp phần làm nên chiến thắng Khe Sanh, Đường 9 – Nam Lào, cánh đồng Chum-Xiêng Khoảng, đặc biệt là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước.
Với những chiến công đặc biệt xuất sắc, Trung đoàn Ra đa 290, Trạm Ra đa 12 và đồng chí Vũ Ngọc Diệu đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Theo Thượng tá Nguyễn Hải Hà, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Trung đoàn Ra đa 290, phát huy truyền thống anh hùng, nhiều năm trở lại đây, Đảng bộ Trung đoàn Ra đa 290 luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Trung đoàn đạt danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng”, “Đơn vị huấn luyện giỏi”, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”…
Kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống, thời gian qua, các cơ quan, đơn vị trong Trung đoàn đã tổ chức nhiều hoạt động thi đua sôi nổi, với những việc làm thiết thực, như: Xây dựng các công trình phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, làm mới hệ thống đèn chiếu sáng; xây dựng, củng cố hệ thống cảnh quan môi trường đơn vị…
Tin, ảnh: NGUYỄN HỒNG SÁNG
