Tại phiên chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao theo chương trình Phiên họp thứ 21 Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Bùi Mạnh Khoa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa) đặt vấn đề, việc thu hồi tài sản các vụ án về kinh tế, tham nhũng được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, ghi nhận.
Qua theo dõi, hiện nay một số vụ việc người phải thi hành án có nhiều tài sản và đã được kê biên để đảm bảo thi hành án, nhưng việc thu hồi sản vẫn chậm. Nguyên nhân được cho là vướng mắc trong xử lý tài sản chung, tài sản riêng, đây được coi là một điểm nghẽn. Đại biểu đề nghị Chánh án cho biết quan điểm, hướng xử lý của ngành về vấn đề này? Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị Bộ Tư pháp cho biết quan điểm, hướng xử lý về vấn đề trên?
Nêu ý kiến cử tri phản ánh số lượng án khó thi hành không nhiều, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ổn định xã hội, khiếu nại, tố cáo kéo dài. Do đó đề nghị Chánh án cho biết giải pháp căn cơ để giải quyết triệt để tình trạng trên?
Trả lời câu hỏi này, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, nhà của người phạm tội hình thành trong hôn nhân cũng là tài sản chung của vợ, con người phạm tội nên không thể thu hồi để phục vụ thi hành án.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị xem xét áp dụng cơ chế giải trình như nhiều nước đang áp dụng. Cụ thể, người phạm tội thuộc diện phải kê biên tài sản để thi hành án phải giải trình về tính hợp pháp về nguồn gốc của những ngôi nhà thuộc khối tài sản chung. Nếu không giải trình được thì sẽ kê biên để phục vụ việc thi hành án. Muốn áp dụng cơ chế như vậy thì phải quy định rõ trong luật.
Về án khó thi hành, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết có trường hợp bản án tuyên không rõ nên khó thi hành. Loại bản án tuyên không rõ đã được khắc phục từ nhiều năm qua nên tỷ lệ rất ít. Đến nay, mỗi năm chỉ còn khoảng hơn 200 vụ có bản án tuyên không rõ.
Với loại bản án tuyên không rõ dẫn tới không thi hành được, thì tòa án phải giải thích bản án cho rõ. Với loại bản án không rõ quá, sai thì phải kháng nghị để xử lý. Phần lớn bản án tuyên không rõ đã được giải thích, kháng nghị theo quy định.
Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu 2 ví dụ về 2 trường hợp khó thi hành không phải do bản án tuyên không rõ ràng. Trong vụ án TrustBank, bà Hứa Thị Phấn bị tuyên phải bồi thường hơn 16.000 tỷ đồng. Trong quá trình chấp hành án, bà Hứa Thị Phấn qua đời. Phần trách nhiệm bồi thường còn lại của bà Phấn hiện nay rất khó thi hành.
Trong vụ án Ocean Bank gây thiệt hại hơn 800 tỷ đồng, ông Đinh La Thăng bị tuyên phải bồi thường hơn 600 tỷ đồng, phần còn lại thuộc trách nhiệm bồi thường của những người khác. Đến nay, ông Đinh La Thăng đang chấp hành án phạt tù, phần trách nhiệm bồi thường của ông Đinh La Thăng biết là rất khó thực hiện nhưng vẫn phải tuyên án. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết vẫn đang nỗ lực tìm giải pháp để thu hồi tài sản trong những vụ án bản án tuyên rõ ràng nhưng rất khó thi hành như vậy.
Tham gia trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh, ngành tư pháp luôn coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, nhiệm vụ chính trị quan trọng. Thời gian qua, nhờ thực hiện tổng hợp nhiều giải pháp nên đã đạt được kết quả khá tích cực.
Trong 5 tháng trong kỳ báo cáo 2023, tính từ 1-10-2022, đến nay đã thu hồi được hơn 17.000 tỷ đồng, tăng số tuyệt đối lên tới gần 12.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022. Đó là kết quả rất đáng khích lệ.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng còn nhiều vấn đề đặt ra. Nguyên nhân khách quan là có những khó khăn đặt ra trong bản thân mỗi vụ án. Ví dụ, số lượng tài sản trong hầu hết các vụ án lớn nằm rải rác ở các địa phương khác nhau trên cả nước. Nguồn gốc, tính pháp lý của nhiều tài sản được kê biên rất phức tạp, mất nhiều thời gian để làm rõ. Có trường hợp phải xác minh là tài sản chung hay tài sản riêng, tài sản của người phạm tội thì ngay tình đến mức nào.
“Về giải pháp trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục bám sát và thực hiện tốt hơn nữa Chỉ thị số 04 cùa Ban Bí thư về tăng cường thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế; bám sát các ý kiến, kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, trong đó có cơ chế phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan điều phối…”, Bộ trưởng Lê Thành Long nói.
Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị các cơ quan dân cử, Quốc hội, các đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật tăng cường việc giám sát. “Chúng ta có nhiều mắt tập trung vào đây thì việc tẩu tán và giấu tài sản tham nhũng sẽ giảm đi”, Bộ trưởng Lê Thành Long nói.
CHIẾN THẮNG
