Có cốt cách của một nhà giáo, từng làm nhiều công việc khác nhau, trong đó có gần 20 năm giữ cương vị hiệu trưởng một trường tư thục do mình thành lập, và rồi ông Đào Quốc Vịnh đến với văn chương bằng trái tim trong trẻo dành cho trẻ thơ. Trong 5 năm, nhà thơ Đào Quốc Vịnh ra mắt bạn đọc 7 tập sách, trong đó có 2 tập thơ và 1 tiểu thuyết dành cho thiếu nhi.
Trên những chặng đường
Nhà thơ Đào Quốc Vịnh sinh năm 1955 tại Gia Lâm, Hà Nội. Tốt nghiệp đại học, ông trở thành giảng viên Trường đại học Kỹ thuật Công nghiệp Việt Bắc, nay là Trường đại học Kỹ thuật Công nghiệp thuộc Đại học Thái Nguyên. Ông có 5 năm giảng dạy tại ngôi trường này. Sau khi chuyển về Hà Nội để gần bố mẹ, ông mong muốn được giảng dạy ở trường đại học nhưng rồi cuộc sống đưa đẩy ông đến một cơ quan thuộc Bộ Nội Thương, nay là Bộ Công Thương.
Khi quan hệ giữa hai nước Việt – Trung bắt đầu ấm lên, giao thương tiểu ngạch với Trung Quốc phát triển, đồng thời nảy sinh những vướng mắc, tranh chấp; cơ quan cần có người am hiểu pháp luật và thông thạo tiếng Hoa để xử lý công việc. Vậy là, Đào Quốc Vịnh được cử đi học. Ông trở thành sinh viên lần thứ 2, học luật và học tiếng Hoa tại 2 trường đại học khác nhau.
Năm 2005, con trai ông Đào Quốc Vịnh – nay là nhà văn Đào Quốc Minh – không may bị tai nạn, thương tích rất nặng. Ông phải tạm nghỉ việc để chăm sóc con. Đi qua những ngày tháng âu lo và khó khăn, ông tự nhủ rằng mình phải thay đổi.
Được sự ủng hộ của gia đình, Đào Quốc Vịnh rời công việc quen thuộc, dấn bước vào một lĩnh vực mà ông rất quan tâm: Giáo dục. Trong không khí đổi mới, xã hội hóa giáo dục, ông Đào Quốc Vịnh thành lập Trường tiểu học dân lập Tô Hiến Thành (nay là Trường tiểu học Tô Hiến Thành, Hà Nội) và giữ cương vị hiệu trưởng trong 17 năm. Ông nhớ lại: “Điều hành một trường tiểu học dân lập là thử thách rất lớn vì tôi đã lớn tuổi, lại chưa từng giảng dạy các em học sinh nhỏ tuổi. Tôi dành rất nhiều thời gian để học cách giao lưu với trẻ em và đã thành công, bởi vì sau đó tôi nhận được sự thương yêu của các em”.
Đến với văn chương và miệt mài sáng tạo
Năm 2022, ông Đào Quốc Vịnh rời ghế hiệu trưởng Trường tiểu học Tô Hiến Thành, dành thời gian cho văn chương. Nhà giáo này đến với văn chương rất tình cờ, khi mà niềm say mê văn chương từ thời thơ ấu vẫn như một ngọn lửa âm ỉ cháy trong ông.
Nhà thơ Đào Quốc Vịnh kể: Tôi có một người bạn thời đại học, là đại tá quân đội. Chị ấy mắc bệnh hiểm nghèo, và trong những ngày tháng khó khăn nhất của đời mình, chị nhớ đến người bạn thời đại học. Chúng tôi cứ ngỡ anh ấy đã hy sinh trong chiến tranh biên giới. Tết Dương lịch năm 2018, chị về quê của anh ấy để tìm anh ấy. Và rồi sau đó, chị đã tìm được; khi đó anh ấy là giám đốc một sở ở Đắk Nông. Tôi rất xúc động trước tình yêu đơn phương của một phụ nữ – dù đã mất liên lạc suốt 40 năm kể từ ngày ra trường nhưng khi đứng trên ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết thì chị ấy nhớ đến người bạn ngày trước.
Tôi rất xúc động và viết bài thơ đầu tiên, nói thay tiếng lòng của chị ấy, rằng có thể anh không yêu em nhưng vào lúc này đây, lúc em đứng giữa sự sống và cái chết, em cần một lời nói dối của anh để nương tựa vào đó, vượt qua bạo bệnh. Tôi đã nói với anh bạn học cũ: “Cô ấy cần một lời nói của ông, dù đó là lời nói dối. Không được phũ phàng với cô ấy!”.
Và bắt đầu từ bài thơ đó, cảm xúc thi ca dào dạt đến với Đào Quốc Vịnh. Ông viết về quê hương, về những kỷ niệm không thể nào quên trong cuộc đời mình. Tập thơ đầu tay Cây ngọc bút vẫn nở hoa ra mắt bạn đọc vào năm 2018. Sau tập thơ đó, Đào Quốc Vịnh đến với văn học thiếu nhi.
Ông kể về cơ duyên này: “Tôi đi tìm những tập sách thiếu nhi để tặng các em học sinh ở trường tiểu học của mình nhưng không tìm thấy. Tôi bèn viết những bài thơ dành cho thiếu nhi. Những bài thơ đó được gom lại, in trong tập thơ Ước mơ của em, xuất bản năm 2019”.
Tập sách thứ ba của Đào Quốc Vịnh là tập Tình thơ, gồm 108 bài thơ lục bát, ra mắt vào năm 2020. Cũng trong năm đó, ông được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam. Năm sau, ông có tập thơ thiếu nhi Em yêu nhà mình. Năm 2022, Đào Quốc Vịnh in tập thơ Trăng thề.
Vào Hội Nhà văn Việt Nam bằng những lá phiếu của Hội đồng Thơ nhưng thời gian gần đây, nhà thơ Đào Quốc Vịnh lại có… truyện ngắn và tiểu thuyết. Tập truyện ngắn Hào quang của đất và tiểu thuyết Những đôi mắt khoảng trời cho thấy nỗ lực tìm tòi sáng tạo của Đào Quốc Vịnh. Ông chia sẻ: “Tôi viết Những đôi mắt khoảng trời dành cho thiếu nhi. Tiểu thuyết phản ánh một phần xã hội miền Bắc trong những năm chồng chất khó khăn, khi đất nước còn chiến tranh, hai miền còn chia cắt. Tuổi thơ của tôi được tái hiện trong tiểu thuyết này”.
Có một điều thú vị là nhà thơ Đào Quốc Vịnh đến với thi ca từ những cảm xúc mãnh liệt về tình yêu, nhưng nhiều tác phẩm của ông lại dành cho bạn đọc nhỏ tuổi. Ông thổ lộ: “Tôi đã trải qua rất nhiều cung bậc cảm xúc trong cuộc đời mình. Vợ chồng tôi cưới nhau, không nhà cửa, đành phải sống xa nhau, chờ đợi nhau. Mục tiêu của tôi lúc bấy giờ là kiếm sống, có tiền để nuôi vợ nuôi con. Nhưng rồi tôi cảm thấy niềm vui về vật chất không đủ làm cho tâm hồn mình đầy ắp. Sau khi trở thành hiệu trưởng trường tiểu học, mỗi buổi chiều, tôi được các em học sinh sà vào lòng, kể những câu chuyện về trường lớp, bạn bè, mách với tôi rằng hôm nay bạn nào đã mắng, đánh. Tình yêu thương học sinh đã cho tôi viết được 2 tập thơ và 1 tiểu thuyết dành cho thiếu nhi. Tôi chưa dám nói rằng về mặt nghệ thuật, tác phẩm của mình đạt đến mức độ nào, nhưng trước hết đó là tình yêu thương của tôi đối với trẻ con”.
YÊN LAN
