Những năm gần đây, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) quan tâm đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại vào sản xuất than hầm lò. Đây là “chìa khóa” giúp Tập đoàn tăng năng suất, sản lượng khai thác và tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, góp phần quan trọng phát triển bền vững.
Hiện nay, công nghệ khai thác than bằng lò chợ chống giữ giá khung và giá xích được áp dụng rộng rãi tại các đơn vị khai thác than hầm lò của TKV. Công suất trung bình của lò chợ áp dụng công nghệ này đạt 150.000 đến 180.000 tấn/năm. Sản lượng khai thác than từ các lò chợ chống giữ bằng giá khung, giá xích chiếm gần 50% tổng sản lượng than hầm lò của TKV. Thực tế, qua áp dụng công nghệ này đã mang lại hiệu quả “kép” không chỉ tạo đột phá về sản lượng, năng suất lao động mà còn tăng mức độ an toàn so với các công nghệ khai thác than sử dụng vì gỗ, vì thủy lực đơn trước đây.
Giai đoạn 2011-2012, Công ty Than Mạo Khê triển khai áp dụng thử nghiệm công nghệ giá khung thủy lực ZHF1.600/16/24 tại một số lò chợ. Đến nay, Công ty nhân rộng công nghệ giá khung thủy lực ZHF1.600/16/24 tới hầu hết lò chợ dài, ngang nghiêng thay thế lò chợ chống giữ bằng cột thủy lực đơn và lò chợ giá thủy lực di động XDY. Lò chợ vỉa 9BT mức -230m đến -150m là một trong 3 lò chợ xuống sâu nằm trong dự án khai thác hầm lò dưới mức -150m của Công ty Than Mạo Khê do Phân xưởng Khai thác 8 đảm nhận khai thác. Hiện nay, diện sản xuất tại lò chợ này đang áp dụng công nghệ khấu chống bằng giá khung thủy lực ZHF 1.600/16/24. Chiều dài lò chợ hướng dốc theo thiết kế 243m được khấu chống bởi 240 bộ giá. Với đặc thù vỉa dày trên 4m khi áp dụng công nghệ giá khung thủy lực ZHF1.600/16/24, ngoài việc khấu gương theo thiết kế kỹ thuật thì phần than sau giá khung được thu hồi tuyệt đối. Nhờ đó, sản lượng than của phân xưởng đạt 950 đến 1.000 tấn/ngày và giảm tỷ lệ tổn thất tài nguyên than.
Ông Nguyễn Duy Tùng, Quản đốc Phân xưởng Khai thác 8 (Công ty Than Mạo Khê) cho biết: Theo kế hoạch điều hành sản xuất năm 2023, đơn vị được giao sản xuất 220.000 tấn, đây là sản lượng khai thác than cao nhất của Công ty. Thực tế khi áp dụng công nghệ khấu chống bằng giá khung thủy lực ZHF 1.600/16/24 phù hợp với điều kiện địa chất của đơn vị, giúp ổn định sản lượng, tăng năng suất lao động. Riêng quý I/2023, đơn vị khai thác hơn 60.000 tấn than, đạt 27% kế hoạch năm. Bên cạnh hiệu quả về mặt năng suất, tiết kiệm tài nguyên, việc áp dụng công nghệ này vào sản xuất còn cải thiện điều kiện làm việc rõ rệt như giảm bụi và an toàn cho công nhân lao động.
Cùng với Công ty Than Mạo Khê, hiện nay các mỏ hầm lò đang đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong khai thác than, cải thiện điều kiện làm việc cho thợ lò, hạn chế tác động đến môi trường. Điển hình, TKV đẩy mạnh áp dụng công nghệ mới vào khai thác than như công nghệ áp dụng giàn siêu nhẹ tại Công ty Than Khe Chàm; áp dụng thử nghiệm hóa chất ngăn ngừa rỗng nóc, lở gương trong quá trình khai thác và đào lò tại Công ty Than Khe Chàm, Công ty Than Uông Bí.
Ngoài ra, toàn TKV hiện có 10 dây chuyền đồng bộ cơ giới hóa khai thác đang hoạt động. Trong đó, 6 lò chợ cơ giới hóa đồng bộ, khấu lớp trụ, hạ tầng thu hồi than nóc tại Công ty CP Than Hà Lầm, Công ty CP Than Vàng Danh, Công ty Than Khe Chàm, Công ty CP Than Núi Béo và Công ty CP Than Mông Dương; 3 lò chợ cơ giới hóa đồng bộ, khấu hết chiều dày vỉa tại Công ty Than Khe Chàm, Công ty Than Dương Huy và Công ty Than Quang Hanh và 1 tổ hợp 2ANSH khai thác vỉa dày trung bình, dốc đứng tại Công ty Than Uông Bí.
Theo lộ trình, TKV đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 sẽ ứng dụng rộng rãi cơ giới hóa đồng bộ và bán cơ giới hóa vào các công đoạn sản xuất chính trong khai thác, chế biến than, khoáng sản; sản lượng khai thác than cơ giới hóa đồng bộ chiếm từ 20-25% cơ cấu sản lượng khai thác than hầm lò của Tập đoàn. Để hiện thực hóa mục tiêu này, hằng năm, TKV đầu tư khoảng 45-50 tỷ đồng cho việc nghiên cứu, đầu tư phát triển tiềm lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Các đề tài nghiên cứu đều gắn liền với sản xuất, tập trung triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ nhằm đẩy mạnh công tác cơ giới hóa, hiện đại các mỏ than và khoáng sản, như: Cơ giới hóa khai thác các vỉa dày, dốc đến 350 độ bằng giàn chống tự hành chế tạo tại Việt Nam; nghiên cứu các giải pháp công nghệ và thiết kế khai thác hỗn hợp hầm lò và lộ thiên; nâng cao mức độ cơ giới hóa và hiện đại hóa khai thác than hầm lò; các giải pháp nhằm đáp ứng sản lượng, nâng cao hiệu quả và mức độ an toàn các mỏ than hầm lò, lộ thiên công suất lớn…
Những dự án và đề tài ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất than hầm lò trở thành “đòn bẩy” giúp các đơn vị TKV thực hiện mục tiêu tăng năng suất lao động, đảm bảo an toàn và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Thực tế, việc đầu tư đồng bộ thiết bị trong khai thác than của TKV đã góp phần giảm tỷ lệ tổn thất tài nguyên trong khai thác hầm lò xuống còn dưới 20% (giảm 1 đến 3% so với giai đoạn 2015-2020). Nhờ đó, năng suất lao động tính theo giá trị tăng bình quân đạt hơn 12%/năm.
