Chúng đang ‘tiến hóa’ để trở thành động vật ăn thịt?

Khi nhắc đến sóc, hình ảnh hiện lên trong tâm trí chúng ta thường là những sinh vật nhỏ bé đáng yêu, chuyền cành, tích trữ hạt dẻ cho mùa đông. Nhưng sự thật là, loài sóc không chỉ giới hạn ở vai trò của một kẻ ăn hạt vô hại. Một nghiên cứu mới đây đã tiết lộ một khía cạnh ít ai ngờ tới: sóc đất California – loài sóc nổi tiếng với tính cách hiền lành – lại có thể trở thành những thợ săn máu lạnh, sẵn sàng săn lùng và ăn thịt các loài gặm nhấm khác, đặc biệt là chuột đồng.

Nghiên cứu mở ra một góc nhìn mới

Được công bố trên Tạp chí Journal of Ethology, nghiên cứu này là bằng chứng đầu tiên ghi nhận hành vi săn mồi phổ biến ở sóc đất California. Nhóm nghiên cứu đã dành hơn 12 năm theo dõi hành vi của loài sóc tại Công viên Khu vực Briones, thuộc Hạt Contra Costa, California, Mỹ. Trong mùa hè năm nay, các nhà khoa học ghi nhận 74 tương tác giữa sóc đất và chuột đồng, với 42% trong số đó liên quan đến hành vi săn mồi chủ động.

Quan sát cho thấy sóc đất thường phục kích con mồi từ các bụi rậm hoặc rượt đuổi trên bãi đất trống. Khi tấn công, chúng nhắm thẳng vào cổ con mồi, dùng hàm răng sắc nhọn cắn mạnh để kết liễu, sau đó lắc mạnh xác chuột đồng trước khi mang đi nơi khác để ăn. Đây là một chiến lược săn mồi hiệu quả, với tỷ lệ thành công lên tới 55% trong 31 nỗ lực săn mồi được ghi nhận.

Tiến sĩ Jennifer E. Smith, nhà sinh học tại Đại học Wisconsin-Eau Claire và là đồng tác giả nghiên cứu, chia sẻ: “Đây là minh chứng cho thấy chúng ta vẫn còn nhiều điều chưa biết về những loài vật tưởng chừng quen thuộc. Quan sát trực tiếp lịch sử tự nhiên là cách tốt nhất để khám phá những bí mật này”.

Một yếu tố thúc đẩy hành vi săn mồi ở sóc đất California có thể là sự gia tăng bất thường số lượng chuột đồng tại khu vực nghiên cứu vào đầu tháng 7. Ứng dụng theo dõi sinh thái iNaturalist đã ghi nhận hiện tượng bùng nổ dân số chuột đồng, tạo ra một nguồn thức ăn phong phú và dễ tiếp cận cho sóc.

Sonja Wild, đồng tác giả nghiên cứu và nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học California, Davis, cho biết: “Ban đầu, tôi không thể tin vào mắt mình khi chứng kiến hành vi này. Nhưng khi bắt đầu tìm kiếm kỹ hơn, chúng tôi nhận thấy hiện tượng này diễn ra thường xuyên hơn chúng tôi tưởng.”

Điều này đặt ra câu hỏi: liệu hành vi săn mồi của sóc có xuất phát từ nhu cầu sinh tồn hay đơn giản chỉ là phản ứng trước một nguồn tài nguyên phong phú?

Từ tích trữ hạt đến săn mồi tích cực

Hành vi săn mồi của sóc đất California không phải là điều hoàn toàn mới mẻ. Các nghiên cứu trước đây đã ghi nhận một số loài sóc có thể ăn thịt một cách cơ hội, chẳng hạn như khi tìm thấy trứng chim bị bỏ rơi hoặc xác động vật nhỏ. Tuy nhiên, nghiên cứu lần này là lần đầu tiên ghi nhận hành vi săn mồi tích cực và có chiến lược rõ ràng ở loài sóc.

Khi không săn mồi, sóc đất thường được biết đến là những sinh vật tích trữ hạt và quả cho mùa đông. Nhưng điều gì khiến chúng chuyển từ chế độ ăn chay sang ăn thịt?

Theo các nhà khoa học, biến đổi khí hậu, mất môi trường sống và sự can thiệp của con người vào thiên nhiên có thể đã thúc đẩy sự thay đổi này. Bằng cách mở rộng thực đơn của mình, sóc đất không chỉ tăng cơ hội sống sót mà còn chứng minh khả năng thích nghi đáng kinh ngạc trong một môi trường ngày càng khắc nghiệt.

Hành vi này ảnh hưởng đến hệ sinh thái ra sao?

Hành vi săn mồi của sóc đất California không chỉ dừng lại ở việc thay đổi chế độ ăn mà còn có thể gây ra những tác động lớn đối với hệ sinh thái nơi chúng sinh sống. Chuột đồng vốn là một phần quan trọng trong chuỗi thức ăn, là nguồn dinh dưỡng cho nhiều loài động vật săn mồi khác như rắn, cú và chồn. Nếu số lượng chuột đồng giảm mạnh do sóc săn bắt, điều này có thể làm mất cân bằng sinh thái trong khu vực.

Ngược lại, hành vi săn mồi của sóc cũng có thể giúp kiểm soát quần thể chuột đồng, đặc biệt trong những thời điểm chúng phát triển quá nhanh, gây hại cho hệ sinh thái hoặc mùa màng.

Tuy nhiên, nhiều câu hỏi vẫn chưa được giải đáp. Hành vi này có phải là đặc trưng riêng của sóc đất California hay cũng xuất hiện ở các loài sóc khác trên thế giới? Liệu hành vi này có được truyền lại qua các thế hệ hay là kết quả của những áp lực môi trường hiện tại?

Trong thế giới tự nhiên, những loài vật có khả năng thích nghi thường là những loài sống sót lâu dài. Gấu trúc, sói đồng cỏ và linh cẩu đốm đều đã được biết đến với khả năng thay đổi chiến lược săn mồi để thích nghi với những thay đổi do con người gây ra.

Sóc đất California, với sự chuyển đổi từ kẻ ăn hạt sang thợ săn, là một ví dụ điển hình cho thấy khả năng linh hoạt của động vật hoang dã. “Thật tuyệt vời khi nhận ra rằng, ngay cả những loài vật tưởng chừng như quen thuộc nhất cũng có thể làm chúng ta bất ngờ”, tiến sĩ Smith nói.

Tiềm năng nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu về hành vi săn mồi của sóc đất California mới chỉ bắt đầu. Nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ tiếp tục theo dõi để trả lời các câu hỏi về sự lan truyền hành vi này trong quần thể, cũng như tác động của nó đến hệ sinh thái rộng lớn hơn.

Đồng tác giả Sonja Wild nhấn mạnh: “Mỗi quan sát mới đều mang lại cơ hội để hiểu rõ hơn về thế giới tự nhiên xung quanh chúng ta. Và đôi khi, chính những điều nhỏ bé như hành vi của sóc lại có thể mở ra những góc nhìn lớn lao về cách động vật hoang dã sinh tồn”.

Nghiên cứu về sóc đất California đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận loài động vật này. Từ hình ảnh dễ thương, vô hại, chúng đã được tiết lộ là những sinh vật có chiến lược săn mồi và khả năng thích nghi đáng kinh ngạc. Điều này không chỉ nhắc nhở chúng ta về sự phức tạp của tự nhiên mà còn khẳng định rằng vẫn còn rất nhiều bí mật đang chờ được khám phá trong thế giới động vật.

Như tiến sĩ Smith kết luận: “Thiên nhiên luôn làm chúng ta ngạc nhiên, và điều đó khiến công việc của chúng tôi trở nên thú vị hơn mỗi ngày”.