Còn tỷ lệ lớn bệnh nhân lao trong cộng đồng chưa được phát hiện, điều trị

Theo ước tính, chỉ khoảng 57% số bệnh nhân lao được phát hiện và đưa vào điều trị mỗi năm, điều này đồng nghĩa với việc còn hơn 40% bệnh nhân lao trong cộng đồng chưa được phát hiện hoặc điều trị. Điều này đang đe dọa tới mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030 của Việt Nam.

Chia sẻ tại hội nghị về công tác phòng chống lao vừa được tổ chức tại Hà Nội, TS.BS Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, đã cảnh báo về tình trạng dịch bệnh lao hiện nay.

Theo TS.Lượng, lao là bệnh lây truyền qua không khí, làm tăng độ khó trong việc kiểm soát dịch bệnh này. Mặc dù Việt Nam đã có những tiến bộ trong công tác phát hiện và điều trị lao, nhưng số bệnh nhân lao được phát hiện mỗi năm vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

“Chúng ta chỉ mới phát hiện và điều trị khoảng 57% số bệnh nhân lao ước tính. Điều này cho thấy chúng ta còn một chặng đường dài phía trước để kiểm soát và chấm dứt bệnh lao”, TS.BS Lượng chia sẻ.

Cũng theo Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, nếu toàn bộ hệ thống y tế cơ sở vào cuộc mạnh mẽ hơn trong việc sàng lọc và phát hiện sớm bệnh lao, đặc biệt là các ca không triệu chứng, thì bệnh lao có thể được kiểm soát như các quốc gia phát triển.

TS.BS Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Trưởng ban điều hành Chương trình Chống lao Quốc gia phát biểu tại hội nghị.

Theo báo cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam hiện đứng thứ 12 trong số 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất và đứng thứ 10 trong số các nước có tỷ lệ bệnh lao kháng thuốc cao nhất trên thế giới.

Mỗi năm, nước ta ghi nhận thêm khoảng 182.000 ca mắc lao mới và khoảng 13.000 ca tử vong vì lao, con số này thậm chí cao hơn số người tử vong do tai nạn giao thông. Đặc biệt, tình hình lao kháng thuốc đang là vấn đề nghiêm trọng, với khoảng 9.200 ca lao kháng đa thuốc mỗi năm, chiếm 4,5% trong nhóm bệnh nhân lao mới.

Lao cũng đang có sự phân bố không đều giữa các vùng miền. Các tỉnh phía Nam, đặc biệt là khu vực Tây Nam Bộ như An Giang và Cần Thơ, đang phải đối mặt với tỷ lệ mắc lao rất cao, lên đến khoảng 400-500/100.000 dân trong một số khu vực. Điều này đòi hỏi sự can thiệp kịp thời và mạnh mẽ hơn từ hệ thống y tế.

Một trong những giải pháp quan trọng được các chuyên gia đưa ra là tăng cường sàng lọc bệnh lao trong cộng đồng, đặc biệt là các khu vực có tỷ lệ mắc cao.

“Bằng cách mở rộng các chương trình sàng lọc tại cơ sở y tế, chúng ta có thể phát hiện được các trường hợp mắc lao sớm, giảm thiểu nguy cơ lây lan và giúp bệnh nhân nhận được điều trị kịp thời”, ThS.BS Mai Thu Hiền, Giám đốc Dự án Hỗ trợ Chấm dứt Bệnh Lao, FHI 360 chia sẻ.

Bên cạnh đó, các sáng kiến mới như hỗ trợ các cơ sở y tế chuyển giao công tác khám chữa bệnh lao qua bảo hiểm y tế, và tăng cường vai trò của các nguồn lực địa phương trong công tác phòng chống lao, đang góp phần cải thiện việc phát hiện và điều trị bệnh lao. Dự án USAID Hỗ trợ Chấm dứt Bệnh lao cũng đã triển khai thành công nhiều hoạt động tại 11 tỉnh, giúp tăng cường năng lực hệ thống y tế địa phương.

Tại Hội nghị, ba hướng dẫn kỹ thuật quan trọng trong công tác phòng chống lao đã được ra mắt, bao gồm hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao, triển khai hoạt động phát hiện chủ động bệnh lao tại cộng đồng, và chẩn đoán bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính.

Các phác đồ điều trị mới, ngắn ngày và hiệu quả hơn, đặc biệt trong điều trị lao kháng thuốc, cũng được cập nhật, giúp nâng cao chất lượng công tác điều trị.

Theo các chuyên gia y tế, một trong những công cụ quan trọng trong việc phát hiện bệnh lao và lao đa kháng là xét nghiệm Xpert MTB/RIF.

Kể từ khi Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo sử dụng xét nghiệm này vào năm 2010, Việt Nam đã triển khai rộng rãi công nghệ này tại hơn 180 điểm trên toàn quốc. Năm 2023, số lượng xét nghiệm đã tăng lên 452.279 ca, giúp phát hiện và điều trị kịp thời cho bệnh nhân.

TS.Đinh Văn Lượng cho biết, với sự hỗ trợ của CDC-US Việt Nam, Chương trình Chống lao Quốc gia đang tiếp tục mở rộng việc triển khai các xét nghiệm phân tử nhanh như Xpert MTB/XDR và Truenat MTB/RIF, nhằm tăng cường khả năng phát hiện bệnh lao và lao kháng thuốc.

Việt Nam đặt mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, giảm tỷ lệ mắc lao xuống 90%, giảm tỷ lệ tử vong do lao xuống 95% và giảm các chi phí thảm họa đối với bệnh nhân lao xuống mức bằng không.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự nỗ lực không ngừng từ cộng đồng, các cơ quan y tế và chính phủ trong việc phát hiện và điều trị bệnh lao sớm, đồng thời đảm bảo chất lượng xét nghiệm và điều trị bệnh.