Với những bản đúc nổi trên Cửu đỉnh được UNESCO vinh danh, đến nay Thừa Thiên – Huế là tỉnh thành duy nhất của Việt Nam sở hữu 8 di sản thế giới, gồm 6 di sản của riêng Huế và 2 di sản chung với các địa phương khác.
Những bản đúc nổi trên 9 đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế (Cửu đỉnh) được vinh danh là Di sản tư liệu thế giới ngày 8/5/2024, là niềm tự hào của Việt Nam nói chung và của tỉnh Thừa Thiên – Huế nói riêng, góp phần gia tăng thương hiệu di sản Huế – một điểm đến 8 di sản.
Những bản đúc nổi trên 9 đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế là dương bản duy nhất, hiện đặt trước sân Thế tổ miếu, gồm 162 hình ảnh và chữ Hán được vua Minh Mạng cho đúc tại Huế năm 1835, hoàn thành năm 1837 nhằm biểu thị sự trường tồn của triều đại, sự giàu đẹp và thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của đất nước Việt Nam.
Những họa tiết trên Cửu đỉnh chạm khắc nhiều chủ đề khác nhau, là nguồn tư liệu độc đáo, quý hiếm được giới nghiên cứu Việt Nam và nước ngoài rất quan tâm bởi các giá trị nội dung về lịch sử, văn hóa – giáo dục, địa lý, phong thủy, y dược, nghệ thuật thư pháp.
Trước đó, Quần thể di tích Cố đô Huế được ghi vào danh mục Di sản Văn hóa thế giới của UNESCO năm 1993 – đây là di sản thế giới đầu tiên của Việt Nam được vinh danh.
Quần thể di tích Cố đô Huế nằm dọc 2 bên bờ sông Hương và một vài vùng phụ cận thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế. Quần thể di tích cố đô Huế từng là một phần của Kinh đô Huế – Kinh đô cuối cùng của Việt Nam từ năm 1802-1945.
Quần thể di tích Cố đô Huế gồm toàn bộ những di tích lịch sử – văn hóa do triều Nguyễn chủ trương xây dựng trong khoảng từ đầu thế kỷ XIX đến nửa đầu thế kỷ XX trên địa bàn Kinh đô Huế xưa với diện tích hơn 500ha và được giới hạn bởi ba vòng thành theo thứ tự ngoài lớn, trong nhỏ: Kinh thành, Hoàng thành và Tử Cấm thành.
Ngoài ra, còn có hệ thống lăng tẩm của các vị vua nhà Nguyễn, các công trình kiến trúc độc đáo khác dưới triều Nguyễn như Hổ quyền, Văn thánh, Quốc Tử Giám, Đàn Nam Giao…
Thơ văn trên Kiến trúc cung đình Huế, được ghi danh Di sản tư liệu thế giới khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm 2016. Theo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, thơ văn trên kiến trúc cung đình phong phú đa dạng về nội dung, thể hiện trên nhiều chất liệu khác nhau như gỗ, đá, đồng, pháp lam, khảm sành sứ, sơn son thếp vàng… Đây được xem như những “bảo tàng” sống động, riêng có về văn chương thời Nguyễn (1802-1945).
Các công trình kiến trúc cung điện, lăng tẩm phần lớn sử dụng văn thơ trang trí trên liên ba, đố bản, cổ diềm ở nội và ngoại thất. Cách thức trang trí “nhất thi nhất họa” hoặc “nhất tự nhất họa” gần như trở thành phong cách riêng trong trang trí kiến trúc cung đình thời Nguyễn. Di sản tư liệu này là sự kết tinh nhiều yếu tố như mỹ thuật, kỹ thuật trang trí, nghệ thuật thư pháp và kỹ xảo nghề truyền thống.
Mộc bản triều Nguyễn được công nhận Di sản tư liệu thế giới năm 2009. Mộc bản là một loại hình tài liệu đặc biệt được tạo ra trong quá trình hoạt động của Quốc Sử Quán triều Nguyễn. Đây là những văn bản chữ Hán – Nôm được khắc ngược trên gỗ để in ra các loại sách, nhân bản các tài liệu của triều Nguyễn.
Tài liệu Mộc bản là những bộ biên niên sử được biên soạn và khắc in rất công phu, nội dung phản ánh các lĩnh vực lịch sử, địa lý, chính trị – xã hội, quân sự, pháp chế, văn hóa, giáo dục, tư tưởng, triết học, văn thơ, ngôn ngữ – văn tự…
Châu bản triều Nguyễn được công nhận Di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm 2014, năm 2017 tiếp tục được công nhận Di sản tư liệu thế giới. Châu bản triều Nguyễn là khối tài liệu hành chính duy nhất của triều Nguyễn còn lưu giữ được ở Việt Nam; trong đó có những tư liệu đặc biệt quan trong góp phần khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Châu bản triều Nguyễn không những phản ánh các quan điểm, chính sách đối nội, đối ngoại của triều đình nhà Nguyễn (1802-1945) trên mọi lĩnh vực của xã hội đương thời, còn góp phần phản ánh lịch sử khu vực và thế giới; mang những giá trị đặc sắc về hình thức ngự phê độc đáo, chữ viết đa dạng, hệ thống ấn triện phong phú, chất liệu giấy đặc trưng truyền thống…
Nhã nhạc (triều Nguyễn) – Âm nhạc cung đình Việt Nam được vinh danh là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại năm 2003. Ở Việt Nam, Nhã nhạc bắt đầu xuất hiện vào thế kỷ XV, nhưng đến thời nhà Nguyễn mới phát triển rực rỡ và đạt đến trình độ uyên bác. Loại hình âm nhạc này trở thành một biểu tượng cho vương quyền về sự trường tồn, hưng thịnh của triều đại.
Nhã nhạc được trình diễn trong cung đình Việt Nam vào các cuộc tế, lễ gắn với các lễ kỷ niệm và những ngày lễ tôn giáo cũng như các sự kiện đặc biệt như lễ đăng quang, lễ tang hoặc những dịp đón tiếp chính thức. Các quy định về quy mô dàn nhạc, cách thức diễn xướng, nội dung bài bản… của nhã nhạc đều rất chặt chẽ.
Ngoài ra, Thừa Thiên – Huế có 2 di sản được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại chung với các địa phương khác, gồm: Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ được công nhận năm 2016 và Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ được công nhận năm 2017.
Nguồn: https://www.baogiaothong.vn/kham-pha-8-di-san-the-gioi-tren-vung-dat-co-do-hue-192241029063557628.htm
