Nguồn cảm hứng vượt thời gian
Làm rể Bình Định, vùng đất từng là kinh đô của Vương quốc Champa, TS Pornsawan Nonthapha có cơ hội tiếp xúc để rồi đắm đuối với gốm Chăm. Trong hành trình nghệ thuật của mình, ông đã tái hiện và làm sống lại giá trị của văn hóa Champa thông qua gốm cổ, kết hợp cùng tinh thần nghệ thuật đương đại Thái Lan. Những tác phẩm của ông không chỉ là sự hồi sinh di sản mà còn là sự kết nối văn hóa giữa hai nền văn minh Đông Nam Á.
Bộ tác phẩm “Đất – Nước – Lửa – Gió” của TS Pornsawan trưng bày tại triển lãm mùa hè năm 2024 ở Thái Lan
Gốm cổ Gò Sành là minh chứng sống động cho sự khéo léo và sự giao thoa văn hóa Đông Nam Á trong lịch sử. Qua nghiên cứu của mình, TS Pornsawan phát hiện những điểm tương đồng thú vị giữa gốm Gò Sành và men Celadon của Thái Lan thời kỳ Sukhothai, từ chất liệu đến kỹ thuật chế tác. Đây không chỉ là bằng chứng về sự giao lưu văn hóa mạnh mẽ mà còn là nguồn cảm hứng để ông tạo nên những tác phẩm mang hơi thở của cả hai nền văn hóa.
Trong sáng tạo của ông, gốm Gò Sành được kết hợp với gốm Bàu Trúc – một di sản độc đáo của người Chăm tại Ninh Thuận. Gốm Gò Sành với chất đất cao lanh mịn màng và sắc men ngọc bích, khi hòa quyện với nét nguyên sơ và kỹ thuật nung lộ thiên của gốm Bàu Trúc, đã tạo nên một ngôn ngữ nghệ thuật mới mẻ. Ông không chỉ tái hiện di sản mà còn biến nó thành một hình thái sáng tạo hiện đại, vừa giữ được hồn cốt truyền thống, vừa mang đậm dấu ấn cá nhân.
Bộ tác phẩm “Đất – Nước – Lửa – Gió” là minh chứng rõ nét cho triết lý sáng tạo của TS Pornsawan. 4 yếu tố tự nhiên này không chỉ là nguyên liệu mà còn là biểu tượng tinh thần trong cuộc sống và nghệ thuật. Đất là cội nguồn, nơi bắt đầu mọi sự sống. Nước là dòng chảy lịch sử, mang theo những câu chuyện của thời gian. Lửa là sự chuyển hóa, thể hiện sức mạnh của sự sáng tạo. Gió là tự do, là sức sống lan tỏa vượt qua mọi biên giới.
TS Pornsawan Nonthapha (phải) tại một triển lãm nghệ thuật ở Thái Lan
Bộ tác phẩm được trưng bày tại triển lãm mùa hè năm 2024 ở Thái Lan và nhận giải thưởng “Nghệ sĩ có những tác phẩm kết nối văn hóa xuất sắc” do công chúa Maha Chakri Sirindhorn sáng lập. Các hoa văn và hình khối trong tác phẩm gợi nhắc đến gốm cổ Champa nhưng được thể hiện qua lăng kính đương đại, kết hợp tinh tế giữa hai nền văn hóa. Đây là sự hồi sinh di sản Champa trong hình thái toàn cầu, nơi truyền thống gặp gỡ hiện đại.
Ngọn lửa di sản trong nghệ thuật đương đại
Hành trình nghệ thuật của TS Pornsawan không chỉ dừng lại ở biên giới hai quốc gia mà còn lan tỏa trên trường quốc tế. Từ những triển lãm nghệ thuật lớn tại Thái Lan đến các sự kiện quốc tế như hội nghị chuyên đề nghệ thuật tại Ấn Độ và dự án nghệ thuật ở Mỹ, ông đã khẳng định vai trò của mình như một gương mặt tiêu biểu của nghệ thuật Đông Nam Á.
Những giải thưởng danh giá, như giải nhất tại Triển lãm nghệ thuật gốm sứ toàn quốc (Thái Lan) năm 2016, không chỉ chứng minh tài năng của ông mà còn cho thấy sự công nhận đối với cách ông biến di sản thành ngôn ngữ nghệ thuật toàn cầu. Qua các tác phẩm của mình, ông không chỉ làm sống lại di sản Champa mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ nghệ sĩ trẻ, mở ra một hướng đi mới cho nghệ thuật Đông Nam Á trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Hoa văn và hình khối trong các tác phẩm của TS Pornsawan gợi nhắc đến gốm cổ Champa
Đối với TS Pornsawan, nghệ thuật không chỉ là sự sáng tạo mà còn là cách ông nhìn nhận và cân bằng cuộc sống. Ông từng chia sẻ: “Tôi không chỉ làm việc với đất, mà tôi sống cùng đất. Mỗi tác phẩm là một phần của hành trình kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai”.
Từng viên đất, từng làn men gốm mà ông chạm tay đều chứa đựng hơi thở của ký ức, sự sống động của hiện tại và khát vọng về tương lai. Ông coi di sản không phải là vật thể tĩnh lặng, mà là một thực thể sống động, cần được tái sinh và thích nghi với thời đại. Những tác phẩm của ông gửi gắm thông điệp rằng chúng ta đến từ đất, sẽ trở về với đất, và giữa hai điểm ấy là một hành trình sống đầy ý nghĩa. Nghệ thuật của ông là sự hòa quyện giữa con người và tự nhiên, giữa truyền thống và đổi mới, giữa quá khứ và khát vọng sáng tạo.
Ngọn lửa mà TS Pornsawan thắp lên từ di sản Champa không bùng cháy dữ dội, mà âm ỉ, bền bỉ và lan tỏa. Từ những lò nung Gò Sành đến những triển lãm quốc tế, ông đã tạo nên một hành trình nghệ thuật nơi di sản không chỉ được hồi sinh mà còn sống mãi trong sự sáng tạo đương đại.
Cụm tác phẩm điêu khắc của TS Pornsawan Nonthapha trong bộ tác phẩm “Đất – Nước – Lửa – Gió”
Di sản Champa, qua bàn tay ông, không còn chỉ là ký ức của một nền văn minh đã qua, mà đã trở thành một phần của hiện tại, một phần của sự kết nối văn hóa toàn cầu. Qua những tác phẩm của mình, TS Pornsawan không chỉ kể câu chuyện của Champa mà còn viết nên một chương mới cho nghệ thuật Đông Nam Á, một chương của sự hồi sinh, sự sáng tạo và sự trường tồn.
TS Pornsawan Nonthapha là giảng viên nghệ thuật tại Trường ĐH Rajabhat Mahasarakham (Thái Lan) và là nghệ sĩ nổi tiếng với các tác phẩm gốm mang đậm dấu ấn văn hóa Champa và Thái Lan. Trở thành con rể Bình Định từ năm 2016, ông xem nơi đây là quê hương thứ hai, nơi truyền cảm hứng cho hành trình sáng tạo nghệ thuật của mình.
Ông đã giành được nhiều giải thưởng danh giá tại Thái Lan như giải nhất Triển lãm nghệ thuật gốm sứ toàn quốc (2016) và được vinh danh “Nghệ sĩ có những tác phẩm kết nối văn hóa xuất sắc” do công chúa Maha Chakri Sirindhorn trao tặng.
TS Pornsawan tham gia nhiều sự kiện nghệ thuật quốc tế, góp phần quảng bá di sản Champa ra thế giới.
Nguồn: https://thanhnien.vn/chang-re-thai-lan-lam-song-lai-gia-tri-van-hoa-champa-185250104093222085.htm
