Chuyên gia UNESCO khảo sát thực địa tại Vịnh Hạ Long nhằm tăng cường các biện pháp bảo vệ di sản

Theo đó, ngày 20/12/2024, hãng Reuters đưa tin UNESCO sẽ triển khai một nhóm chuyên gia sang khảo sát thực địa tại Vịnh Hạ Long nhằm tăng cường hơn nữa các biện pháp bảo vệ với địa điểm này. Đây là một trong những nội dung đã được Đoàn Việt Nam tham gia Kỳ họp 46 Ủy ban Di sản Thế giới từ ngày 21 – 31/7/2024 trao đổi, thống nhất với Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN), Hội đồng quốc tế về Di tích và Di chỉ (ICOMOS).

Kỳ họp của Ủy ban Di sản Thế giới hằng năm và tại Kỳ họp lần thứ 46 tập trung thảo luận một số nội dung chính như: Đánh giá định kỳ tình hình bảo vệ các Di sản Thế giới – là một phần của quy trình giám sát (trong đó có Vịnh Hạ Long), được đánh giá dựa trên báo cáo tình trạng bảo tồn của các Di sản thế giới do các Quốc gia thành viên gửi tới UNESCO trước mỗi Kỳ họp thường niên của Ủy ban Di sản Thế giới; Xem xét hồ sơ đề cử Di sản Thế giới mới; Chiến lược toàn cầu về Danh sách di sản thế giới; Đánh giá Báo cáo định kỳ và một số nội dung khác về Chiến lược xây dựng nguồn nhân lực di sản thế giới, về danh mục dự kiến lập hồ sơ di sản thế giới, điều chỉnh khoanh vùng bảo vệ di sản thế giới của một số quốc gia, danh mục di sản thế giới bị đe dọa, tài chính và công tác chuẩn bị cho Kỳ họp tiếp theo.

Về nội dung cụ thể, tại Kỳ họp lần thứ 46 năm 2024, Ủy ban Di sản Thế giới đã kiểm tra các báo cáo về tình trạng bảo tồn của 123 Di sản Thế giới, trong đó có 56 Di sản Thế giới thuộc Danh sách Di sản Thế giới bị đe dọa (Việt Nam chưa từng có di sản thế giới nào bị đưa vào Danh sách này tính đến thời điểm hiện tại).

Về hồ sơ đề cử di sản thế giới mới: Kỳ họp lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới đã công nhận 24 Di sản thế giới mới, theo đó, đến nay trên toàn thế giới có 1.223 Di sản thế giới (trong đó có 952 Di sản văn hóa thế giới, 231 Di sản thiên nhiên thế giới, 40 Di sản thế giới hỗn hợp).

Đồng thời, Ủy ban Di sản Thế giới đã quyết định thông qua việc đưa 01 di sản Vườn quốc gia Niokolo-Koba (Senegal) ra khỏi Danh sách Di sản thế giới bị đe dọa và bổ sung việc đưa 01 di sản Tu viện Saint Hilarion/Tell Umm Amer (Palestine) vào Danh sách Di sản thế giới bị đe dọa, do những mối đe dọa đối với di sản này từ cuộc xung đột đang diễn ra ở Dải Gaza. Như vậy, đến thời điểm hiện tại, vẫn có 56 Di sản thế giới đang nằm trong Danh sách Di sản Thế giới bị đe dọa.

Về Vịnh Hạ Long, từ Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản Thế giới năm 2023 đã đưa ra các khuyến nghị về công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản này, qua theo dõi về các hoạt động bảo tồn di sản và báo cáo của Việt Nam, Kỳ họp lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới đã đưa ra 08 khuyến nghị về việc bảo tồn Di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, cụ thể: 04 khuyến nghị đầu tiên, UNESCO khẳng định đã xem xét và thông qua báo cáo của Việt Nam về Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, bao gồm cả việc báo cáo về tình trạng bảo tồn và xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa tỉnh Quảng Ninh và Thành phố Hải Phòng để đảm bảo quản lý tổng hợp di sản.

Khuyến nghị thứ 5, UNESCO lưu ý về kiểm soát thực hiện các dự án ở khu vực bảo vệ di sản cần đánh giá tác động di sản theo hướng dẫn của Công ước 1972 của UNESCO… Cụ thể, các dự án xây dựng phải đánh giá về sự phù hợp của dự án tác động tới giá trị nổi bật toàn cầu của di sản theo hướng dẫn đánh giá tác động di sản thế giới của UNESCO.

Khuyến nghị thứ 6, UNESCO ghi nhận và đánh giá cao tỉnh Quảng Ninh trong việc thực hiện các biện pháp đồng bộ để giải quyết vấn đề rác thải và ô nhiễm môi trường nhằm duy trì chất lượng không khí và nước trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên vẫn cần lưu ý để kiểm soát tình trạng ô nhiễm nước.

Khuyến nghị thứ 7, UNESCO yêu cầu nộp cho Trung tâm Di sản thế giới bản đồ phân vùng chi tiết khu Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, sau khi Di sản thế giới Vịnh Hạ Long được mở rộng thêm Quần đảo Cát Bà.

Khuyến nghị thứ 8 là mời đoàn giám sát phản hồi của UNESCO để đánh giá tổng thể hiện trạng bảo tồn di sản, đặc biệt là công tác quản trị di sản và hiệu quả tổ chức quản lý bảo vệ di sản.

Trao đổi trong thời gian diễn ra Kỳ họp lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới, Giám đốc Trung tâm Di sản Thế giới Lazare Eloundou Assomo xem Việt Nam như là hình mẫu hợp tác với UNESCO và các Cơ quan tư vấn của UNESCO và là trường hợp điển hình của việc bảo tồn di sản thế giới. Đánh giá cao việc Việt Nam tiếp tục triển khai nghiên cứu các giá trị văn hóa đặc sắc của Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà để tiến tới xây dựng hồ sơ, bổ sung tiêu chí về văn hóa cho Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, cũng như sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam đối với nội dung nghiên cứu này. Theo đó, UNESCO cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong xây dựng, thúc đẩy các hồ sơ di sản mà Việt Nam đề nghị trong thời gian tới.

Như vậy, có thể nói trong thời gian tới, khi Đoàn chuyên gia UNESCO sang khảo sát thực địa tại Vịnh Hạ Long như đưa tin từ Reuters, chúng ta cần bám sát những khuyến nghị của Đoàn kiểm tra thực địa để giải trình, tiếp thu những ý kiến tư vấn, góp ý của Đoàn chuyên gia UNESCO trong công tác bảo vệ Vịnh Hạ Long, cũng như những mong muốn của Việt Nam trong việc tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các giá trị văn hóa (đặc biệt là tiềm năng giá trị văn hóa – lịch sử của Vịnh Hạ Long với các nền văn hóa khảo cổ Soi Nhụ – Cái Bèo – Hạ Long), tiến tới lập hồ sơ đề cử Vịnh Hạ Long- Quần đảo Cát Bà là Di sản thế giới bổ sung tiêu chí về văn hóa theo quy định tại Hướng dẫn thực hiện Công ước Di sản Thế giới./.