Đằng sau những trận chiến không tiếng súng

Trung tá Vũ Duy Thăng, Trưởng Phòng Phân tích mã độc, Viện Nghiên cứu 486, thuộc Bộ Tư lệnh tác chiến không gian mạng (Bộ Tư lệnh 86), cho biết, tính tới đầu năm 2024, đơn vị tiếp nhận gần 1.000 mã, chủng loại mã độc từ các đơn vị trong toàn quân. Những mã độc này được thiết kế để đánh cắp thông tin, dữ liệu.

Bên cạnh đó, Viện Nghiên cứu 486 cũng ứng cứu và điều tra hàng loạt sự cố liên quan tới mất an toàn thông tin nhằm vào các tập đoàn kinh tế lớn, các cơ quan của Đảng và chính phủ trong thời gian qua.

Những số liệu mà Trung tá Vũ Duy Thăng cung cấp phần nào cho thấy sự phức tạp của các hoạt động tấn công, chống phá trên không gian mạng, nơi vẫn được mô tả như “vùng lãnh thổ đặc biệt của quốc gia”. Và cuộc chiến đấu tranh và bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, dù không có tiếng súng, nhưng cũng cam go như bất cứ cuộc chiến bảo vệ chủ quyền trên thực địa nào khác.

Chia sẻ với báo chí, Trung tướng, PGS, TS Nguyễn Đức Hải, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Quốc phòng, Bộ Quốc phòng, khẳng định: “Đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái trên không gian mạng là mặt trận quyết liệt, phức tạp và lâu dài. Các thế lực thù địch, cơ hội chính trị triệt để lợi dụng không gian mạng, nhất là mạng xã hội với khả năng tương tác, tạo hiệu ứng nhanh, rất khó kiểm soát, quản lý, giám sát, kiểm duyệt”.

Trong khi những thủ đoạn tấn công ngày càng tinh vi và phức tạp, việc sử dụng sức người để chiến đấu đòi hỏi các cán bộ, chiến sĩ phải làm việc liên tục, có khi tới 200% sức lực. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của Internet trong kỷ nguyên 4.0, nhiệm vụ này sẽ trở nên “bất khả thi” nếu không có giải pháp ứng dụng công nghệ.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề, ngay từ năm 2021, Bộ Tư lệnh 86 và Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel) đã chung tay xây dựng giải pháp.

Tháng 11/2022, 2 đơn vị đã ký kết thỏa thuận tăng cường phối hợp trong tác chiến, bảo đảm an toàn, chủ quyền Việt Nam trên không gian mạng. Đây chính là cú hích cho “Hệ thống nền tảng kỹ thuật tác chiến trên không gian mạng”, vốn đang được trang bị cho các phòng, ban, đơn vị của Bộ Tư lệnh 86.

Được thiết kế dựa trên những yêu cầu thực tiễn, “Hệ thống nền tảng kỹ thuật tác chiến thông tin trên không gian mạng” giai đoạn 1 được nghiệm thu năm 2021 và đưa vào trang bị tại các đơn vị của Bộ Tư lệnh 86 vào tháng 3/2022. Giai đoạn này gồm các công cụ cơ bản về tác chiến thông tin, tác chiến mạng.

Theo đó, dự án giai đoạn 1 gồm 9 hạng mục gồm: Giám sát thông tin; Hồ sơ người dùng; Giám sát Youtube; Quản lý công việc; Phần mềm nghiệp vụ cho nền tảng kỹ thuật tác chiến thông tin trên không gian mạng.

Đúng 1 năm sau, dự án giai đoạn 2 được đưa vào khai thác. Là phiên bản nâng cấp của giai đoạn 1, hệ thống được bổ sung thêm phạm vi giám sát và khả năng phân tích dữ liệu.

Theo đó, hệ thống có các tính năng: Giám sát thông tin, Quản lý hồ sơ người dùng, Quản lý trình tự phê duyệt yêu cầu dữ liệu, Quản lý thông tin nâng cao user profile, Phân tích dự đoán thông tin người dùng ứng dụng công nghệ học máy, Phân tích dữ liệu, Thu thập và quản lý video, Nhận diện khuôn mặt, Nền tảng AI, Tác chiến thông tin trên mạng xã hội.

Các tính năng mới cho phép cán bộ, chiến sĩ thực hiện các hoạt động tác chiến thông tin, tác chiến mạng, tác chiến hỗn hợp với khả năng tích hợp và phân bổ linh hoạt các nguồn lực hiện có của quân đội (bao gồm: con người, tài khoản ảo, công cụ, vũ khí mạng,…) theo các tình huống tác chiến cụ thể.

Hoàn toàn do các kỹ sư Viettel làm chủ công nghệ, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo, hệ thống có thể quét thông tin công khai từ 70 triệu tài khoản mạng xã hội. Để xử lý những thông tin này, 10.000 “bot” tác chiến sẽ làm việc ngày đêm để phát hiện nội dung xấu, độc, xuyên tạc nhằm vào các yếu nhân, cơ quan, đoàn thể hay âm mưu cho những hành vi kích động để sớm đối phó.

Các công nghệ này cũng góp phần hỗ trợ các đơn vị của Bộ Tư lệnh 86 trong việc xây dựng, duy trì phát triển các Fanpage, kênh thông tin trên mạng xã hội Facebook, YouTube, TikTok với nội dung tuyên truyền thành tựu kinh tế xã hội, nét đẹp văn hóa, truyền thống dân tộc… thu hút hàng trăm nghìn lượt tiếp cận và theo dõi. Các trang mạng xã hội này cũng giúp phát hiện, báo cáo, đề xuất với cơ quan chức năng ngăn chặn hàng nghìn tin, bài viết/video xuyên tạc.

Bên cạnh đó, sự phối hợp của Viettel và Bộ Tư lệnh 86 cũng giúp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, an ninh mạng với bản lĩnh chính trị vững vàng và hiểu biết sâu rộng về pháp luật. Đây chính là chìa khóa để những vũ khí công nghệ sắc bén phát huy hết vai trò trong nhiệm vụ bảo vệ “vùng lãnh thổ đặc biệt của tổ quốc”: Chủ quyền trên không gian mạng.