Nước Mỹ trong vòng xoáy quyền lực của tỉ phú Elon Musk

Tại cuộc tập trung thường niên do nhóm bảo thủ Turning Point tổ chức ở TP.Phoenix (bang Arizona, Mỹ) vào ngày 22.12, đề cập đến vai trò của tỉ phú Musk (chủ hãng xe Tesla, công ty không gian SpaceX, chủ mạng xã hội X…), Tổng thống đắc cử Trump đã nhấn mạnh: “Không, ông ấy (Musk – NV) không đảm nhận chức tổng thống. Tôi có thể khẳng định với các bạn rằng ông ấy sẽ không trở thành tổng thống”. Ông Trump cũng khẳng định bản thân vẫn là một tổng thống đúng nghĩa.

Tỉ phú đầy quyền lực chính trị

Trả lời trang Business Insider hồi tuần trước, bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên của nhóm chuyển giao chính quyền Donald Trump – JD Vance, cũng nhấn mạnh: “Tổng thống đắc cử Trump là lãnh đạo của đảng Cộng hòa”. Câu trả lời được đưa ra nằm trong việc giải đáp vai trò của ông Musk đối với dự luật ngân sách gây căng thẳng hồi tuần trước.

Như thế, chỉ trong vài ngày, ông Trump và người của phía đảng Cộng hòa đã lên tiếng để khẳng định tỉ phú Musk không phải đang “nhiếp chính”. Sở dĩ có sự lên tiếng liên tục như vậy là vì dư luận của nước Mỹ, cũng như áp lực từ phía đảng Dân chủ, đã đặt vấn đề phải chăng tỉ phú Elon Musk mới thực sự là người kiểm soát chính sách của đảng Cộng hòa lẫn Tổng thống đắc cử Trump. Thậm chí, một số nghị sĩ Dân chủ còn so sánh ông Musk là “thủ tướng” trong chính phủ của ông Trump.

Sau khi ông Trump thắng cử và đưa tỉ phú Musk vào vị trí đứng đầu Ban hiệu quả chính phủ (DOGE), một cơ quan không chính thức trong cơ cấu nội các, thì ông chủ hãng xe Tesla ngày càng thể hiện quyền lực của mình. Trong bình chọn mới đây của Công ty Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, tỉ phú Musk chỉ đứng sau ông Trump trong danh sách “những người thay đổi cuộc chơi chính trị” của thế giới.

Không chỉ trực tiếp nêu ý kiến và chỉ trích các chính sách đối lập với ý kiến của ông, tỉ phú Elon Musk mới đây còn không ngần ngại “răn đe” cả các nghị sĩ đảng Cộng hòa nếu bỏ phiếu cho dự luật ngân sách ở Hạ viện. Ông ám chỉ những nghị sĩ này sẽ khó được tái đắc cử trong lần bầu cử tiếp theo. Thực tế, sau khi thâu tóm mạng xã hội Twitter rồi đổi tên thành X, tỉ phú Elon Musk được đánh giá là có đủ quyền lực để tác động đến định hướng dư luận. Điều này khiến không ít chính trị gia e ngại.

Đổi hướng chính sách của Mỹ ?

Một trong những chủ đề mà ông Musk đề cập gần đây chính là những khoản viện trợ của Mỹ dành cho các nước. Trong phân tích gửi đến Thanh Niên, Eurasia Group nhận định: “Khi chế độ của ông Bashar al-Assad sụp đổ ở Syria, Tổng thống đắc cử Trump tuyên bố: “Đây không phải là cuộc chiến của chúng ta”. Việc Trump không muốn can thiệp từ nước ngoài và quan điểm lấy Mỹ làm trọng tâm không phải là chuyện mới. Đây cũng là lập trường mà nhiều người Mỹ ủng hộ. Nhưng tỉ phú Musk đã đi xa hơn nữa”.

Cụ thể, ông bày tỏ sự ủng hộ đối với quan điểm của cựu nghị sĩ Mỹ Rol Paul. Đăng trên X cách đây chưa lâu, ông Ron Paul nêu quan điểm: “Hãy bỏ viện trợ nước ngoài! Các khoản viện trợ này đang lấy tiền từ người nghèo và tầng lớp trung lưu ở Mỹ và đưa cho người giàu ở các nước nghèo – với một phần cho những người trung gian ở giữa! Người Mỹ không muốn chính phủ của họ vay thêm tiền để chi cho viện trợ nước ngoài”. Vị cựu nghị sĩ cũng cho rằng cắt viện trợ nước ngoài là điều mà Ban hiệu quả chính phủ của ông Musk có thể dễ dàng làm được. Trả lời ngay trên X sau đó, tỉ phú Musk tuyên bố: “Ông Ron không sai”.

Với quyền lực và quan điểm của Musk hiện nay, giới phân tích cho rằng Mỹ trong nhiệm kỳ sắp tới của ông Trump có thể sẽ cắt giảm đáng kể các khoản viện trợ dành cho nước khác. Điều này sẽ tạo ra một thay đổi lớn về chính sách đối ngoại của Washington trong suốt nhiều năm qua.

Tuy nhiên, cũng có nhận định cho rằng với tính cách của ông Trump, việc tỉ phú Musk ngày càng nổi bật thì có thể là một thách thức cho quan hệ thân thiết giữa hai người.